Η αγροτική οικονομία της Ελλάδας διανύει ίσως την χειρότερη περίοδο της μεταπολιτευτικής της ιστορίας. Το νέο έτος ξεκίνησε με ανοιχτές πληγές στον πρωτογενή τομέα και με την προοπτική των επιδοτήσεων να περιβάλλεται από αβεβαιότητα . Την ώρα που σε πανευρωπαϊκό επίπεδο η συζήτηση για το μέλλον της κοινής αγροτικής πολιτικής (ΚΑΠ) μετά το 2027 κορυφώνεται, η Ελλάδα φαίνεται να πορεύεται χωρίς χρονοδιάγραμμα, χωρίς σαφή στόχευση και – κυρίως – χωρίς θεσμική ετοιμότητα να στηρίξει ουσιαστικά τους αγρότες και κτηνοτρόφους της.
Το ΟΣΔΕ παραμένει έως σήμερα χωρίς ημερομηνία έναρξης – γεγονός αδιανόητο σε ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που βασίζει την επισιτιστική του αυτάρκεια στον μικροϊδιοκτήτη παραγωγό. Εάν δεν υπάρξει άμεση διευθέτηση, είναι σχεδόν βέβαιο ότι η υποβολή δηλώσεων θα κινηθεί στα ίδια οικολογικά σχήματα με πέρυσι. Κι αυτό συνεπάγεται, με μαθηματική ακρίβεια, νέες περικοπές στις επιδοτήσεις.
Η περσινή – βεβιασμένη – αλλαγή στα οικολογικά σχήματα, η οποία επιβλήθηκε στα μέσα Δεκεμβρίου, ακύρωσε στην πράξη την τελευταία δυνατότητα εξορθολογισμού της σχετικής πολιτικής. Αντί να αξιοποιηθεί η μεταβατική περίοδος για ουσιαστικές βελτιώσεις που θα εξασφάλιζαν ρευστότητα και σταθερότητα, οι επιλογές της διοίκησης λειτούργησαν ως τεχνικό άλλοθι για τη μείωση των ενισχύσεων. Η εικόνα που διαμορφώνεται για το 2025 είναι εξαιρετικά δυσοίωνη: το ενδεχόμενο νέου «κουρέματος» στις ενισχύσεις δεν είναι απλώς πιθανό, είναι αναμενόμενο.
Ακόμη και στην τεχνική λειτουργία του συστήματος ενισχύσεων, παρατηρείται μια αμήχανη ακινησία. Το ΟΣΔΕ του 2024 άνοιξε ανήμερα Πρωταπριλιά. Μια ημερομηνία που, για πολλούς, μόνο τυχαία δεν ήταν: εξέπεμπε τον κυνισμό ενός συστήματος που μοιάζει να αυτοσαρκάζεται εις βάρος του παραγωγικού του δυναμικού.
Την ίδια στιγμή, στο προσκήνιο των ευρωπαϊκών θεσμών, όπως καταδεικνύει το Σχέδιο Έκθεσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ΚΓΠ μετά το 2027, τίθεται εκ νέου επί τάπητος η ανάγκη για απλούστευση, ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και εξορθολογισμό των άμεσων ενισχύσεων. Το 47% των γεωργικών εισοδημάτων σε σχέση με τον μέσο όρο της οικονομίας και η δραματική μείωση των εκμεταλλεύσεων από 14,4 σε 9,1 εκατομμύρια σε λιγότερο από δύο δεκαετίες συνθέτουν μια πραγματικότητα με έντονα χαρακτηριστικά παρακμής.
Οι Έλληνες παραγωγοί βρίσκονται κυριολεκτικά σε κατάσταση επιβίωσης. Οι κλιματικές πιέσεις, οι εξωγενείς γεωπολιτικές αναταράξεις, η διοικητική ασυνέπεια και ο κανονιστικός υπερπληθωρισμός δημιουργούν ένα περιβάλλον ασφυκτικό. Και όμως, σε αυτό το πλαίσιο, η χώρα φαίνεται να αγνοεί ακόμη και τα στοιχειώδη της προγραμματικής και διοικητικής ευρυθμίας.
Οι αγρότες, εγκλωβισμένοι σε μια διαρκή αναμονή, χωρίς εγγυήσεις και χωρίς προοπτική, δεν ζητούν ελεημοσύνες. Ζητούν προβλεψιμότητα, καθαρές γραμμές πολιτικής και θεσμική αξιοπρέπεια. Αντί αυτών, τους προσφέρεται παράταση της ανασφάλειας.
Ένας υπουργός στη δίνη της συγκυρίας
Ο νέος υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης έχει ήδη περάσει από σαράντα κύματα. Από την κρίση της ευλογιάς, μέχρι τις κυρώσεις των ΗΠΑ στους δασμούς σε εμβληματικά ελληνικά προϊόντα – όπως το ελαιόλαδο, οι ελιές και η φέτα – και από την ευρωπαϊκή επιτήρηση στον ΟΠΕΚΕΠΕ μέχρι τις αποζημιώσεις για τον παγετό, οι προκλήσεις μοιάζουν διαδοχικές και ασφυκτικές.
Σκάνδαλα που εικάζεται πως ισχύουν, πρόστιμα που βεβαιώνονται και άλλα που έρχονται, συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα. Η πίεση είναι διαρκής και οι απαιτήσεις ασύμμετρες. Σε αυτό το θεσμικό και πολιτικό περιβάλλον, το μόνο που μπορούμε να ευχηθούμε είναι: καλή τύχη.
Η Ελλάδα, ως κράτος-μέλος της Ένωσης, καλείται – έστω και καθυστερημένα – να ευθυγραμμίσει την εθνική της στρατηγική με τις κατευθύνσεις των ευρωπαϊκών θεσμών. Και κυρίως να πάψει να προσεγγίζει τη γεωργία με όρους πρόσκαιρων επιδοτήσεων, αλλά ως στρατηγικό κλάδο με θεμελιώδη σημασία για την κοινωνική συνοχή, την οικονομική σταθερότητα και την εθνική κυριαρχία.
Εδώ μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά την έκθεση
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις