Για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, η Επιτροπή προτείνει τον εκσυγχρονισμό και την απλούστευση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ).
Με τις προτάσεις αυτές, ο προϋπολογισμός των οποίων ανέρχεται σε 365 δισ. EUR, εξασφαλίζεται ότι η ΚΓΠ παραμένει μακρόπνοη πολιτική, εξακολουθεί να στηρίζει τους γεωργούς και τις αγροτικές κοινότητες, καθοδηγεί τη βιώσιμη ανάπτυξη της γεωργίας στην ΕΕ και αντικατοπτρίζει τις φιλοδοξίες της ΕΕ για την περιβαλλοντική μέριμνα και τη δράση για το κλίμα. Οι σημερινές προτάσεις δίνουν στα κράτη μέλη μεγαλύτερη ευελιξία και αρμοδιότητες για να επιλέγουν πώς και πού να επενδύουν τη χρηματοδότηση της ΚΓΠ που τους αναλογεί, με σκοπό την επίτευξη φιλόδοξων στόχων που τίθενται σε επίπεδο ΕΕ για έναν έξυπνο, ανθεκτικό, βιώσιμο και ανταγωνιστικό γεωργικό τομέα, ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζεται δίκαιη και καλύτερα στοχευμένη στήριξη του γεωργικού εισοδήματος.
Ο αντιπρόεδρος Γύρκι Κατάινεν, αρμόδιος για την απασχόληση, την ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την ανταγωνιστικότητα, δήλωσε τα εξής: «Η κοινή γεωργική πολιτική αποτελεί μία από τις βασικές μας πολιτικές και επηρεάζει τη ζωή όλων των Ευρωπαίων. Αυτές οι εμπεριστατωμένες προτάσεις θα συμβάλουν στην ανταγωνιστικότητα του γεωργικού τομέα, ενώ ταυτόχρονα ενισχύουν τη βιωσιμότητά του. Με το νέο μοντέλο λειτουργίας παρέχουμε περισσότερες δυνατότητες στα κράτη μέλη βάσει της αρχής της επικουρικότητας, προκειμένου να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα της πολιτικής και η παρακολούθηση των αποτελεσμάτων της.»
Ο Eπίτροπος Φιλ Χόγκαν, αρμόδιος για τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη, σημείωσε: «Με τη σημερινή πρόταση υλοποιείται η δέσμευση της Επιτροπής για τον εκσυγχρονισμό και την απλούστευση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής, την πραγματική εφαρμογή της αρχής της επικουρικότητας για τα κράτη μέλη, τη διασφάλιση ενός ανθεκτικότερου γεωργικού κλάδου στην Ευρώπη και τον καθορισμό πιο φιλόδοξων στόχων αυτής της πολιτικής για το περιβάλλον και το κλίμα.»
Τα κύρια στοιχεία των προτάσεων της Επιτροπής για τον εκσυγχρονισμό και την απλούστευση της ΚΓΠ είναι τα εξής:
1. Νέος τρόπος εργασίας: Τα κράτη μέλη θα αποκτήσουν μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά το πώς χρησιμοποιούν τα χρηματοδοτικά κονδύλια που τους αναλογούν, χάρη στην οποία θα έχουν τη δυνατότητα να σχεδιάζουν ειδικά προσαρμοσμένα προγράμματα τα οποία ανταποκρίνονται πιο αποτελεσματικά στις ανησυχίες των γεωργών τους και των ευρύτερων αγροτικών κοινοτήτων τους. Τα κράτη μέλη θα έχουν επίσης τη δυνατότητα να μεταφέρουν μεταξύ άμεσων ενισχύσεων και αγροτικής ανάπτυξης, και το αντίστροφο, έως και το 15 % των κονδυλίων της ΚΓΠ που τους αναλογούν, ώστε να εξασφαλίζεται η δυνατότητα χρηματοδότησης των προτεραιοτήτων και των μέτρων τους. Θα διασφαλιστούν ισότιμοι όροι ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών μέσω:
στρατηγικών σχεδίων που θα καλύπτουν ολόκληρη την περίοδο, στα οποία θα καθορίζεται ο τρόπος με τον οποίο κάθε κράτος μέλος προτίθεται να επιτύχει 9 οικονομικούς, περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς στόχους σε επίπεδο ΕΕ, χρησιμοποιώντας τόσο τις άμεσες ενισχύσεις όσο και την αγροτική ανάπτυξη. Η Επιτροπή θα εγκρίνει κάθε σχέδιο για να διασφαλίζεται η συνοχή και η προστασία της ενιαίας αγοράς·
η Επιτροπή θα παρακολουθεί στενά τις επιδόσεις και την πρόοδο κάθε χώρας προς την επίτευξη των συμφωνημένων στόχων.
2. Πιο δίκαιοι όροι μέσω καλύτερης στόχευσης της στήριξης: Οι άμεσες πληρωμές θα εξακολουθήσουν να αποτελούν ουσιώδες τμήμα της πολιτικής και να διασφαλίζουν σταθερότητα και προβλεψιμότητα για τους γεωργούς.Θα δοθεί προτεραιότητα στη στήριξη μικρών και μεσαίων γεωργικών εκμεταλλεύσεων, οι οποίες συνιστούν το μεγαλύτερο μέρος του γεωργικού τομέα, καθώς και στη βοήθεια προς νέους γεωργούς. Η Επιτροπή παραμένει προσηλωμένη στον στόχο για δικαιότερη κατανομή άμεσων ενισχύσεων μεταξύ των κρατών μελών μέσω εξωτερικής σύγκλισης.
Επιπρόσθετα:
θα μειωθούν οι άμεσες ενισχύσεις άνω των 60,000 EUR σε γεωργούς και θα επιβληθεί ανώτατο όριο για ενισχύσεις άνω των 100,000 EUR ανά γεωργική εκμετάλλευση. Το κόστος της εργασίας θα λαμβάνεται πλήρως υπόψη. Σκοπός αυτού του μέτρου είναι να διασφαλιστεί δικαιότερη κατανομή των ενισχύσεων·
οι μικρές και μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις θα λαμβάνουν υψηλότερο επίπεδο στήριξης ανά εκτάριο·
τα κράτη θα πρέπει να δεσμεύουν τουλάχιστον το 2 % του κονδυλίου τους για άμεσες ενισχύσεις ειδικά για τη στήριξη της εγκατάστασης νέων γεωργών. Το μέτρο αυτό θα συμπληρώνεται από χρηματοδοτική στήριξη για αγροτική ανάπτυξη και διάφορα μέτρα που διευκολύνουν την πρόσβαση στη γη και τη μεταβίβαση της γης.
3. Μεγαλύτερες φιλοδοξίες σχετικά με τη δράση για το περιβάλλον και το κλίμα: Οι στόχοι σε επίπεδο ΕΕ που προτείνονται σήμερα καλύπτουν και την κλιματική αλλαγή, και τους φυσικούς πόρους, και τη βιοποικιλότητα, και τους οικοτόπους, και τα φυσικά τοπία. Η εισοδηματική στήριξη προς τους γεωργούς είναι ήδη συνδεδεμένη με την εφαρμογή πρακτικών φιλικών προς το περιβάλλον και το κλίμα, ενώ με τη νέα ΚΓΠ θα απαιτείται από τους γεωργούς να επιτυγχάνουν πιο φιλόδοξους στόχους, μέσω υποχρεωτικών μέτρων, αλλά και μέτρων βάσει κινήτρων:
οι άμεσες ενισχύσεις θα εξαρτώνται από ενισχυμένες απαιτήσεις όσον αφορά το περιβάλλον και το κλίμα·
κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να προσφέρει οικολογικά συστήματα για τη στήριξη των γεωργών ώστε αυτοί να υπερβαίνουν τις υποχρεωτικές απαιτήσεις, τα οποία θα χρηματοδοτούνται με μέρος των εθνικών τους κονδυλίων για άμεσες ενισχύσεις·
τουλάχιστον το 30 % κάθε εθνικού κονδυλίου για αγροτική ανάπτυξη θα προορίζεται ειδικά για μέτρα στον τομέα του περιβάλλοντος και του κλίματος·
το 40 % του συνολικού προϋπολογισμού της ΚΓΠ αναμένεται να συμβάλει στη δράση για το κλίμα·
εκτός από τη δυνατότητα μεταφοράς του 15 % μεταξύ των πυλώνων, τα κράτη μέλη θα έχουν επίσης τη δυνατότητα να μεταφέρουν ένα επιπλέον 15 % από τον πυλώνα 1 στον πυλώνα 2 για δαπάνες σχετικές με μέτρα για το κλίμα και το περιβάλλον (χωρίς εθνική συγχρηματοδότηση).
4. Μεγαλύτερη αξιοποίηση των γνώσεων και της καινοτομίας: Η εκσυγχρονισμένη ΚΓΠ θα αξιοποιεί όλες τις τελευταίες τεχνολογίες και καινοτομίες, βοηθώντας έτσι τόσο τους γεωργούς όσο και τις δημόσιες διοικήσεις, ιδίως μέσω:
ειδικού προϋπολογισμού ύψους 10 δισ. EUR από το ερευνητικό πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» της ΕΕ, δεσμευμένου για έργα έρευνας και καινοτομίας στον τομέα των τροφίμων, της γεωργίας, της αγροτικής ανάπτυξης και της βιοοικονομίας·
ενθάρρυνσης των κρατών μελών για τη χρήση μαζικών δεδομένων και νέων τεχνολογιών για ελέγχους και παρακολούθηση (για παράδειγμα, επαλήθευση του μεγέθους των γεωργικών εκμεταλλεύσεων για αιτήσεις άμεσων ενισχύσεων, με χρήση δορυφορικών δεδομένων), με σημαντική μείωση, ως εκ τούτου, της ανάγκης για επιτόπιους ελέγχους·
εντατικότερης ψηφιοποίησης της αγροτικής ζωής, για παράδειγμα, με την επέκταση της ευρυζωνικής πρόσβασης σε αγροτικές περιοχές, η οποία θα επιφέρει βελτίωση της ποιότητας ζωής σε αυτές τις περιοχές και θα συμβάλει στην ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής γεωργικής παραγωγής.
Επόμενα βήματα
Είναι σημαντικό να υπάρξει ταχεία επίτευξη συμφωνίας σχετικά με τον συνολικό μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ και τις τομεακές προτάσεις, ώστε να εξασφαλιστεί ότι η χρηματοδότηση της ΕΕ θα αρχίσει να αποφέρει απτά αποτελέσματα το συντομότερο δυνατό και ότι παρέχεται στους γεωργούς η απαραίτητη βεβαιότητα και προβλεψιμότητα για τις επιχειρήσεις τους και τις επενδυτικές τους αποφάσεις.
Καθυστερήσεις όπως αυτές που σημειώθηκαν στην αρχή της τρέχουσας δημοσιονομικής περιόδου 2014-2020 θα έχουν, ενδεχομένως, ως αποτέλεσμα να μην επωφεληθούν οι γεωργοί και οι εθνικές διοικήσεις από τη μείωση της γραφειοκρατίας, την αύξηση της ευελιξίας και τα περισσότερο απτά αποτελέσματα που θα αποφέρει η νέα ΚΓΠ. Τυχόν καθυστερήσεις στην έγκριση του μελλοντικού προϋπολογισμού θα καθυστερήσουν επίσης την έναρξη χιλιάδων πιθανών νέων έργων σε όλη την ΕΕ, τα οποία έχουν σχεδιαστεί για τη στήριξη των γεωργών και των αγροτικών κοινοτήτων και αντιμετωπίζουν ζητήματα από την ενίσχυση της προστασίας του περιβάλλοντος έως την προσέλκυση νέων γεωργών.
Η επίτευξη συμφωνίας το 2019 για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό θα συμβάλει στην απρόσκοπτη μετάβαση από τον τρέχοντα μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό (2014-2020) στον νέο, και θα εξασφαλίσει την προβλεψιμότητα και τη συνέχεια της χρηματοδότησης προς όφελος όλων.