Η Θεσσαλία βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρές προκλήσεις στη διαχείριση των υδάτινων πόρων, εξαιτίας της ανορθόδοξης άρδευσης, της έντονης κλιματικής μεταβλητότητας και των συχνών ακραίων καιρικών φαινομένων.
Η κρίση στη διαθεσιμότητα νερού είναι ιδιαίτερα εμφανής στη θεσσαλική λεκάνη, με το βαμβάκι —μια από τις σημαντικότερες και λιγότερο απαιτητικές σε νερό καλλιέργειες— να υφίσταται τη μεγαλύτερη πίεση, ιδίως στην Ανατολική πεδιάδα της Λάρισας, όπου η καλλιεργήσιμη έκτασή του συρρικνώνεται δραματικά.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων Θεσσαλίας (ΟΔΥΘ) κατέθεσε ένα πακέτο άμεσων και εφαρμόσιμων προτάσεων για την αντιμετώπιση της κατάστασης κατά την τρέχουσα καλλιεργητική περίοδο:
- Καταγραφή και αξιολόγηση του αρδευτικού εξοπλισμού
Προτείνεται η χαρτογράφηση της υφιστάμενης κατάστασης του εξοπλισμού άρδευσης σε κάθε καλλιεργητική ζώνη, ώστε να ληφθούν στοχευμένα μέτρα ανά περιοχή και ανάγκη.
- Επιλογή πρώιμων, ανθεκτικών ποικιλιών
Ενθαρρύνεται η καλλιέργεια ποικιλιών βαμβακιού με υψηλή πρωιμότητα και ανθεκτικότητα στην ξηρασία και τις υψηλές θερμοκρασίες. Τέτοιες ποικιλίες έχουν ταχύτερη ανάπτυξη, αξιοποιούν αποτελεσματικά τα λιπάσματα και την άρδευση, μειώνουν τις απώλειες από εντομολογικές προσβολές και επιτρέπουν πρώιμη συγκομιδή.
- Καλλιέργεια μεσοπρώιμων βαθύρριζων ποικιλιών
Με την προϋπόθεση σωστής διαχείρισης της εφαρμογής ρυθμιστών ανάπτυξης, οι βαθύρριζες ποικιλίες μπορούν να συμβάλουν στην ωρίμανση της καλλιέργειας με μικρότερες ανάγκες σε νερό.
- Μετάβαση σε στάγδην άρδευση
Προτείνεται η αντικατάσταση του καταιονισμού με στάγδην άρδευση, με κατανάλωση έως 350-400 mm νερού ετησίως. Η αλλαγή του συστήματος απαιτεί οικονομική στήριξη στους παραγωγούς ώστε να επενδύσουν στον αναγκαίο εξοπλισμό.
- Συνδυασμός συστημάτων κατά την περίοδο μετάβασης
Προβλέπεται η χρήση καταιονισμού μόνο για την αρχική άρδευση που διευκολύνει το φύτρωμα, μέχρι την πλήρη λειτουργία των στάγδην συστημάτων.
- Χρηματοδοτικά εργαλεία και προγράμματα στήριξης
Ο ΟΔΥΘ προτείνει την ένταξη προγράμματος ενίσχυσης για την εγκατάσταση στάγδην άρδευσης στο πλαίσιο των παρεμβάσεων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, με υψηλό ποσοστό επιδότησης.
- Περιορισμός των αρδεύσεων
Στόχος είναι η μείωση του αριθμού των ποτισμάτων κατά ένα ή το πολύ δύο, χωρίς να προκληθεί στρες στην καλλιέργεια, ειδικά στο κρίσιμο στάδιο της ανθοφορίας και της καρποφορίας.
Στο μεταξύ, η αρμόδια Επιτροπή έχει ήδη προχωρήσει στην επεξεργασία ενός ολοκληρωμένου μεσοπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου σχεδίου εξοικονόμησης νερού, στο πλαίσιο της γενικότερης ανασυγκρότησης της γεωργίας στη Θεσσαλία. Οι προτάσεις αυτές στοχεύουν στη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων και στη στήριξη των παραγωγών ενόψει των αυξανόμενων προκλήσεων της κλιματικής κρίσης.