Καθορισμός πλαισίου εφαρμογής της Δράσης 10.01.04 «Μείωση της ρύπανσης νερού από γεωργική δραστηριότητα» του Μέτρου 10 «Γεωργοπεριβαλλοντικά και κλιματικά μέτρα» του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας (ΠΑΑ) 2014-2020.
Στόχος της δράσης
Βασικός στόχος της δράσης είναι η μείωση της ρύπανσης του νερού τόσο από νιτρικά ιόντα όσο και από άλλες εν δυνάμει ρυπογόνες εισροές (φωσφορικά ιόντα, φυτοπροστατευτικά προϊόντα). Η δράση συμβάλλει στην προτεραιότητα 4 – «Αποκατάσταση, διατήρηση και ενίσχυση των οικοσυστημάτων που συνδέονται με τη γεωργία και τη δασοπονία».
Σύμφωνα με την απόφαση ισχύουν τα εξής:
Άρθρο 22
Δράση 10.1.04 Μείωση της ρύπανσης νερού από γεωργική δραστηριότητα
1. Στόχος
Στόχος της δράσης είναι η μείωση της ρύπανσης του νερού τόσο από νιτρικά ιόντα όσο και από άλλες εν δυνάμει ρυπογόνες εισροές (φωσφορικά ιόντα, φυτοπροστατευτικά προϊόντα)
2. Περιοχές παρέμβασης
Η δράση εφαρμόζεται στις ακόλουθες 30 περιοχές, οι οποίες έχουν χαρακτηριστεί ως ευπρόσβλητες από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης, βάσει των αριθ. 19652/1906/1999 (ΦΕΚ Β 1575), 20419/2522/2001 (ΦΕΚ Β’ 1212), 24838/1400/Ε103/2008 (ΦΕΚ Β΄1132), 106253/2010 (ΦΕΚ Β΄1843), 190126/2013 (ΦΕΚ Β΄983) και 147070/2014 (ΦΕΚ Β΄3224) κοινές υπουργικές αποφάσεις.
Στο Παράρτημα Β φαίνονται οι Καλλικρατικοί Δήμοι που εμπίπτουν ολικώς, μερικώς ή κατ’ ελάχιστον στις περιοχές παρέμβασης. Η επιλεξιμότητα των εκμεταλλεύσεων σε επίπεδο αγροτεμαχίου, ως προς την περιοχή παρέμβασης, απεικονίζεται στην πλέον πρόσφατη ΕΑΕ του ενδιαφερόμενου.
3. Ειδικά κριτήρια επιλεξιμότητας
Επιλέξιμα για ένταξη είναι τα αγροτεμάχια, τα οποία:
α. στην πλέον πρόσφατη ΕΑΕ του ενδιαφερόμενου είναι δηλωμένα ως αρδευόμενα, ενώ επιπλέον για τη δέσμευση Γ πρέπει να είναι δηλωμένα στην πλέον πρόσφατη ΕΑΕ του ενδιαφερόμενου και με επιλέξιμη για τη δέσμευση δενδρώδη καλλιέργεια.
β. βρίσκονται εντός της περιοχής παρέμβασης
γ. για την ομάδα καλλιέργειας «Ελιά» η ελάχιστη πυκνότητα των υπό ένταξη ελαιοτεμαχίων είναι 80 ελαιόδεντρα ανά εκτάριο (Ha), προκειμένου να εξασφαλίζεται ότι πρόκειται για συστηματικό ελαιώνα.
4. Ειδικές δεσμεύσεις
Οι δικαιούχοι της δράσης υποχρεούνται για πέντε έτη να εφαρμόσουν μία ή περισσότερες από τις παρακάτω δεσμεύσεις, σύμφωνα με την παράγραφο 5 του παρόντος άρθρου.
Α. Αγρανάπαυση
Στο πλαίσιο αυτής της δέσμευσης οι δικαιούχοι αναλαμβάνουν ετησίως να θέτουν σε αγρανάπαυση γεωργική έκταση, η οποία να αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 30% (≥30%) της συνολικά ενταγμένης έκτασης στη δέσμευση.
Ωστόσο το ποσοστό αυτό δύναται να αυξηθεί έως 50% (≤50%) για ένα ή περισσότερα έτη στη διάρκεια της πενταετίας.
Η δέσμευση της αγρανάπαυσης είναι δυνατόν να εφαρμόζεται σε διαφορετικά αγροτεμάχια κάθε έτος.
Εάν όμως η ενταγμένη στη δράση έκταση περιλαμβάνει αγροτεμάχια που εφάπτονται σε επιφανειακά ύδατα (ποτάμια, υδατορέματα, λίμνες, αρδευτικές διώρυγες, αποστραγγιστικές τάφρους κ.ά.), τότε η αγρανάπαυση εφαρμόζεται υποχρεωτικά σε αυτά και η υπό αγρανάπαυση γεωργική έκταση (στο ελάχιστο ποσοστό του 30%) παραμένει σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια της πενταετούς δέσμευσης.
Στην υπό αγρανάπαυση έκταση απαγορεύεται η άσκηση οποιασδήποτε γεωργικής δραστηριότητας, η οποία μπορεί να αλλοιώσει τον περιβαλλοντικό χαρακτήρα της έκτασης (π.χ. όργωμα, λίπανση, χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, άρδευση κ.ά.) συμπεριλαμβανομένου του ενός οργώματος το χρόνο για τις αρόσιμες εκτάσεις, όπως ορίζεται η επιλεξιμότητα των εκτάσεων για τον Πυλώνα I σύμφωνα με την αριθ. 104/7056/22.01.2015 (ΦΕΚ Β΄147) υπουργική απόφαση, όπως κάθε φορά ισχύει.
Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση όπου η δέσμευση της αγρανάπαυσης πρόκειται να εφαρμοστεί σε ενταγμένα στη δράση αγροτεμάχια με κλίση μεγαλύτερη του 8% (>8%). Στην περίπτωση αυτή ο δικαιούχος δεσμεύεται να εγκαταστήσει φυτά εδαφοκάλυψης με τη σπορά σταυρανθών ή/και σιτηρών ή/και χειμερινών ψυχανθών, όπως αναλυτικά θα αναφερθούν στην πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος. Μετά τη σπορά των φυτών εδαφοκάλυψης απαγορεύεται η άσκηση οποιασδήποτε γεωργικής δραστηριότητας (π.χ. λίπανση, χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, άρδευση, συγκομιδή, βόσκηση κ.ά.). Στόχος της εδαφοκάλυψης των εν λόγω επικλινών εδαφών είναι η προστασία αυτών από τη διάβρωση, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των μηνών του έτους με μεγάλα ύψη βροχής.
Επιλέξιμες για τη δέσμευση είναι οι αροτραίες καλλιέργειες που αποτυπώνονται στον πίνακα 22.2 με τα ύψη ενίσχυσης. Στο πλαίσιο της δέσμευσης Α επιτρέπεται η συγκαλλιέργεια μόνο μεταξύ των φυτικών ειδών της ομάδας καλλιέργειας «Υπαίθρια φρέσκα λαχανικά και κηπευτικά».
Β. Αμειψισπορά
Στο πλαίσιο αυτής της δέσμευσης οι δικαιούχοι αναλαμβάνουν ετησίως να θέτουν σε αμειψισπορά γεωργική έκταση, η οποία να αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 30% (≥30%) της συνολικά ενταγμένης έκτασης στη δέσμευση. Το ποσοστό δύναται να αυξηθεί μέχρι και στο 90% (≤90%) για ένα ή περισσότερα έτη στη διάρκεια της πενταετίας.
Ως καλλιέργειες αμειψισποράς εγκαθίστανται ξηρικές καλλιέργειες, όπως αναλυτικά θα αναφερθούν στην πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος.
Επιλέξιμες για τη δέσμευση είναι οι αροτραίες καλλιέργειες που αποτυπώνονται στον πίνακα 22.3 με τα ύψη ενίσχυσης. Στο πλαίσιο της δέσμευσης Β επιτρέπεται η συγκαλλιέργεια μόνο μεταξύ των φυτικών ειδών της ομάδας καλλιέργειας «Υπαίθρια φρέσκα λαχανικά και κηπευτικά».
Γ. Χλωρά λίπανση σε δενδρώδεις καλλιέργειες
Η δέσμευση εφαρμόζεται στις δενδρώδεις καλλιέργειες των ευπρόσβλητων από τα νιτρικά γεωργικής προέλευσης περιοχών που καλύπτονται από Πρόγραμμα Δράσης.
Από τα υφιστάμενα Προγράμματα Δράσης των ευπρόσβλητων στα νιτρικά περιοχών, δενδρώδεις καλλιέργειες περιέχονται στα ακόλουθα:
Αργολικό πεδίο: Εσπεριδοειδή, Ελιά, Βερικοκιά
Λεκάνη Πηνειού Ηλείας: Ελιά
Κάμπος Θεσσαλονίκης – Πέλλας – Ημαθίας: Ροδακινιά,
Μηλιά, Αχλαδιά
Πεδιάδα Άρτας – Πρέβεζας: Εσπεριδοειδή, Ελιά
Στο πλαίσιο αυτής της δέσμευσης οι δικαιούχοι αναλαμβάνουν:
i) να εφαρμόζουν χλωρά λίπανση με φυτά εδαφοκάλυψης στον υποόροφο των δένδρων, σε έκταση που αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 20% (≥20%) της ενταγμένης στη δέσμευση γεωργικής έκτασης. Επιλέξιμα ως φυτά χλωράς λίπανσης είναι ετήσια χειμερινά ψυχανθή και μείγματα χειμερινών ψυχανθών με σιτηρά, όπως αναλυτικά θα αναφερθούν στην πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Τα φυτά εδαφοκάλυψης δεν συγκομίζονται και δεν βόσκονται. Κόβονται κατά την περίοδο της άνθισης και οπωσδήποτε πριν τη σποροποίηση των φυτών και είτε παραμένουν επί του εδάφους είτε ενσωματώνονται σε αυτό. Το ποσοστό 20% της χλωράς λίπανσης μπορεί να αυξηθεί κατά βούληση του δικαιούχου χωρίς αλλαγή στο ποσό ενίσχυσης.
Στο τμήμα της έκτασης, στο οποίο εφαρμόζεται χλωρά λίπανση, απαγορεύεται η χρήση αζωτούχων λιπασμάτων και κοπριάς.
ii) να πραγματοποιούν εργαστηριακές αναλύσεις στο σύνολο των αγροτεμαχίων της ενταγμένης στη δέσμευση εκμετάλλευσης και όχι μόνο στο/στα αγροτεμάχιο/α στο/στα οποίο/α εφαρμόζεται η πρακτική της χλωράς λίπανσης. Οι εργαστηριακές αναλύσεις πραγματοποιούνται από τα Τμήματα Γεωργικών Εφαρμογών και Ανάλυσης Λιπασμάτων του ΥΠΑΑΤ ή από διαπιστευμένα ιδιωτικά εργαστήρια και περιλαμβάνουν αναλύσεις εδάφους (pH, αλατότητα, οργανική ουσία, νιτρικό άζωτο N-NO3) και φυλλοδιαγνωστική.
Οι δικαιούχοι είναι υποχρεωμένοι να πραγματοποιήσουν τις εργαστηριακές αναλύσεις τρεις φορές στη διάρκεια της πενταετίας, ως ακολούθως:
• για το 1ο έτος εφαρμογής: αναλύσεις εδάφους
• για το 2ο έτος εφαρμογής: αναλύσεις εδάφους και φυλλοδιαγνωστική
• για το 4ο έτος: αναλύσεις εδάφους.
iii) να διαθέτουν για κάθε έτος εφαρμογής «Σχέδιο Διαχείρισης Εισροών» (ΣΔΕ) για το σύνολο της ενταγμένης στη δέσμευση εκμετάλλευσης, μέσω του οποίου εξασφαλίζεται η αποδοτική και αποτελεσματική διαχείριση των χρησιμοποιούμενων εισροών (λιπάσματα, φυτοπροστατευτικά προϊόντα, αρδευτικό νερό). Για την κατάρτιση του ετήσιου ΣΔΕ λαμβάνονται υπόψη:
• τα Προγράμματα Δράσης των ευπρόσβλητων στα νιτρικά ζωνών,
• ο Κώδικας Ορθής Γεωργικής Πρακτικής,
• οι Οδηγίες Ολοκληρωμένης Φυτοπροστασίας ανά καλλιέργεια
• οι εργαστηριακές αναλύσεις που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της δέσμευσης και
• η αποτελεσματικότητα της γεωργικής πρακτικής της χλωράς λίπανσης ως μεθόδου λίπανσης του οπωρώνα κατά τα προηγούμενα έτη εφαρμογής.
Το ετήσιο ΣΔΕ καταρτίζεται, παρακολουθείται και αναθεωρείται (εφόσον απαιτείται) και υπογράφεται από επιβλέποντα γεωπόνο, ο οποίος υπάγεται στον κλάδο Π.Ε. γεωπόνων και τα στοιχεία του οποίου αναγράφονται στο ετήσιο ΣΔΕ. Σε περίπτωση που ο δικαιούχος υπάγεται στον κλάδο ΠΕ Γεωπόνων, δύναται να καταρτίζει, παρακολουθεί, υπογράφει και, εφόσον απαιτείται, αναθεωρεί ο ίδιος το ετήσιο ΣΔΕ.
Σε περίπτωση διακοπής της συνεργασίας με τον επιβλέποντα γεωπόνο, ο δικαιούχος οφείλει να εξασφαλίσει άμεσα την αντικατάστασή του από άλλον επιβλέποντα γεωπόνο. Ο νέος επιβλέπων γεωπόνος καταρτίζει και υπογράφει αναθεωρημένο ΣΔΕ του έτους διακοπής της συνεργασίας καθώς και όλα τα επόμενα ΣΔΕ που έπονται του έτους διακοπής της συνεργασίας.
Επιλέξιμες για τη δέσμευση είναι οι δεντροκαλλιέργειες που αποτυπώνονται στον πίνακα 22.4 με τα ύψη ενίσχυσης. Στο πλαίσιο της δέσμευσης επιτρέπεται η συγκαλλιέργεια μεταξύ μηλιάς – αχλαδιάς.
Οι εργαστηριακές αναλύσεις και τα ΣΔΕ έκαστου έτους εφαρμογής φυλάσσονται στο γεωργοπεριβαλλοντικόκλιματικό φάκελο του δικαιούχου.
Δ. Ζώνη ανάσχεσης σε αγροτεμάχια που εφάπτονται σε επιφανειακά ύδατα.
Στο πλαίσιο αυτής της δέσμευσης οι δικαιούχοι αναλαμβάνουν να εφαρμόζουν παρυδάτια ζώνη ανάσχεσης πλάτους τουλάχιστον πέντε (5) μέτρων, κατά μέσο όρο, στα ενταγμένα στη δέσμευση αγροτεμάχια που εφάπτονται με επιφανειακά ύδατα (ποτάμια, υδατορέματα, λίμνες, αρδευτικές διώρυγες, αποστραγγιστικές τάφρους κ.ά).
Στην παρυδάτια ζώνη ανάσχεσης απαγορεύεται η άσκηση οποιασδήποτε γεωργικής δραστηριότητας, η οποία μπορεί να αλλοιώσει τον περιβαλλοντικό χαρακτήρα της έκτασης (π.χ. όργωμα, λίπανση, χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, άρδευση, βόσκηση κ.ά.) συμπεριλαμβανομένης της ελάχιστης δραστηριότητας του Πυλώνα Ι, ήτοι του ενός οργώματος το χρόνο για τις αρόσιμες εκτάσεις.
Επιλέξιμες για τη δέσμευση Δ είναι οι αροτραίες καλλιέργειες που αποτυπώνονται στον πίνακα 22.5 με τα ύψη ενίσχυσης. Στο πλαίσιο της δέσμευσης επιτρέπεται η συγκαλλιέργεια μόνο μεταξύ των φυτικών ειδών της Ομάδας Καλλιέργειας «Υπαίθρια φρέσκα λαχανικά και κηπευτικά».
5. Συνδυασμός δεσμεύσεων
Οι δικαιούχοι έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόσουν περισσότερες των μία δεσμεύσεων της παρούσας, σε διαφορετικά αγροτεμάχια της εκμετάλλευσής τους, σύμφωνα με τον Πίνακα 22.1.
Πίνακας 22.1
Επιτρεπόμενοι συνδυασμοί δεσμεύσεων ανά δικαιούχο Α-Γ Β-Γ Β-Δ
6. Έλεγχος για την καταβολή της ενίσχυσης
Για την καταβολή της ενίσχυσης για τη δέσμευση Γ της παρούσας, απαιτείται η ηλεκτρονική υποβολή παραστατικών συμμόρφωσης ειδικών διατάξεων.
Ως παραστατικά συμμόρφωσης ειδικών διατάξεων του άρθρου 12 της παρούσας για τη δέσμευση Γ θεωρούνται τα ακόλουθα:
α. παραστατικά του Κώδικα Φορολογικής Απεικόνισης Συναλλαγών (ΚΦΑΣ) για την πραγματοποίηση των εργαστηριακών αναλύσεων κατά το 1ο, 2ο και 4ο έτος εφαρμογής,
β. το πιστοποιητικό του εργαστηρίου που πραγματοποίησε τις εργαστηριακές αναλύσεις, από το οποίο αποδεικνύεται η διαπίστευσή του από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ)
γ. παρασταστικά ΚΦΑΣ για την κατάρτιση του ΣΔΕ κάθε έτους εφαρμογής
Τα παραπάνω παραστατικά συμμόρφωσης ειδικών διατάξεων υποβάλλονται ηλεκτρονικά στο ΠΣ από 1 μέχρι 30 Σεπτεμβρίου κάθε ημερολογιακού έτους, όποτε απαιτούνται.
7. Υπολογισμός του ύψους της ενίσχυσης
Για τη δέσμευση Α
Τα ύψη ενίσχυσης για τη δέσμευση Α αποτυπώνονται στον πίνακα 22.2. Στο πλαίσιο της δέσμευσης ενισχύεται η έκταση με τις επιλέξιμες καλλιέργειες, προσαυξημένη κατά την έκταση της αγρανάπαυσης. Σε περίπτωση ύπαρξης περισσότερων της μίας επιλέξιμων καλλιεργειών με διαφορετικό ύψος ενίσχυσης, το ύψος ενίσχυσης υπολογίζεται με αναλογικό τρόπο.
Για τους δικαιούχους της δέσμευσης με υπό αγρανάπαυση αγροτεμάχια με κλίση μεγαλύτερη του 8%, στο ύψος ενίσχυσης του πίνακα 22.2 προστίθεται ενίσχυση ύψους 70€/Ha/έτος και μέχρι του ορίου των 600€/Ha/έτος, για την κάλυψη του πρόσθετου κόστους των φυτών εδαφοκάλυψης.
Πίνακας 22.2
* Το ύψος ενίσχυσης για τους δικαιούχους της δέσμευσης Α που είναι υπόχρεοι της πρακτικής του πρασινίσματος «περιοχή οικολογικής εστίασης (EFA)» και επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν ως EFA αγρανάπαυση, υπολογίζεται ως ποσοστό της ενίσχυσης του παραπάνω πίνακα, με τον τρόπο που περιγράφεται στο Παράρτημα Γ, προκειμένου να μην προκύπτει διπλή χρηματοδότηση για το 5% της έκτασης που είναι υποχρεωμένοι να διατηρούν ως EFA.
Για τη δέσμευση Β
Τα ύψη ενίσχυσης για τη δέσμευση Β αποτυπώνονται στον Πίνακα 22.3. Στο πλαίσιο της δέσμευσης ενισχύεται η έκταση με τις επιλέξιμες καλλιέργειες, προσαυξημένη κατά την έκταση της αμειψισποράς. Σε περίπτωση ύπαρξης περισσότερων της μίας επιλέξιμων καλλιεργειών με διαφορετικό ύψος ενίσχυσης, το ύψος ενίσχυσης υπολογίζεται με αναλογικό τρόπο.
Πίνακας 22.3
* Το ύψος ενίσχυσης για τους δικαιούχους της δέσμευσης Β που είναι υπόχρεοι της πρακτικής του πρασινίσματος EFA και επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν ως ξηρική αμειψισπορά καλλιέργεια ψυχανθών και ως EFA πάλι καλλιέργεια ψυχανθών, υπολογίζεται ως ποσοστό της ενίσχυσης του παραπάνω πίνακα με τον τρόπο που περιγράφεται στο Παράρτημα Γ, προκειμένου να μην προκύπτει διπλή χρηματοδότηση για το 5% της έκτασης που είναι υποχρεωμένοι να διατηρούν ως EFA.
Για τη δέσμευση Γ
Τα ύψη ενίσχυσης για τη δέσμευση Γ αποτυπώνονται στον Πίνακα 22.4
Πίνακας 22.4
* Οι εργαστηριακές αναλύσεις ενισχύονται τρεις φορές κατά τη διάρκεια της πενταετίας, για την κάλυψη του πρόσθετου κόστους, με ποσό, επιπλέον του ύψους ενίσχυσης του Πίνακα 22.4, που δεν υπερβαίνει τα 24€/Ha για κάθε ένα από τα τρία έτη. Ο ΦΠΑ δεν αποτελεί επιλέξιμη δαπάνη τόσο για το κόστος των εργαστηριακών αναλύσεων όσο και για το κόστος κατάρτισης ΣΔΕ.
Κατά τη διενέργεια των διοικητικών ελέγχων πληρωμής, κάθε έτους εφαρμογής, όσοι δικαιούχοι είναι μέλη αναγνωρισμένων Οργανώσεων Παραγωγών της Κοινής Οργάνωσης των Αγορών γεωργικών προϊόντων (ΚΟΑ) των τομέων οπωροκηπευτικών ή ελαιόλαδου και επιτραπέζιων ελιών, κατά περίπτωση, με εγκεκριμένα Επιχειρησιακά Προγράμματα, στα οποία περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων ως επιλέξιμες προς ενίσχυση οι δαπάνες αναλύσεων εδάφους, νερού, φυλλοδιαγνωστικής κ.ά., στο πλαίσιο του προτύπου Agro 2, κατά την έννοια της αριθ. 266355/11.02.2009 (ΦΕΚ Β΄ 594) κοινή υπουργική απόφαση και της αρ. 218/7541/21.01.2015 (ΑΔΑ: Ω14ΨΒ-3ΧΧ) υπουργική απόφαση, αποκλείονται από την ενίσχυση των εργαστηριακών αναλύσεων που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της δέσμευσης Γ της παρούσας. Το συγκεκριμένο κριτήριο διαχωρισμού τίθεται προκειμένου να διασφαλιστεί η αποφυγή διπλής χρηματοδότησης της ίδιας δράσης από περισσότερα από ένα εθνικά ή/και συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα.
Για τη δέσμευση Δ
Το ύψος ενίσχυσης για τη δέσμευση Δ υπολογίζεται από τον παρακάτω τύπο:
Ύψος ενίσχυσης (€/Ha/έτος) = (έκταση ζώνης ανάσχεσης πλάτους 4 μέτρων/ενταγμένη έκταση) Χ Τυπικό Ακαθάριστο Κέρδος (ΤΑΚ).
Αποζημιώνεται η απώλεια εισοδήματος για τα 4 από τα 5 μέτρα πλάτους της ζώνης ανάσχεσης, δεδομένου ότι στο πλαίσιο της πολλαπλής συμμόρφωσης απαγορεύεται η καλλιέργεια σε απόσταση μικρότερη του ενός μέτρου από τις όχθες υδατορεμάτων και λοιπών υδάτινων όγκων.
Το ΤΑΚ για τις επιλέξιμες καλλιέργειες αποτυπώνεται στον Πίνακα 22.5.
