Η Ευρώπη επανασχεδιάζει την τροφική της αλυσίδα: δίκαιη τιμολόγηση, βιωσιμότητα και ενίσχυση του γεωργικού εισοδήματος στο επίκεντρο
Σε μια συγκυρία εντεινόμενων κοινωνικών εντάσεων και αγροτικών κινητοποιήσεων σε ολόκληρη την Ευρώπη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επεξεργάζεται μία δομική μεταρρύθμιση της τροφικής αλυσίδας, με στόχο την ενίσχυση της θέσης των γεωργών, την εξισορρόπηση της διανομής της υπεραξίας και την κατοχύρωση βιώσιμων και διαφανών εμπορικών σχέσεων.
Η νομοθετική πρόταση, η οποία τροποποιεί τους κανονισμούς (ΕΕ) 1308/2013, 2021/2115 και 2021/2116, επιχειρεί να αποκαταστήσει την ανισορροπία ισχύος ανάμεσα στους παραγωγούς και τους κυρίαρχους μεταποιητές και διανομείς, αναγνωρίζοντας ρητά τη δομική αδυναμία των αγροτών να επηρεάσουν την τιμή πώλησης των προϊόντων τους.
Δίκαιο εμπόριο με διεθνή σφραγίδα
Εισάγονται σαφώς οριοθετημένα κριτήρια για τη χρήση όρων όπως «δίκαιος» και «ισότιμος», προκειμένου να αποτυπώνεται η ύπαρξη σταθερών, διαφανών και οικονομικά ισορροπημένων εμπορικών συμβάσεων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την αποκλειστική χρήση των όρων αυτών σε συμφωνίες που ευθυγραμμίζονται με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, ενισχύοντας ταυτόχρονα τις αρχές της κοινωνικής υπευθυνότητας και της αγροτικής δικαιοσύνης.
Ταυτόχρονα, ορίζεται εκ νέου η «βραχεία αλυσίδα εφοδιασμού», με έμφαση στην ευρωπαϊκή παραγωγή, τον περιορισμό των μεσαζόντων και τη γεωγραφική εγγύτητα μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών — μια παρέμβαση που ενισχύει τη διατροφική αυτάρκεια και περιορίζει τις εκπομπές άνθρακα.
Συμβάσεις με διαφάνεια και δυνατότητα παρέκκλισης
Η γραπτή σύμβαση καθίσταται υποχρεωτική — ιδίως στον ευαίσθητο τομέα του γάλακτος, όπου οι τιμές παρουσιάζουν έντονες διακυμάνσεις. Η υποχρέωση αυτή επεκτείνεται υπό όρους και σε άλλα γεωργικά προϊόντα, με πρόβλεψη για ευελιξία κατόπιν αιτήματος εθνικών γεωργικών οργανισμών, εξαιρουμένων του γάλακτος και της ζάχαρης.
Οργανώσεις παραγωγών από την περιθωριοποίηση στην ενδυνάμωση
Η μεταρρύθμιση αναγνωρίζει τον ρόλο ακόμη και μη αναγνωρισμένων οργανώσεων παραγωγών, προσφέροντάς τους τη δυνατότητα συλλογικής διαπραγμάτευσης και πρόσβαση σε ρυθμιστικές εξαιρέσεις υπό την προϋπόθεση αίτησης αναγνώρισης εντός πενταετίας. Παράλληλα, ενισχύεται η νομική και οικονομική υπόσταση των ενώσεων οργανώσεων, με δυνατότητα παρέκκλισης από το άρθρο 101 της ΣΛΕΕ, εντός ορίων 33% της εθνικής ή 5% της ευρωπαϊκής παραγωγής, διασφαλίζοντας την εύρυθμη λειτουργία του ανταγωνισμού.
