Οι άμεσες ενισχύσεις και οι αγρότες

Οι άμεσες ενισχύσεις εξασφαλίζουν τη συνέχιση της γεωργίας σε όλη την ΕΕ, παρέχοντας ένα σταθερό εισόδημα στους γεωργούς. Με αυτόν τον τρόπο, ενισχύουν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και τις προστατεύουν έναντι των διακυμάνσεων των τιμών.

Οι άμεσες πληρωμές αντιπροσωπεύουν κατά μέσο όρο το 30% του γεωργικού εισοδήματος στην ΕΕ. Αλλά τα τελευταία χρόνια, σε περιόδους κρίσης, οι άμεσες ενισχύσεις αντιπροσώπευσαν περισσότερο από το 60% του γεωργικού εισοδήματος, όπως για παράδειγμα στη Σουηδία, την Ιρλανδία ή τη Δανία κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2008/2009 ή όπως συμβαίνει σήμερα στη χώρα μας.

 Οι άμεσες ενισχύσεις επιβραβεύουν επίσης τους γεωργούς για πτυχές της εργασίας τους που δεν συνδέονται με τις αγορές, αλλά συνιστούν, ωστόσο, δημόσια αγαθά ζωτικής σημασίας για όλους τους Ευρωπαίους. Η μεταρρύθμιση που εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 2013 προβλέπει ότι το 30% των άμεσων ενισχύσεων που καταβάλλονται στους γεωργούς θα πρέπει να συνδέεται με την τήρηση αποτελεσματικών γεωργικών πρακτικών για την προστασία της βιοποικιλότητας, της ποιότητας του εδάφους και του περιβάλλοντος εν γένει. Σε αυτές περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, η διαφοροποίηση των καλλιεργειών, η διατήρηση των μόνιμων λειμώνων ή οικολογικές ζώνες στις εκμεταλλεύσεις.

Επιπλέον, όλες οι άμεσες ενισχύσεις καταβάλλονται μόνον υπό τον όρο ότι τηρούνται αυστηρά πρότυπα σε σχέση με το περιβάλλον, την ασφάλεια των τροφίμων, την υγεία των φυτών και των ζώων, την καλή μεταχείριση των ζώων και ότι γενικά διατηρείται η γη σε καλή παραγωγική κατάσταση. Αυτό ονομάζεται «πολλαπλή συμμόρφωση». Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τους κανόνες αυτούς, οι πληρωμές μπορούν να ανασταλούν και ο γεωργός υπόκειται σε κυρώσεις.

Η γεωργία είναι ένας τομέας ο οποίος στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε αντίθεση με τους περισσότερους άλλους τομείς που υπόκεινται σε εθνικές πολιτικές. Είναι σημαντικό να έχουμε μια δημόσια πολιτική για έναν τομέα που εγγυάται την ασφάλεια των τροφίμων μας, διαδραματίζει καίριο ρόλο στη χρήση των φυσικών πόρων και στην οικονομική ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών.

Αντίθετα με την αντίληψη που υπάρχει σε ορισμένες χώρες, δεν χορηγούνται υπέρογκα ποσά στη γεωργία. Ο χρόνος και τα χρήματα που επενδύουν οι γεωργοί στη δουλειά τους υπάρχει πάντα περίπτωση να πάνε χαμένα λόγω οικονομικών, υγειονομικών και καιρικών συνθηκών που αυτοί δεν μπορούν να ελέγξουν. Η ενασχόληση με τη γεωργία προϋποθέτει μεγάλη επένδυση, τόσο σε ανθρώπινους όσο και σε οικονομικούς πόρους, και αποδίδει μόνον ύστερα από μήνες, καμιά φορά ακόμη και χρόνια, ενώ επηρεάζεται συνεχώς από εξωτερικούς παράγοντες.

Η στήριξη του εισοδήματος των γεωργών εξασφαλίζει τη συνέχιση της παραγωγής τροφίμων σε όλη την ΕΕ και αντισταθμίζεται με την παροχή δημόσιων αγαθών που έχουν μηδενική αγοραία αξία: περιβαλλοντική προστασία, καλή μεταχείριση των ζώων, ασφαλή τρόφιμα υψηλής ποιότητας κ.λπ. Τα εν λόγω «δημόσια αγαθά» έχουν ακόμη μεγαλύτερη σημασία διότι τα πρότυπα που ισχύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι από τα υψηλότερα στον κόσμο. Αυτό καθιστά την παραγωγή τροφίμων στην Ευρώπη πιο ακριβή απ' ό,τι σε χώρες που δεν εφαρμόζουν τόσο αυστηρά πρότυπα.

Χωρίς δημόσια στήριξη, οι γεωργοί της Ευρώπης δεν θα μπορούσαν να ανταγωνίζονται τους γεωργούς άλλων χωρών και παράλληλα να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των ευρωπαίων καταναλωτών. Πέραν τούτου, καθώς η κλιματική αλλαγή γίνεται ολοένα πιο αισθητή, το κόστος της βιώσιμης γεωργίας θα συνεχίσει να αυξάνεται.

Στην πραγματικότητα, το ποσοστό των δαπανών για την Κοινή Αγροτική Πολιτική είναι μικρότερο από το 1% των συνολικών δημοσίων δαπανών όλων των κρατών μελών της ΕΕ μαζί. Οι δημόσιες δαπάνες για τη γεωργία στην ΕΕ καλύπτονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κάτι που δεν συμβαίνει σε κανέναν άλλον τομέα της οικονομίας.

 Η γεωργία είναι ο μόνος τομέας που χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι οι δαπάνες της ΕΕ αντικαθιστούν τις δαπάνες των κρατών μελών.

Πάντως, είναι τεράστιο λάθος να υποστηρίζει κανείς ότι οι αγρότες χρηματοδοτούνται, ενώ οι υπόλοιποι κλάδοι όχι. Στην πραγματικότητα οι αγρότες χρηματοδοτούνται πολύ λιγότερο. Επαναλαμβάνουμε ότι ποσοστό μικρότερο του 1% κατευθύνεται στον αγροτικό τομέα.
Και προκαλεί μεγάλη εντύπωση το γεγονός ότι για τον αγρότη και τις άμεσες ενισχύσεις υπάρχει αυτή η στρεβλή εντύπωση και τα ποικίλα σχόλια που κατά καιρούς διατυπώνονται με τρόπο υπονομευτικό της ίδιας της παραγωγής, ακόμη και από ανθρώπους που μπορεί οι ίδιοι να έχουν αδρά χρηματοδοτηθεί για τη δημιουργία ή τον εκσυγχρονισμό της επιχείρησής τους μέσω κάποιου εκ των πολλών ευρωπαϊκών προγραμμάτων, που απασχολούν προσωπικό τις εισφορές ή και τη μισθοδοσία του οποίου επίσης καλύπτει η ευρώπη και που γενικότερα απολαμβάνουν, σε πολλαπλάσιο βαθμό απ’ τον αγρότη, όλα όσα η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχει.