Το 68% των Ελλήνων χρησιμοποιεί σήμερα «πλαστικό χρήμα», δηλαδή κάποια χρεωστική, πιστωτική ή προπληρωμένη κάρτα, ή συνδυασμό αυτών, στις συναλλαγές τους. Πιο συγκεκριμένα, το 61% (οι 6 στους 10) χρησιμοποιεί χρεωστική κάρτα, το 21% (οι 2 στους 10) πιστωτική και το 6% προπληρωμένη κάρτα.
Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από έρευνα της Public Issue που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ) και αναφέρεται στη χρήση του πλαστικού χρήματος στην Ελλάδα.
Γενικά, υψηλότερα ποσοστά χρήσης καρτών (>70%) εμφανίζουν:
- Οι άνδρες (70%), έναντι 65% των γυναικών.
- Οι ηλικιακές ομάδες: 35-44 ετών (70%), 45-54 (77%) και 55-64 ετών (72%).
- Οι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (83%).
- Οι απασχολούμενοι (οικονομικά ενεργός πληθυσμός) (74%).
- Οι μισθωτοί δημοσίου (89%) και ιδιωτικού (73%) τομέα.
- Οι κάτοικοι των αστικών κέντρων (72%), έναντι των κατοίκων στις ημιαστικές (61%) και αγροτικές (60%) περιοχές.
Επίσης, η χρήση καρτών συσχετίζεται θετικά με το ύψος του μηνιαίου οικογενειακού εισοδήματος.
Από την άλλη πλευρά, ένα σημαντικό ποσοστό του ενήλικου πληθυσμού της χώρας, της τάξεως του 32% (δηλαδή, 1 στους 3), δεν χρησιμοποιεί καθόλου κάρτες στις συναλλαγές του. Πρόκειται κυρίως για: γυναίκες (35%), για άτομα άνω των 65 ετών (40%), για απόφοιτους πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (57%), για νοικοκυρές (47%) και ανέργους (40%), για κατοίκους αγροτικών (40%) και ημιαστικών (39%) περιοχών, καθώς και για όσους έχουν χαμηλό μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα (κάτω από 1.000 ευρώ).
Συχνότητα πληρωμών με κάρτες
Σε ό,τι αφορά τη συχνότητα πληρωμών με κάρτες, από τις απαντήσεις των ερωτώμενων (που χρησιμοποιούν πλαστικό χρήμα) προκύπτει ότι:
- Η χρεωστική κάρτα χρησιμοποιείται από το 25% (περίπου από 1 στους 4) σε καθημερινή βάση και από το 65% (περίπου από 2 στους 3) τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα.
- Η πιστωτική κάρτα χρησιμοποιείται από το 14% σε καθημερινή βάση και από το 42% (περίπου από 4 στους 10) τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα, ενώ
- Η προπληρωμένη κάρτα χρησιμοποιείται από το 5% σε καθημερινή βάση και από το 23% (σχεδόν από 1 στους 4) τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα.
Στο 87% των ερωτώμενων που πραγματοποίησαν αγορές την τελευταία εβδομάδα, το 45% (περίπου 4 στους 10) πλήρωσαν «με μετρητά και κάρτα», το 35% «μόνο με κάρτα» και μόλις το 20% «μόνο με μετρητά».
Μη-έκδοση απόδειξης
Ιδιαίτερα για τις αγορές με μετρητά, στο 78% των περιπτώσεων (περίπου 8 στις 10) δόθηκε κανονικά απόδειξη, ενώ στο 19% (σχεδόν 1 στους 5) δεν δόθηκε. Στο σημείο αυτό, αξίζει να επισημανθεί ότι οι περιπτώσεις μη-έκδοσης απόδειξης δεν συσχετίζονται με κάποια συγκεκριμένη γεωγραφική περιφέρεια της χώρας.
Διαθεσιμότητα POS
Όσον αφορά στη διαθεσιμότητα POS στα καταστήματα και τις υπηρεσίες, ένα ποσοστό της τάξεως του 22% (περίπου 1 στους 5) δήλωσε ότι, την τελευταία εβδομάδα, συνέβη να θέλει να πληρώσει με κάρτα, αλλά δεν υπήρχε στο κατάστημα τερματικό αποδοχής καρτών. Αντίθετα, το 77% (περίπου 3 στους 4) δεν αντιμετώπισε τέτοιο πρόβλημα.
Οι περιπτώσεις εκείνες που δεν διέθεταν POS ήταν κυρίως: καταστήματα πώλησης τροφίμων και ποτών (όπως σούπερ μάρκετ, περίπτερα, ζαχαροπλαστεία, λαϊκές αγορές κ.α. - 27%), καταστήματα εστίασης και καφέ (25%), υπηρεσίες ιατρών, κλινικών και κέντρων υγείας (9%), καταστήματα ρουχισμού, ένδυσης και υπόδησης (8%), κομμωτήρια και κέντρα αισθητικής (6%) κ.α.
Καταναλωτική συμπεριφορά στις εκπτώσεις
Η πλειοψηφία των ερωτώμενων (59%, οι 6 στους 10) αναφέρουν ότι δεν περιμένουν την περίοδο των εκπτώσεων για να κάνουν αγορές, αλλά ψωνίζουν όποτε έχουν ανάγκη.
Το ποσοστό αυτό είναι υψηλότερο στους άνδρες (62%) από τις γυναίκες (56%). Από την άλλη πλευρά, το 23% των ερωτώμενων (1 στους 4) προτιμά να ψωνίζει στις εκπτώσεις, κυρίως δε οι γυναίκες (27%) και οι άνεργοι (30%). Επίσης, ένα σημαντικό ποσοστό, της τάξεως του 16%, δεν εκφράζει κάποια ιδιαίτερη προτίμηση ως προς τη στιγμή που θα πραγματοποιήσει τις αγορές.
Η περίοδος εκπτώσεων που συγκεντρώνει το υψηλότερο ποσοστό προτιμήσεων μεταξύ του καταναλωτικού κοινού είναι η περίοδος Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου (27%) και ακολουθεί η περίοδος του Αυγούστου (11%). Παράλληλα όμως, εξίσου υψηλά ποσοστά ερωτώμενων απαντούν ότι «δεν έχουν προτίμηση» (24%), «εξαρτάται» (15%) ή ότι «δεν ψωνίζουν» (12%).
Σχετικά με την εμπιστοσύνη στις τιμές κατά την περίοδο των εκπτώσεων, η κοινή γνώμη φαίνεται διχασμένη, με το 52% να δηλώνει ότι τις εμπιστεύεται και το 45% ότι δεν τις εμπιστεύεται. Σε αυτό το θέμα υπάρχει διαφοροποίηση ως προς το φύλο, με την πλειοψηφία των γυναικών (55%) να εμπιστεύεται τις τιμές των εκπτώσεων, έναντι (49%) των ανδρών.
Συχνότητα αγορών από μεγάλα εμπορικά κέντρα
Στο ερώτημα «πόσο συχνά κάνετε αγορές από μεγάλα εμπορικά κέντρα, τύπου Mall», μόνο το 12% (του συνολικού πληθυσμού, πανελλαδικά) απαντά «συχνά». Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις κυρίως στις ηλικιακές κατηγορίες 25-34 (24%) και 35-44 ετών (23%), στους απόφοιτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (18%), στους κατοίκους του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Πρωτευούσης (14%) και των ημιαστικών κέντρων (16%), στους απασχολούμενους (17%) και στους κατόχους μηνιαίου οικογενειακού εισοδήματος άνω των 1.500 ευρώ.
Αναγνωσιμότητα υποχρεωτικής εγκατάστασης POS
Η αναγνωρισιμότητα της υποχρεωτικής εγκατάστασης POS είναι υψηλή. Οι 7 στους 10 ερωτώμενους (70%) έχει τύχει να δουν ή να ακούσουν κάτι σχετικά με την υποχρεωτική εγκατάσταση τερματικών αποδοχής καρτών (POS) στα καταστήματα και τις επιχειρήσεις εστίασης και ψυχαγωγίας. Το ποσοστό αυτό είναι υψηλότερο μεταξύ εκείνων που χρησιμοποιούν κάρτες (75%), έναντι εκείνων που δεν χρησιμοποιούν (58%).
Επιπλέον, η στάση της κοινής γνώμης απέναντι σε αυτό το μέτρο είναι εμφανώς «υπέρ» με ποσοστό 61% (6 στους 10), έναντι ποσοστού 18% που είναι εναντίον και 16% που υιοθετεί ουδέτερη στάση. Ιδιαίτερα δε μεταξύ εκείνων που χρησιμοποιούν κάρτες, το ποσοστό αποδοχής του μέτρου («υπέρ») είναι πολύ υψηλότερο (72%), έναντι εκείνων που δεν χρησιμοποιούν (37%).
Επίσης, και η αναγνωρισιμότητα του σήματος είναι αυξημένη. Στο ερώτημα, εάν έτυχε να δουν σε κάποιο κατάστημα ή επιχείρηση που δέχεται πληρωμές με κάρτα, το σήμα που δείχνει ότι διαθέτει εγκεκριμένο τερματικό αποδοχής καρτών (POS), η πλειοψηφία των ερωτώμενων απαντά καταφατικά (58%, «Ναι»). Ωστόσο, ένα σημαντικό ποσοστό -που συνολικά ανέρχεται στο 41% (4 στους 10)- απαντά είτε αρνητικά (36%, «Όχι») ή αναφέρει ότι δεν θυμάται (5%), παρά το γεγονός ότι η εγκατάσταση των POS, σε καταστήματα και επιχειρήσεις εστίασης και ψυχαγωγίας, είναι υποχρεωτική από την αρχή του τρέχοντος έτους. Σημειώνεται ότι η ορατότητα του σήματος διαθεσιμότητας POS που καταγράφηκε ήταν υψηλότερη μεταξύ εκείνων που χρησιμοποιούν κάρτες (62%), έναντι εκείνων που δεν χρησιμοποιούν (48%).
Σχετικά με την αξιολόγηση της σημασίας που αποδίδεται στην τοποθέτηση τερματικού αποδοχής καρτών (POS) στα καταστήματα, το 57% των ερωτώμενων απαντά ότι «είναι σημαντικό». Αυτό ισχύει σε μεγαλύτερο βαθμό για εκείνους που χρησιμοποιούν κάρτες, στους οποίους το ποσοστό αγγίζει το 68%. Αντίθετα, το 41% της κοινής γνώμης δεν θεωρεί σημαντική τη διαθεσιμότητα POS στα καταστήματα (κυρίως δε, εκείνοι που δεν χρησιμοποιούν κάρτες, 62%). Σε αυτό το σημείο, επισημαίνεται ότι οι ερωτώμενοι που εκφράζονται έντονα υπέρ της μιας ή της άλλης άποψης είναι μοιρασμένοι (28% «πολύ σημαντικό», έναντι 26% «καθόλου σημαντικό»).
Πλαστικό χρήμα
Για την πληρέστερη διερεύνηση των στάσεων του κοινού κατασκευάστηκε μια κλίμακα στάσεων αποτελούμενη από 6 θέματα ("issues") σε συστοιχία ερωτήσεων σχετικές με τη χρήση καρτών και μετρητών. Από τις απαντήσεις προέκυψε ότι η κοινή γνώμη έχει, γενικά, μια επιφυλακτική στάση απέναντι στη χρήση του πλαστικού χρήματος, αναγνωρίζοντας εξίσου πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Συγκεκριμένα, ως προς τα πλεονεκτήματα, η πλειοψηφία των ερωτώμενων συμφωνεί ότι «οι πληρωμές με κάρτα βοηθούν στην πάταξη της φοροδιαφυγής» (77%) και ότι «με την κάρτα, έχεις πάντα χρήματα επάνω σου» (70%). Παράλληλα, όμως, διατηρεί επιφυλάξεις ως προς κάποια μειονεκτήματα, όπως ότι «με τις κάρτες κινδυνεύουν τα προσωπικά δεδομένα» (61%) και ότι «με την κάρτα, δεν ξέρει κανείς τι ξοδεύει» (53%). Όσον αφορά τη χρήση μετρητών, αναγνωρίζεται το πλεονέκτημα ότι «ξέρεις τι ξοδεύεις» (79%), αλλά και το μειονέκτημα ότι «όταν έχεις πάνω σου μετρητά, φοβάσαι μήπως σε κλέψουν» (63%). Συνοπτικά και σύμφωνα με τον δείκτη στάσεων απέναντι στη χρήση πλαστικού χρήματος, περίπου 4 στους 10 ερωτώμενους (39%) έχουν «θετική» στάση, 3 στους 10 (32%) «ουδέτερη» και 3 στους 10 (29%) «αρνητική».
