Η κρίση που προκάλεσε το Brexit

«Για φέτος δεν θα έχουμε θέμα. Για του χρόνου θα δούμε». Με αυτή τη φράση κυβερνητικός παράγοντας, που έχει άμεση γνώση των διαπραγματεύσεων, επιβεβαίωσε στο «MoneyPro» την αυξημένη, πλέον, πιθανότητα να απαιτήσουν οι δανειστές πρόσθετες παρεμβάσεις στον Προϋπολογισμό του 2017, καθώς ο μακροοικονομικός σχεδιασμός και για την Ελλάδα έχει πάει… περίπατο.

Επί της ουσίας, μέσα σε λίγα 24ωρα ήρθαν όλα τα πράγματα ανάποδα, καθώς ανατράπηκαν όλα τα δεδομένα, όλες οι ισορροπίες και όλοι οι σχεδιασμοί για την αποκαλούμενη «επόμενη ημέρα». Το σοκ από το δημοψήφισμα στη Μεγάλη Βρετανία είναι ισχυρό σε όλη Ευρώπη, από το Βορρά μέχρι το Νότο κι από την Ανατολή ως τη Δύση, πόσο μάλλον όταν τα προγνωστικά ήταν εντελώς διαφορετικά, ενώ δυσάρεστη έκπληξη για την Αθήνα- «ήταν κακή εξέλιξη» λένε κυβερνητικές πηγές- ήταν και το εκλογικό αποτέλεσμα στην Ισπανία, αφού στην κυβέρνηση πόνταραν στη διαμόρφωση άλλου τύπου συμμαχιών εν όψει και των κρίσιμων συζητήσεων για το χρέος.

Όσο κι αν πηγές στις Βρυξέλλες και στην Αθήνα υποστηρίζουν ότι «η ελληνική οικονομία δεν έχει άμεσο πρόβλημα, αφού είναι προστατευμένη λόγω capital controls και υπαγωγής σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα», οι εκτιμήσεις αλλάζουν όταν φτάνει η κουβέντα στο ποιες μπορεί να είναι οι έμμεσες επιπτώσεις. Αυτό που φοβούνται περισσότερο στο ελληνικό στρατόπεδο- τουλάχιστον στην παρούσα φάση- είναι οι δευτερογενείς επιπτώσεις στο ΑΕΠ, όπως επίσης το ξέσπασμα μιας νέας χρηματοπιστωτικής κρίσης, που θα δημιουργήσει ακόμα πιο αρνητικό περιβάλλον.

Ο σπόρος της αμφιβολίας υπήρχε και στην Έκθεση της Κομισιόν. Όσο κι αν πέρασε στα «ψιλά» από κυβερνητικούς παράγοντες, που το χαρακτήρισαν «τυπική διατύπωση», στην πραγματικότητα οι Ευρωπαίοι τεχνοκράτες, που «είδαν» επισήμως τη δυνατότητα επιστροφής σε ρυθμούς ανάπτυξης κοντά στο 3% από την επόμενη χρονιά, έβαλαν στις προβλέψεις τους ένα τεράστιο «εκτός αν». Ποιο είναι αυτό; Μια ενδεχόμενη επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Στο οικονομικό επιτελείο δεν τρέφουν αυταπάτες ότι η ελληνική οικονομία μπορεί να κάνει τη «στροφή, αν η υπόλοιπη Ευρώπη «κολλήσει». Ήδη, σύμφωνα με πληροφορίες, στα στρατηγεία των Βρυξελλών και της Φρανκφούρτης εκπονούνται νέες μελέτες για τις επιπτώσεις του Brexit στην ασθμαίνουσα ευρωπαϊκή οικονομία, που κατεβάζουν τον πήχη των προβλέψεων για το ΑΕΠ της Ευρωζώνης, τουλάχιστον για το 2017. Μόνο τυχαίες δεν είναι, άλλωστε, οι πιέσεις που ασκούνται στο Λονδίνο να ξεκαθαρίσει γρήγορα τις προθέσεις του, έτσι ώστε να μη διαχυθεί η κρίση και στο 2018.

ΠΑΡΑΤΑΣΗ. Αυτός είναι, πλέον και ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος για την Αθήνα, που είχε σχεδιάσει τον οδικό χάρτη «κλείσιμο αξιολόγησης, επαναφορά του waiver, ρευστότητα στην αγορά μέσω των δόσεων, συμμετοχή στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, ανάκτησης της εμπιστοσύνης από τις αγορές». Κρίση στην οικονομία της Ευρωζώνης συνεπάγεται αυτομάτως και παράταση της ύφεσης ή της στασιμότητας στην Ελλάδα, με ό,τι σημαίνει αυτό και για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων του προγράμματος. Κι αυτό το αντιλαμβάνονται πλήρως στο οικονομικό επιτελείο.