Η Ελλάδα αναδεικνύεται σε ευνοημένο αποδέκτη του κανονισμού, λόγω της δομής της γεωργίας της και της ανάγκης θεσμικής ενδυνάμωσης μικρών παραγωγών. Ο παρακάτω συγκριτικός πίνακας αποτυπώνει τα σημεία όπου οι Έλληνες γεωργοί δύνανται να αποκομίσουν συγκριτικά οφέλη έναντι συναδέλφων τους σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες
Συγκριτικός Πίνακας Οφελών – (Κάντε οριζόντια κύλιση σε κινητές συσκευές)
| Πεδίο Παρέμβασης | Ελλάδα | Γαλλία | Γερμανία | Ισπανία |
|---|---|---|---|---|
| Διαπραγματευτική ισχύς μικρών παραγωγών | Μεγάλη ενίσχυση μέσω συνεταιρισμών και ΟΠ | Μέτρια, λόγω ήδη ισχυρών δομών | Περιορισμένη ανάγκη | Υψηλή ανάγκη σε τοπικό επίπεδο |
| Πολυετείς συμβάσεις & τιμές | Πλεονέκτημα σε ελαιόλαδο & αμπελώνες | Ωφέλιμο κυρίως στον γαλακτοκομικό τομέα | Ήδη ισχύουν σε σιτηρά | Καίρια σημασία σε φρούτα & λαχανικά |
| Τιμολόγηση βάσει κόστους | Δικαιότερη αποζημίωση για μικρούς παραγωγούς | Απαιτεί προσαρμογές | Ήδη εφαρμόζεται | Ενίσχυση περιφερειακών εκμεταλλεύσεων |
| Βραχείες αλυσίδες εφοδιασμού | Ευκαιρία για ΠΟΠ/ΠΓΕ & αγροτουρισμό | Ήδη ενσωματωμένες πολιτικές | Χαμηλή προτεραιότητα | Δυναμική σε αγροτουριστικές περιοχές |
| Διαχείριση αποβλήτων | Κίνητρο για συλλογικές υποδομές | Πλεονεκτεί λόγω κλίμακας | Ήδη καλύπτεται θεσμικά | Αναγκαίο σε θερμοκηπιακές ζώνες |
Αναδιάταξη με πυξίδα τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα
Η έννοια της βιωσιμότητας αποκτά πολυεπίπεδο χαρακτήρα, συμπεριλαμβάνοντας οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς δείκτες. Κομβικό σημείο αποτελεί η δίκαιη αμοιβή των γεωργών, η ανθεκτικότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, καθώς και η διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας της υπαίθρου.
Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα για χρηματοδότηση συλλογικών έργων, όπως κοινή διαχείριση αποβλήτων, προώθηση τοπικών προϊόντων και ενίσχυση των αγροτικών περιοχών ως δομών εκπαίδευσης και διατροφικής ασφάλειας.
Γεωγραφική Εξειδίκευση και ποιος είναι ο ρόλος της ελληνικής γεωργίας
Η ελληνική αγροτική παραγωγή, η οποία χαρακτηρίζεται από μικρές, οικογενειακές και συχνά κατακερματισμένες μονάδες, δύναται να επωφεληθεί ουσιαστικά από τη μεταρρύθμιση. Η ενίσχυση των συνεταιρισμών, ιδιαίτερα σε εξαγώγιμα προϊόντα όπως το ελαιόλαδο, η φέτα και τα νωπά φρούτα, αναμένεται να αναβαθμίσει τη διαπραγματευτική ισχύ της χώρας στις διεθνείς αγορές.
Η δυνατότητα σύναψης πολυετών συμβάσεων, σε συνδυασμό με τιμολόγηση βάσει τεκμηριωμένου κόστους παραγωγής, προσφέρει σταθερότητα και ενισχύει τη γεωργική ανταγωνιστικότητα, ενώ παράλληλα επιτρέπει την καλύτερη αξιοποίηση των προγραμμάτων στήριξης της ΚΑΠ.
Τελικά η μεταρρύθμιση συνιστά ένα ολοκληρωμένο σχέδιο θεσμικής και οικονομικής αναδιάταξης του ευρωπαϊκού αγροδιατροφικού τοπίου. Με άξονες τη δικαιοσύνη, τη διαφάνεια και τη βιωσιμότητα, η πρόταση αποσκοπεί να μετατρέψει τη γεωργία σε πυλώνα στρατηγικής ανθεκτικότητας και κοινωνικής συνοχής, ιδίως ενόψει αβέβαιων γεωπολιτικών και κλιματικών προκλήσεων.
Αν εγκριθεί, το σχέδιο θα σηματοδοτήσει ένα νέο κοινωνικό και παραγωγικό συμβόλαιο ανάμεσα στην ευρωπαϊκή γεωργία και την κοινωνία, επανατοποθετώντας τον αγρότη στο επίκεντρο του διατροφικού μας μέλλοντος.
Δείτε αναλυτικά εδώ το σχέδιο νόμου
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις