Η έννοια και οι προϋποθέσεις του συμψηφισμού ορίζονται στις διατάξεις του άρθρου 83 του ν.δ. 356/1974 (Κ.Ε.Δ.Ε.), όπως ισχύει και συμπληρώνονται από τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα (βλ. άρθρο 440 επόμενα), οι οποίες κοινοποιήθηκαν με την ΠΟΛ.1022/24.1.2012, καθώς και στις διατάξεις του άρθρου 48 του ν.4174/2013 - Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας, (Α'170) - όπως ισχύουν.
Με τις ανωτέρω διατάξεις, συμψηφισμός απαιτήσεων κατά του Δημοσίου, έναντι βεβαιωμένων οφειλών προς αυτό, δύναται να αντιταχθεί σε κάθε περίπτωση, κατά την οποία ο οφειλέτης έχει βεβαία χρηματική απαίτηση κατά του Δημοσίου, εκκαθαρισμένη και αποδεικνυόμενη από τελεσίδικη δικαστική απόφαση ή από δημόσιο έγγραφο. Οι απαιτήσεις που προτείνονται σε συμψηφισμό πρέπει να είναι αμοιβαίες (μεταξύ δύο προσώπων), δηλαδή ο οφειλέτης της μιας απαίτησης να είναι δανειστής της άλλης και μάλιστα κατά τον ίδιο χρόνο και πιο συγκεκριμένα οι οφειλές πρέπει να είναι βεβαιωμένες στο στενό Δημόσιο και οι απαιτήσεις του οφειλέτη να προέρχονται από το εν στενή έννοια Δημόσιο και όχι από τρίτα πρόσωπα (π.χ. Ν.Π.Δ.Δ., Ο.Τ.Α., ευρύτερο Δημόσιο Τομέα) και τέλος απαιτείται να έχει εκδοθεί, κατά τις κείμενες δημοσιολογιστικές διατάξεις, χρηματικό ένταλμα πληρωμής ή άλλος τίτλος πληρωμής.
Ο συμψηφισμός διενεργείται είτε αυτεπαγγέλτως από το αρμόδιο όργανο της Φορολογικής Διοίκησης στην οποία είναι βεβαιωμένες οι οφειλές (ληξιπρόθεσμες, μη ληξιπρόθεσμες, ευρισκόμενες σε αναστολή ή ρυθμισμένες), είτε μετά από δήλωση του οφειλέτη, ώστε να εξεταστεί από τον Προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. η συνδρομή των προϋποθέσεων του συμψηφισμού, σύμφωνα με τα ανωτέρω.
Επίσης, με τις διατάξεις της περίπτωσης 2, της Υποπαραγράφου ΙΑ.2, της Παραγράφου ΙΑ, του άρθρου πρώτου του ν.4254/2014 (Α' 85) ποσά που προέρχονται από επιστροφές φόρων προστιθέμενης αξίας και εισοδήματος, για τα οποία έχει εκδοθεί και εκκαθαριστεί ατομικό φύλλο έκπτωσης, συμψηφίζονται υποχρεωτικά και με οφειλές προς τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης και αποδίδονται υπέρ των οικείων ασφαλιστικών οργανισμών.
Η απόσβεση οφειλής που διενεργείται μέσω συμψηφισμού κατά τις διατάξεις του άρθρου 83 του ΚΕΔΕ και του άρθρου 48 του ΚΦΔ, ή παρακράτησης επί αποδεικτικού ενημερότητας ή βεβαίωσης οφειλής του άρθρου 12 του ΚΦΔ, καλύπτουν δόση ή δόσεις τυχόν υφιστάμενης χορηγηθείσας ρύθμισης εφόσον δεν πιστώνονται διαφορετικά κατά τις κείμενες διατάξεις και εφόσον δεν έχει χαρακτηριστεί η εν λόγω απαίτηση του δικαιούχου ως ακατάσχετη (επί του > συνόλου ή ποσοστού αυτής), κατά την κείμενη νομοθεσία.
Τέλος, σε οποιοδήποτε στάδιο υφιστάμενης ρύθμισης προκύπτει εξόφληση (λόγω συμψηφισμού ή παρακράτησης μέσω αποδεικτικού ενημερότητας) του συνόλου του ρυθμισμένου ποσού, ο οφειλέτης δύναται να αιτηθεί στην αρμόδια υπηρεσία την αλλαγή του προγράμματος και να επωφεληθεί των απαλλαγών που προκύπτουν από την πρόωρη εξόφληση των οφειλών του.
Πηγή: Taxheaven