Έκθεση για την απασχόληση και τις κοινωνικές εξελίξεις 2015

Οι επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό είναι καθοριστικής σημασίας για την οικονομική ανάπτυξη.

Η έκθεση σχετικά με την απασχόληση και τις κοινωνικές εξελίξεις στην Ευρώπη (ESDE) είναι μια ετήσια ανασκόπηση των τελευταίων εξελίξεων στον τομέα της απασχόλησης και στον κοινωνικό τομέα, στην οποία εξετάζονται οι επερχόμενες προκλήσεις και οι πιθανές απαντήσεις πολιτικής. Η φετινή έκθεση αποκαλύπτει περαιτέρω θετικές εξελίξεις στον τομέα της απασχόλησης και στον κοινωνικό τομέα στην ΕΕ. Ωστόσο, παρά τις πρόσφατες θετικές εξελίξεις, εξακολουθούν να υπάρχουν τεράστιες ανισότητες μεταξύ των κρατών μελών, όσον αφορά την οικονομική μεγέθυνση, την απασχόληση και άλλους βασικούς κοινωνικούς δείκτες και δείκτες για την αγορά εργασίας. Πολλές από αυτές τις ανισότητες σχετίζονται με την υποαξιοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου σε διάφορα μέτωπα.

Η κ. Marianne Thyssen, Επίτροπος αρμόδια για την απασχόληση, τις κοινωνικές υποθέσεις, τις δεξιότητες και την εργασιακή κινητικότητα, δήλωσε τα εξής: «Πρέπει να εξασφαλίσουμε περισσότερες και καλύτερες ευκαιρίες για τους πολίτες της ΕΕ, ειδικά εκείνους που είναι πιο απομακρυσμένοι από την αγορά εργασίας. Πρέπει επίσης να επενδύσουμε στην ενίσχυση των δεξιοτήτων των ατόμων, έτσι ώστε όλες οι γυναίκες και όλοι οι άνδρες στην ΕΕ να μπορούν να αναπτύξουν πλήρως τις δυνατότητές τους. Για την επίτευξη ανάπτυξης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας πρέπει να επενδύσουμε στο ανθρώπινο δυναμικό. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι το εργατικό μας δίκαιο και τα συστήματά μας κοινωνικής προστασίας είναι κατάλληλα για την επίτευξη των στόχων τους στον 21ο αιώνα, και πρέπει να προωθήσουμε την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία. Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο αυτό».

Η έκθεση ESDE 2015 εξετάζει τρόπους για την αντιμετώπιση αυτών των ανισοτήτων, εστιάζοντας ιδίως στη δημιουργία θέσεων εργασίας, την αποδοτικότητα της αγοράς εργασίας, τον εκσυγχρονισμό της κοινωνικής προστασίας και την επένδυση στον άνθρωπο.

Προώθηση της δημιουργίας θέσεων εργασίας

Η έκθεση ESDE 2015 υπογραμμίζει το δυναμικό της αυτοαπασχόλησης και της επιχειρηματικότητας για τη δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι ορισμένες ομάδες, όπως είναι οι νέοι, οι ηλικιωμένοι, οι γυναίκες και οι εθνοτικές μειονότητες, μπορεί να αντιμετωπίσουν μεγαλύτερα εμπόδια στην ίδρυση της δικής τους επιχείρησης. Επιπλέον, η φετινή έκθεση αναφέρει ότι η πλειονότητα δεν αισθάνεται ότι διαθέτει τις απαιτούμενες δεξιότητες και γνώσεις για να ιδρύσει μια επιχείρηση. Η έκθεση ESDE δείχνει ότι στοχοθετημένες πολιτικές μπορούν να βοηθήσουν. Οι πολιτικές αυτές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την ευκολότερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση ή τα φορολογικά κίνητρα, την επιχειρηματική εκπαίδευση ή την πρόσβαση σε υπηρεσίες φροντίδας παιδιών και ηλικιωμένων.

Η έκθεση ESDE αναφέρει επίσης αύξηση της ποικιλίας των συμβάσεων εργασίας, γεγονός το οποίο επιτρέπει ευέλικτες εργασιακές ρυθμίσεις και, συνεπώς, αύξηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας, αλλά μπορεί να οδηγήσει και σε κατακερματισμό της αγοράς εργασίας. Ενώ ορισμένες νέες συμβάσεις ενδέχεται να είναι επωφελείς για αμφότερα τα συμβαλλόμενα μέρη, άλλες επιφέρουν εργασιακή ανασφάλεια. Η ευελιξία είναι σημαντική, αλλά χρειάζεται και ασφάλεια - ζήτημα που θα εξεταστεί και στο πλαίσιο της ανάπτυξης του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.

