Καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προετοιμάζεται για την παρουσίαση του νέου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) τον Ιούλιο του 2025, μια βαθιά αναδιάρθρωση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ) φαίνεται να βρίσκεται προ των πυλών. Η πρόταση για συγχώνευση των δύο ιστορικών πυλώνων της — του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ) και του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) — σε ένα ενιαίο ταμείο, εγείρει ανησυχίες σε όλο το φάσμα του αγροδιατροφικού τομέα.
Αυτό που διακυβεύεται δεν είναι μόνο η διοικητική δομή ή η δημοσιονομική ευελιξία, αλλά ο πυρήνας της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την επισιτιστική αυτάρκεια, την κοινωνική συνοχή και τη γεωπολιτική αυτονομία.
Από την ίδρυσή της τη δεκαετία του 1960, η ΚΓΠ αποτέλεσε την πρώτη, πλήρως εναρμονισμένη κοινή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σχεδιασμένη σε δύο διακριτούς πυλώνες —ο πρώτος στις άμεσες ενισχύσεις και τη σταθεροποίηση των αγορών, ο δεύτερος στην αγροτική ανάπτυξη και την περιφερειακή συνοχή—, η πολιτική αυτή διατήρησε την παραγωγική ικανότητα της Ευρώπης και απέτρεψε διατροφικές κρίσεις.
Η πρόταση περί ενιαίου ταμείου, αν και προωθείται στο πλαίσιο εξορθολογισμού, ενδέχεται να αποσυνδέσει κρίσιμες πολιτικές από τον κοινό σχεδιασμό και να τις επανατοποθετήσει υπό την ευθύνη των κρατών-μελών. Αυτό απειλεί να υπονομεύσει την κοινή προσέγγιση που μέχρι σήμερα εξασφάλιζε ένα ισόρροπο αγροτικό μοντέλο στην ΕΕ των 27.
Kατανομή των πόρων της ΚΑΠ για την Ελλάδα την περίοδο 2023–2027.
Για χώρες όπως η Ελλάδα, οι συνέπειες θα είναι ιδιαίτερα έντονες. Η ελληνική γεωργία στηρίζεται διαχρονικά στη σταθερή ροή κοινοτικών ενισχύσεων, με ετήσια χρηματοδότηση που υπερβαίνει τα 2 δισ. ευρώ από τον πρώτο πυλώνα, ενώ το ΕΓΤΑΑ διαδραματίζει κομβικό ρόλο στην ανάπτυξη αγροτικών υποδομών, τη στήριξη μικρομεσαίων παραγωγών και τη διατήρηση πληθυσμού στην ύπαιθρο.
Η πιθανή ενοποίηση των ταμείων μπορεί να οδηγήσει σε διοικητική ασάφεια, χρηματοδοτική ανασφάλεια και κυρίως, άνιση μεταχείριση μεταξύ των κρατών-μελών. Η Ελλάδα, με περιορισμένη δημοσιονομική δυνατότητα, κινδυνεύει να χάσει τη σχετική ισορροπία που της παρείχε η ΚΓΠ.
Χωρίς δομημένους μηχανισμούς στήριξης της υπαίθρου, θα ενταθεί η αστική συγκέντρωση και η αγροτική παραγωγή σε ορεινές και μειονεκτικές περιοχές μπορεί να συρρικνωθεί δραματικά. Η επισιτιστική αυτάρκεια, στρατηγικής σημασίας σε περιόδους γεωπολιτικών κρίσεων, θα απειληθεί, αυξάνοντας την εξάρτηση από εισαγωγές.
Πέρα από τα οικονομικά, οι κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις θα είναι εξίσου σοβαρές. Η αποσταθεροποίηση των αγροτικών κοινοτήτων και η ενίσχυση της δυσαρέσκειας στην ύπαιθρο, μπορεί να οδηγήσουν σε πολιτική αστάθεια και κλονισμό της εμπιστοσύνης στο ευρωπαϊκό εγχείρημα.
Kατανομή του πληθυσμού μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών
Η ΚΓΠ δεν είναι απλώς εργαλείο στήριξης γεωργικού εισοδήματος. Είναι μηχανισμός άμβλυνσης ανισοτήτων, προστασίας της πολιτιστικής ταυτότητας της υπαίθρου και καταλύτης βιώσιμης μετάβασης του πρωτογενούς τομέα. Κάθε απόπειρα αποδόμησής της χωρίς επαρκές αντιστάθμισμα ενέχει κίνδυνο κοινωνικής και πολιτικής αποσταθεροποίησης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλείται να μην υποκύψει στον πειρασμό της γραφειοκρατικής απλοποίησης εις βάρος της ουσίας. Η ΚΓΠ πρέπει να παραμείνει εργαλείο ευρωπαϊκής ενότητας και όχι να μετατραπεί σε πεδίο εθνικών ανταγωνισμών.
Η αναθεώρηση του ΠΔΠ μπορεί να είναι ευκαιρία για επανασχεδιασμό της ΚΓΠ με μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα, αξιοκρατική διάθεση πόρων και ενίσχυση της ανθεκτικότητας. Αυτό απαιτεί στρατηγικό όραμα, ειλικρινή διάλογο με τους παραγωγούς και πολιτική βούληση να αντιμετωπιστεί η γεωργία όχι ως βάρος, αλλά ως επένδυση για το μέλλον της Ευρώπης και της Ελλάδας ειδικότερα.
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις