Τα σημερινά δεδομένα που αφορούν στον αγρο-διατροφικό τομέα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ανήκει σε εκείνους τους τομείς της αγοράς που καλούνται να αντιμετωπίσουν σημαντικές προκλήσεις. Προκλήσεις που σχετίζονται με την διατροφική επάρκεια, την αστάθεια των τιμών, τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας και κυρίως τη γεφύρωση των αποστάσεων ανάμεσα στην παραγωγική και την εμπορική πλευρά. Το κομβικό σημείο είναι βελτίωση της θέσης των παραγωγών στην εφοδιαστική αλυσίδα, με αποτέλεσμα την καλύτερη πρόσβασή τους στην αγορά. Όμως, η επίτευξη αυτού του κρίσιμου στόχου έχει ως αρχικό και βασικό στάδιο την οργάνωση των παραγωγών. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι το μέγεθος της ελληνική γεωργικής εκμετάλλευσης είναι πολύ μικρό βάσει όλων των κριτηρίων (έκτασης, οικονομικού μεγέθους και απασχόλησης), τότε η στήριξη των σύσταση Οργανώσεων Παραγωγών αποτελεί πιθανότατα μονόδρομο.
Οι Οργανώσεις Παραγωγών στην Ελλάδα
Οι Οργανώσεις Παραγωγών στην Ελλάδα, σχεδόν στο σύνολό τους, είναι ταυτισμένες με τις δραστηριότητες των Αγροτικών Συνεταιρισμών, έχουν μικρό μέγεθος, χαρακτηρίζονται από χαμηλό βαθμό οργάνωσης με αποτέλεσμα να μην έχουν ισχυρή διαπραγματευτική δύναμη. Τα προηγούμενα χρόνια υπήρξαν δράσεις που αφορούσαν τις Ο.Π. στον ελαιοκομικό κλάδο και σε αυτόν των οπωροκηπευτικών. Ενδεικτικά, μπορούμε να αναφέρουμε ότι το 2007 είχαν αναγνωριστεί 127 Ο.Π. οπωροκηπευτικών, 136 το 2013 και παρά τον μεγάλο αριθμό τους δεν καλύφθηκαν επαρκώς σημαντικοί τομείς, όπως αυτός των κηπευτικών και των επιτραπέζιων σταφυλιών. Σε ότι αφορά στον ελαιοκομικό κλάδο υπάρχουν 33 αναγνωρισμένες ΟΕΦ με κύρια χαρακτηριστικά τα πολυάριθμα, οριακά βιώσιμα ελαιοτριβεία, την περιορισμένη συμμετοχή στην τυποποίηση ελαιολάδου (20%) και τη μικρή επιρροή στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Είναι εύκολα αντιληπτό ότι οι Ο.Π. στην Ελλάδα κάθε άλλο παρά ισχυρές και ανταγωνιστικές μπορούν να χαρακτηριστούν, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με αρκετές ευρωπαϊκές χώρες στις οποίες οι Ο.Π. αριθμούν πολλά μέλη, διαπραγματεύονται μεγάλες ποσότητες εμπορεύσιμων προϊόντων και παίζουν πρωταρχικό ρόλο στην αγορά.
Η νέα ΚΑΠ στηρίζει τις Ο.Π.
Το νέο κανονιστικό πλαίσιο για την ΚΑΠ διευρύνει και ενισχύει το ρόλο των Ο.Π. παρέχοντάς τους στήριξη με σκοπό:
- Την αντιμετώπιση των προκλήσεων της αγορά
- Την ενίσχυση της διαπραγματευτικής δύναμης, μέσω της αύξησης του όγκου του διαπραγματευόμενου προϊόντος
- Την ενίσχυση των τοπικών αγορών
- Την μείωση του ανά παραγωγού κόστους, μέσω των συλλογικών προμηθειών και επενδύσεων
Η κύρια διαφορά σε σχέση με το προηγούμενο κανονιστικό πλαίσιο αποτυπώνεται στην διεύρυνση της αναγνώρισης, της σύστασης και κυρίως της στήριξης Ο.Π. σε όλους τους παραγωγικούς τομείς, συμπεριλαμβανομένων αυτών του ελαιολάδου και των οπωροκηπευτικών. Αυτό δίνει την δυνατότητα δημιουργίας νέων Ο.Π. για ένα πλήθος αγροτικών προϊόντων όπως είναι τα σιτηρά, τα αμπελοοινικά προϊόντα, το ρύζι, το γάλα, το βόειο κρέας, ο καπνός, τα μελισσοκομικά προϊόντα κ.ά.
Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να αναφερθεί το σημαντικότερο μέτρο του νέου Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 που μπορεί να αξιοποιηθεί από τις Ο.Π., δηλαδή το Μέτρο 9 που προβλέπει την αναγνώριση και τη στήριξη νεοϊδρυόμενων Ο.Π. εφόσον συντάσσουν και υποβάλλουν 5ετές επιχειρηματικό σχέδιο. Εδώ, θα πρέπει να υπογραμμιστεί η δυνατότητα και η πρόκληση για την οργάνωση του τομέα της κτηνοτροφίας, ο οποίος μπορεί να παίξει πρωταρχικό ρόλο.
Κριτήρια και δεσμεύσεις αναγνώρισης Ο.Π.
Στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 1308/2013, που αφορά στη σύσταση των Οργανώσεων Παραγωγών αποτυπώνεται το πλαίσιο για τις υποχρεώσεις και δεσμεύσεις που θα πρέπει να αναλάβει μία Ο.Π. προκειμένου να αναγνωριστεί, αφήνοντας μεγάλο βαθμό ελευθερίας στο κάθε κράτος μέλος να λάβει τις σχετικές αποφάσεις.
Συνοπτικά, παρέχεται η δυνατότητα αναγνώρισης Ο.Π., οι οποίες αποτελούν νομική οντότητα, ανήκουν δηλαδή στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, διαθέτουν έναν ελάχιστο αριθμό μελών, ή καλύπτουν μια ελάχιστη ποσότητα, ή αξία εμπορεύσιμης παραγωγής στην περιοχή δραστηριότητάς τους, καθοριζόμενη από το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος. Βέβαια, σχετικά με τη νομική μορφή των Ο.Π., σοβαρά προβλήματα προκύπτουν από τη λειτουργία «Ομάδων Παραγωγών» που αποτελούν μέρη νομικής οντότητα και κρίνεται αναγκαία η προσαρμογή του Π.Δ. 36/86, του οποίου αρκετές διατάξεις κρίνονται αναχρονιστικές.
Σημαντική δέσμευση σε ότι αφορά στο ποσοστό που επιτρέπουν τα κράτη μέλη ως προς τη διάθεση της παραγωγής των μελών της Ο.Π. εκτός του πλαισίου της (απευθείας σε καταναλωτές, ή εκτός των εγκαταστάσεων της εκμετάλλευσής τους) πρέπει να προσδιορίζεται στο ελάχιστο επιτρεπόμενο (10%). Επίσης, όλα τα μέλη της Ο.Π. πρέπει να είναι ενεργά, εφαρμόζοντας τις υποχρεώσεις και τους κανόνες που θεσπίζονται στο καταστατικό της
Με το βλέμμα στο μέλλον
Ο αγροτικό ς τομέας ήταν, είναι και θα είναι από τους βασικότερους για την οικονομία της Ελλάδας. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω οι προσκλήσεις και οι δυσκολίες είναι πολλαπλές στον αγροδιατροφικό τομέα και καλούμαστε να αφήσουμε πίσω συνήθειες του παρελθόντος με σκοπό να ανταπεξέλθουμε σε αυτές. Οι Ο.Π. αποτελούν το «κλειδί» που θα ανοίξει πόρτες και θα δώσει λύσεις στους παραγωγούς που αντιμετωπίζουν τα ήδη σοβαρά προβλήματα, αρκεί να συστήσουν οργανώσεις με σκοπό τους την διείσδυση στην αγορά με ανταγωνιστικά προϊόντα.
Στο παραπάνω πλαίσιο, το ΥπΑΑΤ οφείλει να προχωρά σε κανονιστικές αποφάσεις που είναι προωθητικού και όχι διεκπεραιωτικού χαρακτήρα (σε αναχρονιστικές λογικές απλής επικαιροποίησης παλαιότερων αποφάσεων). Από την πλευρά τους, αυτονόητα, τα επιχειρησιακά προγράμματα δεν μπορεί να αποτελούν αυτοσκοπό των Ο.Π. αλλά εργαλείο για: α) την ενίσχυση της παραγωγικής τους δραστηριότητας, β) την υιοθέτηση και εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών που μειώνουν ουσιαστικά το κόστος παραγωγής και αυξάνουν την προστιθέμενη αξία της παραγωγής τους και γ) την βελτίωση της θέσης τους στην εφοδιαστική αλυσίδα. Να λοιπόν μια αναπτυξιακή ευκαιρία για την Ελληνική γεωργία που δεν πρέπει και δεν μπορεί να χαθεί ή να καθυστερήσει για την επόμενη ΚΑΠ.
Δ/ση Στρατηγικού Σχεδιασμού και Εξωστρέφειας της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις