Τσέχοι αγρότες κατά Ουκρανίας και συμφωνίας Mercosur

Οι Τσέχοι αγρότες πρωτοστατούν σε νέες διαμαρτυρίες στα σύνορα της ΕΕ για την Ουκρανία και τις εμπορικές συμφωνίες της Λατινικής Αμερικής

Οι αγρότες στην Τσεχική Δημοκρατία πρωτοστάτησαν σε ένα νέο κύμα διαμαρτυριών κατά της εμπορικής πολιτικής της ΕΕ την Πέμπτη, συγκεντρώνοντας σε συνοριακές διαβάσεις και οδηγώντας τρακτέρ στους δρόμους σε μια επίδειξη ανυπακοής κατά των εισαγωγών γεωργικών προϊόντων από την Ουκρανία και τη Νότια Αμερική.

Σύμφωνα με το Politico, διαδηλωτές από τη Γερμανία, την Πολωνία, την Αυστρία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία ενώθηκαν σε ένδειξη αλληλεγγύης, ενισχύοντας τα αιτήματα για αυστηρότερους ελέγχους στα ξένα προϊόντα.

«Η συμφωνία σύνδεσης με την Ουκρανία θα αυξήσει τον όγκο φθηνών, χαμηλότερης ποιότητας σιτηρών και ελαιούχων σπόρων στην ευρωπαϊκή αγορά», δήλωσε ο Martin Pýcha, επικεφαλής του Αγροτικού Επιμελητηρίου της Τσεχίας, αναφερόμενος στη διαφαινόμενη επικαιροποίηση της εμπορικής συμφωνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Ουκρανία. «Δεν είμαστε κατά του εμπορίου με την Ουκρανία, αλλά οποιαδήποτε συμφωνία πρέπει να γίνει σε δίκαιη βάση».

Για τους εξαγωγείς της Νότιας Αμερικής, μερικά μπλόκα στους τσεχικούς δρόμους δύσκολα καταγράφονται. Για την Ουκρανία, από την άλλη πλευρά, το διακύβευμα είναι πολύ υψηλότερο.

Με την επείγουσα εμπορική της πρόσβαση στην ΕΕ να λήγει τον Ιούνιο, το Κίεβο σπεύδει να καθησυχάσει τους γείτονές του στην Ανατολική Ευρώπη ότι οι γεωργικές του εξαγωγές δεν θα κατακλύσουν τις αγορές τους - και ότι οι ελπίδες του για βαθύτερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση παραμένουν άθικτες.

Η ανησυχία τους πηγάζει από τη μαζική εισροή ουκρανικών σιτηρών στην Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία το 2022 και στις αρχές του 2023, όταν ο ναυτικός αποκλεισμός της Ρωσίας απέκοψε τις ναυτιλιακές οδούς της Μαύρης Θάλασσας και ανάγκασε τις εξαγωγές σε χερσαίους διαδρόμους. Με περιορισμένη ικανότητα επεξεργασίας ή επανεξαγωγής αυτών των αγαθών, οι συνοριακές χώρες είδαν τα αποθέματα να συσσωρεύονται, προκαλώντας μονομερείς απαγορεύσεις από την Πολωνία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία, καθώς και έκτακτα μέτρα σε επίπεδο ΕΕ.

Τώρα που η εμπορική κυκλοφορία έχει επανέλθει σε μεγάλο βαθμό στη Μαύρη Θάλασσα, τα ουκρανικά σιτηρά ρέουν προς την Ισπανία - τον κορυφαίο αγοραστή της ΕΕ - και μόνο οριακές ποσότητες πηγαίνουν στις αγορές στα ανατολικά του μπλοκ.

Παρόλα αυτά, το Κίεβο δεν ρισκάρει. Για να αποδείξει ότι μπορεί να διαχειριστεί με υπευθυνότητα την όποια αύξηση των εξαγωγών μετά την επικαιροποίηση της εμπορικής συμφωνίας με την ΕΕ, η κυβέρνηση έχει θεσπίσει αυτοεπιβαλλόμενες άδειες και ποσοστώσεις εξαγωγών για βασικά αγαθά. Τα μέτρα αποσκοπούν στο να καθησυχάσουν τους ανήσυχους γείτονές της ότι η Ουκρανία δεν θα κατακλύσει τις γειτονικές χώρες με φθηνά γεωργικά προϊόντα.

Σκεπτικισμός στα σύνορα

Μέχρι στιγμής, αυτή η υπόσχεση δεν έχει κερδίσει τους πάντες στην περιοχή.

Η ουγγρική κυβέρνηση, μαζί με τη Σλοβακία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, πιέζει τις Βρυξέλλες να επαναφέρουν τις αυστηρότερες προπολεμικές ποσοστώσεις που κάποτε περιόριζαν τις ουκρανικές εξαγωγές. Ο Ούγγρος υπουργός Γεωργίας István Nagy έχει υποστηρίξει ότι ακόμη και οι σημερινές μειωμένες ποσότητες κινδυνεύουν να υπερφορτώσουν τους εγχώριους παραγωγούς.

«Θέλουμε να επιστρέψουμε στην κανονικότητα - στις προπολεμικές συμφωνίες», δήλωσε ο Nagy στο Facebook. «Αυτό το άνοιγμα της αγοράς, αυτή η εμπορική συμφωνία ΕΕ-Ουκρανίας, έχει καταστρέψει πλήρως την εσωτερική αγορά. Τόσο σε όγκο όσο και σε ποιότητα, αντιπροσωπεύει μια εντελώς διαφορετική κατηγορία: Είναι φθηνό και έχει συντρίψει τις τιμές, καθιστώντας αδύνατο για τους Ευρωπαίους αγρότες να ανταγωνιστούν».

Μια τέτοια ανατροπή θα ήταν καταστροφική για την οικονομία της Ουκρανίας που αγωνίζεται. Οι εγχώριες αγροτικές ομάδες προειδοποιούν ότι ο τερματισμός της αφορολόγητης πρόσβασης στην ΕΕ θα μπορούσε να κοστίσει στη χώρα δισεκατομμύρια ευρώ σε παραγωγή, κρατικά έσοδα και μισθούς εργαζομένων.

Ο ουκρανός οικονομολόγος της γεωργίας Oleg Nivievskyi είναι μεταξύ εκείνων που αμφισβητούν τους ουγγρικούς φόβους, υποστηρίζοντας ότι τα εμπορικά στοιχεία αντικρούουν τους ισχυρισμούς της Βουδαπέστης περί συμπίεσης των τιμών των γεωργικών προϊόντων της ΕΕ.

«Κοιτάξτε τη ζάχαρη - οι εξαγωγές μας βοήθησαν στη σταθεροποίηση των αγορών της ΕΕ κατά τη διάρκεια μιας κακής συγκομιδής», δήλωσε ο Nivievskyi. «Χωρίς αυτές, οι τιμές θα είχαν εκτοξευθεί στα ύψη».

Είπε το ίδιο και για άλλα προϊόντα, χαρακτηρίζοντας τις ουκρανικές εξαγωγές ρυθμιστικό παράγοντα που κρατά σταθερές τις αλυσίδες εφοδιασμού και χαμηλότερες τις τιμές των τροφίμων σε ολόκληρη την ΕΕ και προσθέτοντας ότι η Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρώπης αποτελεί μεγαλύτερη απειλή για την ανταγωνιστικότητα του μπλοκ από ό,τι οι ουκρανικές εισαγωγές.

«Δεν νομίζω ότι οι ουκρανικές εξαγωγές καταστρέφουν τον γεωργικό τομέα της ΕΕ», δήλωσε ο Nivievskyi. «Είναι η ΚΑΠ που υπονομεύει την ανταγωνιστικότητα. Αυτό που έχουμε αυτή τη στιγμή στη γεωργία της ΕΕ - δεν θα το αποκαλούσα κομμουνισμό, αλλά είναι σίγουρα κεντρικός σχεδιασμός».

Ομαλή πορεία προς την ένταξη; Όχι τόσο γρήγορα.

Η χρονική στιγμή της διαμάχης είναι κρίσιμη. Τα προσωρινά αυτόνομα εμπορικά μέτρα της ΕΕ που επιτρέπουν στα ουκρανικά προϊόντα να εισέρχονται στο μπλοκ χωρίς δασμούς λήγουν τον Ιούνιο και η Επιτροπή αντιμετωπίζει μια δύσκολη εξισορρόπηση: Πώς να υποστηρίξει την κατεστραμμένη από τον πόλεμο οικονομία της Ουκρανίας χωρίς να υποκινήσει πολιτικές αντιδράσεις στις ανατολικές χώρες μέλη που είναι ήδη νευρικές για τις φθηνές εισαγωγές.

Η κατάσταση περιπλέκεται περαιτέρω από την αλλαγή πολιτικής στην Ουάσινγκτον, όπου ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει δηλώσει πρόθυμος να πιέσει για τον τερματισμό του πολέμου με όρους που θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την παραχώρηση εδαφών της Ουκρανίας στη Ρωσία. Η στάση των ΗΠΑ έχει ενισχύσει τις ανησυχίες στο Κίεβο σχετικά με τη διατήρηση της σταθερής πρόσβασης στην αγορά της ΕΕ, με τους Ουκρανούς αξιωματούχους να προειδοποιούν ότι η απώλεια των εμπορικών προνομίων θα υπονομεύσει την εύθραυστη οικονομική ανάκαμψη της χώρας και θα βλάψει τον στόχο της για ένταξη στην ΕΕ.

Ο Nivievskyi φοβάται επίσης ότι η συζήτηση θα μπορούσε να βλάψει τις ενταξιακές συνομιλίες της Ουκρανίας. «Ελπίζω η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λειτουργήσει ως καλός συντονιστής σε αυτή τη διαδικασία, διότι πρέπει να εξισορροπήσει τις διαφορετικές φωνές από τα κράτη μέλη και να τις μετατρέψει σε πολιτική. Αλλά είναι σαφές ότι ορισμένες κυβερνήσεις θα χρησιμοποιήσουν τις εμπορικές διαφορές ως μοχλό πίεσης».

Προς το παρόν, οι Βρυξέλλες δεν φαίνεται να πτοούνται.

Ο Ευρωπαίος επίτροπος Εμπορίου Maroš Šefčovič, ο οποίος επισκέφθηκε το Κίεβο αυτή την εβδομάδα, υποσχέθηκε μια «ομαλή μετάβαση» μόλις τελειώσουν οι ΑΤΜ. 

«Παραμένουμε πλήρως προσηλωμένοι στην ταχεία εφαρμογή της αμοιβαίας απελευθέρωσης του εμπορίου», δήλωσε στο πρακτορείο Interfax.

«Όπως γνωρίζετε, αυτό θα είναι ένα πολύ λεπτό έργο για εμάς, δεδομένης της ευαισθησίας ορισμένων προϊόντων στις αγορές των χωρών μελών μας και, φυσικά, των ανησυχιών των αγροτών μας».