Τα τελευταία 30 χρόνια, η Δανία έχει «καταφέρει να σπάσει τον κωδικό», όσον αφορά τον συνδυασμό της οικονομικής ανάπτυξης με την ενεργειακά – αποδοτική διαχείριση των υδάτων.
«Ο μυστικός κώδικας είναι ένα μείγμα αναπτυξιακής πολιτικής, ευέλικτου ρυθμιστικού πλαισίου και τεχνολογικής καινοτομίας» με την σύμπραξη δημόσιου-ιδιωτικού τομέα και των υπηρεσιών κοινής ωφελείας για νερό, δήλωσε σε μια εκδήλωση της EurActiv τον περασμένο Δεκέμβριο.
«Η ενασχόληση με την ενεργειακά αποδοτική διαχείριση του νερού αφορά περίπου ολόκληρο τον κύκλο του νερού» εξήγησε η Rafn. «Πρόκειται για την κατανάλωση νερού, την άντληση και τη διανομή, πρόκειται για τη μεταφορά και επεξεργασία λυμάτων – αφορά τα πάντα». Η παραγωγή ενέργειας απαιτεί σημαντικούς υδάτινους πόρους. Χρησιμοποιείται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, κυρίως για την ψύξη θερμοηλεκτρικών μονάδων και των πυρηνικών σταθμών, αλλά και στην παραγωγή βιοκαυσίμων και ηλιακών συλλεκτών.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας έριξε πρόσφατα τα φώτα της δημοσιότητας στην αλληλοσυσχέτιση νερού και ενεργείας. Στην τελευταία έκθεση «World Energy Outlook», η οποία κυκλοφόρησε στις 16 Νοεμβρίου, ανέφερε ότι όλες οι αδυναμίες του παγκόσμιου ενεργειακού συστήματος – είτε σχετίζονται με την πρόσβαση στην ενέργεια, την ενεργειακή ασφάλεια ή την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής -, μπορούν να επιδεινωθούν από τις αλλαγές στη διαθεσιμότητα των υδάτινων πόρων.
Η Δανική ιστορία
Η Δανία άρχισε να συνειδητοποιεί τη δεκαετία του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του ’80 ότι κάτι έπρεπε να γίνει για να κάνει τη διαχείριση των υδάτων λιγότερο ενεργοβόρα. Τότε, η Δανία υπέφερε από υπεράντληση των υπόγειων υδάτων, την ρύπανση από τα λύματα σε ποτάμια και τις παράκτιες περιοχές, καθώς και τη μεγάλη κατανάλωση νερού. Έκτοτε, η Δανία έχει καταφέρει να μειώσει τη χρήση του νερού σε κάτω από 107 λίτρα ανά κάτοικο κατά μέσο όρο ετησίως. Στην Κοπεγχάγη και μόνο, η κατανάλωση μειώθηκε κατά 42% από το 1985.
Η τιμολόγηση του νερού είναι το κλειδί
Ως αποτέλεσμα, ο τομέας διαχείρισης των υδάτινων πόρων της Δανίας χρησιμοποιεί χρησιμοποιεί μόνο το 1,8% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας της χώρας. Και οι υπάρχουν τεχνολογίες οι οποίες θα μετατρέψουν τον συγκεκριμένο τομέα ενεργειακά ουδέτερο «τώρα αμέσως». Η πόλη του Aarhus, για παράδειγμα, θέλει να κάνει τον κύκλο του νερού ενεργειακά ουδέτερο μέχρι το 2020, δήλωσε ο Lars Schröder, Διευθύνων Σύμβουλος υδάτινων πόρων της πόλης του Aarhus. Και σε άλλες πόλεις της Δανίας έχουν παρόμοιους στόχους.
Ερωτηθείς γιατί ο υπόλοιπος κόσμος δεν αντιγράφει το παράδειγμα της Δανίας, ο Mads Warming από την Danfoss απάντησε: «Οι άνθρωποι γενικά πιστεύουν ότι τα πάντα είναι ακριβά στη Δανία, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρικής ενέργειας». Αλλά ο ίδιος διέψευσε γρήγορα αυτόν τον ισχυρισμό, λέγοντας ότι οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας είναι υψηλότερες στη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, διπλάσιες στην Ιταλία, και στο ίδιο επίπεδο με τις τιμές στη Βραζιλία και την Κίνα.
Η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τον νερό «δεν εφαρμόζεται»
Ο Pavel Misiga, επικεφαλής της μονάδας για το καθαρό νερό στη Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε ότι οι τομείς του νερού και της ενέργειας αντιμετωπίζουν «παρόμοια προβλήματα» και «τις ίδιες αδυναμίες της αγοράς». Υπενθύμισε ότι οι ρυθμιστικές αρχές της ΕΕ δεν είναι αδρανείς σε θέματα νερού, επικαλούμενος την οδηγία για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων και την οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα, η οποία ισχύει από το 2000, που εισήγαγε την τιμολόγηση του νερού ως εργαλείο πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Αλλά δήλωσε ότι «εμείς ακόμα δεν εφαρμόζουμε αυτή τη νομοθεσία σε όλη την Ευρώπη», επικαλούμενος την έλλειψη επενδύσεων ως έναν από τους λόγους. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) εκτιμά τις επενδυτικές ανάγκες σε περίπου 90 δις €, ο Misiga επεσήμανε. Ως αποτέλεσμα, οι περιβαλλοντικοί στόχοι συχνά δεν τηρούνται και οι πολίτες δεν απολαμβάνουν το επίπεδο των υπηρεσιών που περιμένουν, δήλωσε ο αξιωματούχος της ΕΕ.
Το νερό είναι υπεύθυνο επίσης για τη «δημιουργία ενός τεράστιου δημόσιου χρέους» για τις ευρωπαϊκές χώρες προσέθεσε ο Miiga, λέγοντας ότι τα στοιχεία αυτά δεν φαίνονται προς το παρόν στους εθνικούς προϋπολογισμούς. «Αλλά στο μέλλον, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν», είπε. Η Rafn ήταν πιο αισιόδοξη για το δυναμικό ρόλο της ΕΕ, ζητώντας από την Επιτροπή να θέσει ένα φιλόδοξο ευρωπαϊκό στόχο για το νερό. «Γιατί να μην υπάρχει ένα κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο το οποίο να καθορίζει τη μέγιστη απώλεια 10% στον τομέα των υδάτινων πόρων; Νομίζω ότι είναι εφικτό, η τεχνολογία υπάρχει, και έχουμε πολλά καλά παραδείγματα για το πώς να το κάνουμε».
Αναθεώρηση της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Νερά
Ο Pavel Misiga αναφέρθηκε στην αναθεώρηση της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Νερά το 2019 ως μια ευκαιρία να εξετάσει τους νέους στόχους ή κριτήρια αξιολόγησης σε ολόκληρη την ΕΕ. Αλλά προειδοποίησε ότι μπορεί να υπάρχουν «πολιτικές δυσκολίες» για την επίτευξη συμφωνίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, συνιστώντας πιο «ήπια εργαλεία», όπως η βελτίωση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση, και «η μείωση του ρίσκου για επενδύσεις σε τεχνολογίες διαχείρισης των υδάτων.
«Το πρόβλημα με έναν καθολικό στόχο είναι ότι υπάρχουν τεράστιες διαφορές στην Ευρώπη» τόνισε ο Misiga, αναφερόμενο σε περιπτώσεις όπως η Δανία ή η Γερμανία, όπου οι απώλειες νερού ανέρχονται σε μόνο 6% ενώ υπάρχουν δήμοι στη Ρουμανία, όπου οι απώλειες μπορεί να φτάσουν το 40%.
“Για αυτό μπορεί να μην είμαστε σε θέση να συμφωνήσουμε» προειδοποίησε ο Misiga, υποστηρίζοντας μια πιο ήπια προσέγγιση. «Και για αυτό τον λόγο, δεν χρειάζεται να περιμένουμε μια νέα νομοθεσία», είπε, ενθαρρύνοντας τις πόλεις να αξιοποιήσουν το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (EFSI) – το λεγόμενο ταμείο Juncker – για να επενδύσουν σε νερό και άλλα ενεργειακά έργα. Σε κάθε περίπτωση, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας υπογράμμισε την επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης του ζητήματος ενέργειας-νερού, λέγοντας ότι το κόστος της αδράνειας θα ανεβάσει την τιμή στα ύψη τελικά.
«Δεν έχουμε χρόνο για να περιμένουμε», δήλωσε ο Kamel Ben Naceur, διευθυντής τεχνολογίας του ΔΟΕ. «Αν δεν το κάνουμε τώρα, το σύστημα για να το κάνουμε στη συνέχεια θα είναι πολύ πιο ακριβό. Και αν δεν το κάνουμε καθόλου, το κόστος της προσαρμογής θα είναι πολύ πιο ακριβό , προειδοποίησε. Ενώ παραδέχεται ότι η αναπαραγωγή του παραδείγματος της Δανίας «θα είναι κάπως περίπλοκη», λόγω των πολλών εθνικών διαφορών, ο Ben Naceur υπογράμμισε επίσης τα τεράστια οικονομικά οφέλη από την αντιμετώπιση συλλογής και επεξεργασίας λυμάτων στις πόλεις της Ευρώπης.