Η ανακοίνωση του Εμπορικού Αντιπροσώπου των ΗΠΑ (USTR) την Παρασκευή, 21 Φεβρουαρίου 2025, προκάλεσε σοβαρούς τριγμούς στις διεθνείς μεταφορές και την αγορά λιπασμάτων. Η απόφαση για την επιβολή σημαντικών «τελών υπηρεσιών» σε πλοία και φορείς με κινεζικές συνδέσεις έχει ήδη αρχίσει να διαμορφώνει νέο τοπίο στον εμπορικό χάρτη, επηρεάζοντας παράλληλα και τη διαθεσιμότητα λιπασμάτων σε κρίσιμες αγορές.
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του USTR, επιβάλλεται τέλος εξυπηρέτησης έως 1 εκατομμύριο δολάρια ανά πλοίο ή 1.000 δολάρια ανά καθαρό τόνο χωρητικότητας για κάθε κινεζικής ιδιοκτησίας πλοίο που προσεγγίζει λιμάνια των ΗΠΑ. Παράλληλα, για πλοία κινεζικής ναυπήγησης που ανήκουν σε εταιρείες εκτός κινεζικής ιδιοκτησίας προβλέπεται τέλος έως 1,5 εκατομμύριο δολάρια, ανάλογα με το ποσοστό κινεζικής κατασκευής στον στόλο τους. Σημαντική επιβάρυνση αφορά επίσης φορείς εκμετάλλευσης που έχουν παραγγείλει πάνω από το 50% των νέων πλοίων τους σε κινεζικά ναυπηγεία, οι οποίοι θα αντιμετωπίσουν πρόσθετο τέλος 1 εκατομμυρίου δολαρίων ανά πλοίο σε κάθε λιμενική κλήση στις ΗΠΑ.
Οι επιπτώσεις στη διεθνή αγορά λιπασμάτων
Αυτές οι οικονομικές πιέσεις έχουν ήδη οδηγήσει σε απρόβλεπτες εξελίξεις. Πρόσφατα η ρωσική κοκκώδης ουρία πουλήθηκε στη Βραζιλία στην τιμή των 360–365 δολαρίων ανά μετρικό τόνο CFR, σημειώνοντας σημαντική πτώση σε σχέση με τα 440 δολάρια ανά μετρικό τόνο της προηγούμενης εβδομάδας και τα 420–430 δολάρια ανά μετρικό τόνο δύο εβδομάδες πριν. Το συγκεκριμένο φορτίο φέρεται να μεταφερόταν αρχικά στις ΗΠΑ, ωστόσο, λόγω των νέων δασμών, φαίνεται ότι εκτράπηκε προς τη Βραζιλία.
Οι Βραζιλιάνοι αγοραστές αναδεικνύονται ξεκάθαρα ως οι μεγάλοι κερδισμένοι αυτής της ανακατάταξης, καθώς οι έμποροι προτιμούν να κατευθύνουν τα φορτία τους εκεί αντί να επιβαρυνθούν με τα νέα υψηλά τέλη στις ΗΠΑ. Ωστόσο, οι μακροπρόθεσμες συνέπειες για την αγορά λιπασμάτων είναι ανησυχητικές. Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες μπουν στην ενεργό φάση αγορών τους, ενδέχεται να παρατηρηθεί έλλειμμα 150.000-200.000 μετρικών τόνων ουρίας λόγω αυτών των εκτροπών. Το κατά πόσο αυτό το κενό θα μπορέσει να καλυφθεί θα εξαρτηθεί και από έναν πιθανό ινδικό διαγωνισμό και τις τιμές που θα διαμορφωθούν εκεί.
Οι νέες κυρώσεις επιβάλλουν επίσης σημαντικές αλλαγές στη διαχείριση των ναυτιλιακών ροών. Πλοία κινεζικής κατασκευής και λειτουργίας αναμένεται να ανακατανεμηθούν από τις ακτές των ΗΠΑ είτε προς τη Βραζιλία (μεταφέροντας αγροτικά προϊόντα πίσω στην Κίνα) είτε με προσαρμογές στα ναύλα τους, προκειμένου να διατηρήσουν τη δραστηριότητά τους στον Ατλαντικό. Αυτή η ανακατανομή ενδέχεται να οδηγήσει σε προσωρινές ανισορροπίες στην προσφορά πλοίων και πιθανές αναταράξεις στις ναυτιλιακές τιμές.
Παράλληλα, οι πρόσφατες πολιτικές αναταράξεις στην Τουρκία και η υποτίμηση της λίρας εντείνουν την αβεβαιότητα στην αγορά της Μαύρης Θάλασσας, πλήττοντας τις εξαγωγές της περιοχής. Οι εξαγωγείς της Μαύρης Θάλασσας, ήδη πιεσμένοι από τις διακυμάνσεις των τιμών και τις γεωπολιτικές εντάσεις, βρίσκονται αντιμέτωποι με αυξημένα προβλήματα στις συναλλαγές τους.
Επιπλέον, η επαναλειτουργία ιρανικών εργοστασίων προσθέτει νέα δεδομένα στην αγορά, καθώς ενδέχεται να αυξηθεί η παγκόσμια προσφορά αζωτούχων λιπασμάτων, προσθέτοντας ακόμα έναν παράγοντα αβεβαιότητας.
Το ερώτημα παραμένει
Με τις γεωπολιτικές εξελίξεις να αναδιαμορφώνουν τον εμπορικό χάρτη και την αγορά λιπασμάτων να δοκιμάζεται από διαρκείς μεταβολές, το ερώτημα που τίθεται είναι ξεκάθαρο: Θα μπορέσουν οι ΗΠΑ να διατηρήσουν τη ροή λιπασμάτων που απαιτεί η αγροτική τους παραγωγή ή θα αντιμετωπίσουν κρίσιμες ελλείψεις που θα αναστατώσουν τις εσωτερικές τους αγορές;