Το καλό ξεκίνημα της φετινής χρονιάς, η θετική στροφή στα φορολογικά έσοδα με τη συμπλήρωση του εξαμήνου, επιτρέπουν τη συγκρατημένη αισιοδοξία ότι αν δεν… στραβώσει κι άλλο το πράγμα, ο φετινός στόχος για πλεόνασμα 0,5% θα καλυφθεί. Το κακό σενάριο προβλέπει, πάντως, ότι αν οι προβλέψεις για το ΑΕΠ πάνε… περίπατο –που πλέον είναι πολύ πιθανό– τότε θα ενεργοποιηθεί σχέδιο ταχύτερης ενεργοποίησης φορολογικών μέτρων που έχουν προγραμματιστεί να τεθούν σε ισχύ από 1/1/2017.

Κακά μαντάτα για αξιολόγηση-χρέος από Λονδίνο, Μαδρίτη και Βερολίνο

Εκεί που κανείς δεν βάζει το χέρι του στη φωτιά είναι το τι μπορεί να γίνει το 2017, αν δεν μπει το ΑΕΠ σε θετική τροχιά από φέτος. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο ανασχεδιασμός των ήδη ψηφισμένων μέτρων δεν θα είναι αρκετός –ο πήχης του πλεονάσματος ανεβαίνει στο 1,75%– και η δεύτερη αξιολόγηση, πέρα από τα εργασιακά, θα αποκτήσει και «βαρύ» δημοσιονομικό χαρακτήρα. Και κάπου εδώ αρχίζουν οι εκτιμήσεις για το ποια θα είναι η στάση του Κουαρτέτου, μετά από τις δραματικές εξελίξεις που πυροδότησε το Brexit.

Μια μεγάλη μερίδα των κυβερνητικών παραγόντων «βλέπει» ότι δεν υπάρχει διάθεση πίεσης εκ μέρους των Ευρωπαίων και τολμούν, μάλιστα, την πρόβλεψη ότι η συζήτηση για τα εργασιακά θα εξελιχθεί ομαλά, χωρίς ακρότητες –με εξαίρεση πιθανότατα τη στάση του ΔΝΤ– αφού και η ειδική επιτροπή των εμπειρογνωμόνων που έχει συγκροτηθεί, θα εισηγηθεί ότι δεν χρειάζονται μεγάλες παρεμβάσεις. Η ανάλυση αυτή βασίζεται εν πολλοίς στην εκτίμηση ότι οι Ευρωπαίοι έχουν άλλο μεγάλο πρόβλημα ανοικτό –τη βρετανική κρίση– και δεν θα θελήσουν να τραβήξουν το σχοινί, διακινδυνεύοντας να δημιουργήσουν μια ακόμα εστία αντιπαράθεσης.

Ακριβώς αντίθετη είναι η εκτίμηση ευρωπαϊκών πηγών, με τις οποίες συνομίλησε το «MoneyPro». «Οι Ευρωπαίοι θα σκληρύνουν τη στάση τους, ειδικά όσον αφορά στην εκταμίευση των επόμενων δόσεων», λένε χαρακτηριστικά, συμπληρώνοντας ότι δεν «βλέπουν» διάθεση χαλάρωσης ειδικά από το βόρειο άξονα της Ευρωζώνης.

Πληροφορίες που έρχονται, μάλιστα, από το Βερολίνο ενισχύουν αυτές τις εκτιμήσεις, καθώς το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών όχι μόνο δεν φαίνεται διατεθειμένο να αποδεχθεί το mea culpa της σκληρής δημοσιονομικής πολιτικής που έχει κάνει σημαία, αλλά αντιθέτως με τους συνήθεις συμμάχους Ολλανδούς, Φινλανδούς, Αυστριακούς θα επιχειρήσει να περάσει το δόγμα της σκληρής εφαρμογής του Συμφώνου Σταθερότητας, ως σταθεροποιητικού παράγοντα της Ευρωζώνης.

Και σαν να μην έφτανε αυτό, η πρωτιά Ραχόι και πολύ περισσότερο η βαριά ήττα των Podemos, καθιστά ακόμα πιο εχθρικό το περιβάλλον για το μείζον ελληνικό ζήτημα, που δεν είναι βέβαια η δεύτερη αξιολόγηση αλλά η συμφωνία για το χρέος. Η κρίση που προκάλεσε το Brexit, όπως παραδέχονται και κυβερνητικά στελέχη, ενίσχυσε τα συντηρητικά αντανακλαστικά των κρατών-μελών, που μπαίνουν σε φάση εσωστρέφειας και οι αποφάσεις τέτοιου μεγέθους και τέτοιου χρονικού ορίζοντα, θα είναι εξαιρετικά δύσκολες. Το «κλειδί» θα είναι πιθανώς η στάση του ΔΝΤ…