Οι Έλληνες καταναλωτές προτιμούν κατά πλειοψηφία να πληρώνουν με μετρητά
Σε προσωπικό επίπεδο, οι 5 στους 10 ερωτώμενους (52%) προτιμούν να πληρώνουν περισσότερο ή μόνο με μετρητά, έναντι 4 στους 10 (39%) που προτιμούν να πληρώνουν περισσότερο ή μόνο με κάρτα. Το υπόλοιπο 8% (σχεδόν 1 στους 10), δεν εκφράζει ιδιαίτερη προτίμηση, επιλέγοντας τη μεσαία θέση («το ίδιο με μετρητά και με κάρτα»).
Η προτίμηση των μετρητών, έναντι της κάρτας, είναι υψηλότερη κυρίως στα άτομα ηλικίας 35-44 ετών (61%), στα άτομα που έχουν συμπληρώσει κατώτερο επίπεδο εκπαίδευσης (69%), στις νοικοκυρές (64%) και στους ανέργους (59%), καθώς επίσης και στους εργοδότες/αυτοαπασχολούμενους (69%), στους κατοίκους αγροτικών περιοχών (58%) και στους κατόχους μηνιαίου οικογενειακού εισοδήματος κάτω από 1.000 ευρώ.
Συχνότητα ηλεκτρονικών αγορών (e-shopping) και ασφάλεια συναλλαγών
Οι ηλεκτρονικές αγορές (e-shopping) δεν είναι διαδεδομένες στην ελληνική κοινωνία. Μάλιστα, ο 1 στους 2 ερωτώμενους (52%) «δεν ψωνίζει ποτέ από το διαδίκτυο» και ο 1 στους 3 (32%) μόλις «μία-δύο φορές το εξάμηνο ή πιο σπάνια». Μόνο το 16% του πληθυσμού κάνει, μέσα στον μήνα, αγορές μέσω internet. Οι κυριότερες κατηγορίες του πληθυσμού, που αγοράζουν συχνότερα μέσω internet, είναι: τα άτομα ηλικίας 25-34 ετών (33%) και 35-44 (37%), οι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (25%), οι απασχολούμενοι (26%) και οι κάτοχοι μηνιαίου οικογενειακού εισοδήματος άνω των 1.500 ευρώ.
Από όσους πραγματοποίησαν ηλεκτρονικές αγορές, οι 8 στους 10 (81%) δεν αντιμετώπισαν κάποιο πρόβλημα ασφαλείας με τη χρήση κάρτας (π.χ. υπερχρέωση ή κλοπή προσωπικών δεδομένων), το 17% έκανε ηλεκτρονικές αγορές, αλλά δεν χρησιμοποίησε κάρτα (πλήρωσε με αντικαταβολή ή με τραπεζική κατάθεση), και μόνο το 1% των ερωτώμενων ανέφερε κάποιο πρόβλημα ασφαλείας.
Ανοικτά κέντρα εμπορίου
Ο θεσμός των «Ανοικτών Κέντρων Εμπορίου» που προωθεί η Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ) στον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα και την Αλεξανδρούπολη, έχει πανελλαδικά μικρή αναγνωρισιμότητα (8%).
Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