Βελτίωση της αποδοτικότητας της αγοράς εργασίας

Η έκθεση ESDE του 2015 αποκαλύπτει ότι η ΕΕ μπορεί να αξιοποιήσει καλύτερα τους ανθρώπινους πόρους της μέσω της κινητικότητας. Αν και ο αριθμός των μετακινούμενων εργαζομένων αυξήθηκε κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών, το ποσοστό τους επί του συνολικού εργατικού δυναμικού παραμένει περιορισμένο: μόνο το 4% του πληθυσμού της ΕΕ ηλικίας μεταξύ 15 και 64 ετών ζει σε κράτος μέλος διαφορετικό από εκείνο στο οποίο γεννήθηκε. Ωστόσο, οι μετακινούμενοι εργαζόμενοι της ΕΕ τείνουν να έχουν συνολικά καλύτερες προοπτικές απασχόλησης απ’ ό,τι ο εγχώριος πληθυσμός. Επιπλέον, οι ροές τους είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση της ανεργίας σε ορισμένα κράτη μέλη που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση και συνέβαλαν στην αντιμετώπιση των ελλείψεων προσωπικού στις χώρες υποδοχής. Ως εκ τούτου, η έκθεση ESDE υπογραμμίζει σαφώς το οικονομικό δυναμικό της κινητικότητας.

Η έκθεση εξετάζει επίσης τη μακροχρόνια ανεργία, η οποία πλήττει περίπου 11,4 εκατομμύρια άτομα στην ΕΕ. Η καταπολέμηση της μακροχρόνιας ανεργίας είναι ζωτικής σημασίας όταν γίνεται προσπάθεια να βελτιωθεί η αποδοτικότητα της αγοράς εργασίας, καθώς οι μακροχρόνια άνεργοι έχουν περίπου τις μισές πιθανότητες εξεύρεσης απασχόλησης σε σύγκριση με τους βραχυχρόνια ανέργους. Η ανάλυση της έκθεσης ESDE δείχνει ότι η εγγραφή στιςδημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης και η συμμετοχή σε μαθήματα κατάρτισης αυξάνουν σημαντικά τις πιθανότητες μετάβασης σε βιώσιμη θέση εργασίας. Η σύσταση για τη μακροχρόνια ανεργία που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στις 7 Δεκεμβρίου 2015 συνάδει με τα εν λόγω πορίσματα.

Τέλος, ο κοινωνικός διάλογος θα είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς οικονομικής ανάκαμψης. Οι κοινωνικοί εταίροι συμμετέχουν στον σχεδιασμό και την εφαρμογή πολλών σημαντικών μεταρρυθμίσεων και πολιτικών. Για να διαδραματίσει ο κοινωνικός διάλογος αυτόν τον ρόλο αποτελεσματικά, θα χρειαστεί ενίσχυση της ικανότητας των κοινωνικών εταίρων, ιδίως στα κράτη μέλη όπου ο κοινωνικός διάλογος είναι ανεπαρκής ή έχει αποδυναμωθεί εξαιτίας της οικονομικής κρίσης.

Επενδύσεις στους ανθρώπους

Παρά το γεγονός ότι το ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ παραμένει σε υψηλά επίπεδα, οι εργοδότες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες για την πλήρωση ορισμένων κενών θέσεων. Εκτός της ουσιαστικής αναντιστοιχίας δεξιοτήτων, η ικανότητα των εργοδοτών να καλύπτουν τις κενές θέσεις εργασίας περιορίζεται επίσης από την αδυναμία τους να προσφέρουν ελκυστική αμοιβή ή ελκυστικές συνθήκες εργασίας, καλή κατάρτιση ή δυνατότητες σταδιοδρομίας. Η έκθεση ESDE 2015 διαπιστώνει ότι υπάρχει ένα σημαντικό μέρος των εργαζομένων από χώρες εκτός ΕΕ σε θέσεις εργασίας υποδεέστερες των προσόντων τους. Η πρωτοβουλία για την Ατζέντα για νέες δεξιότητες, την οποία προετοιμάζει για φέτος η Επιτροπή, θα επιδιώξει να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις.  Επιπλέον, τα επίπεδα απασχόλησης των γυναικών με παιδιά και των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας εξακολουθούν να είναι πολύ χαμηλά. Η προώθηση ευρύτερης συμμετοχής στην αγορά εργασίας αυτών των ομάδων θα είναι ιδιαίτερα σημαντική στο πλαίσιο της γήρανσης του πληθυσμού.

Ιστορικό: η έκθεση ESDE

Η έκθεση ESDE πραγματεύεται τις πρόσφατες τάσεις στην απασχόληση και στον κοινωνικό τομέα και εξετάζει μελλοντικές προκλήσεις και πιθανές πολιτικές απαντήσεις. Με βάση τα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία και βιβλιογραφία, η έκθεση στηρίζει τις πρωτοβουλίες της Επιτροπής στον τομέα της απασχόλησης και της κοινωνικής πολιτικής, οι οποίες συνδέονται με το ευρωπαϊκό εξάμηνο, τη δέσμη μέτρων για την κινητικότητα, τη δέσμη μέτρων για τις δεξιότητες και την ανάπτυξη του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.