Περισσότεροι από 2,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στην γεωργία σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ περισσότερες από τις μισές γεωργικές εκτάσεις επηρεάζονται από την υποβάθμιση του εδάφους, σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την Καταπολέμηση της Απερήμωσης (UNCCD).
Τη μεγαλύτερη συρρίκνωση παρουσιάζουν οι ευρωπαϊκές αγροτικές εκτάσεις ανάμεσα στις χώρες- μέλη του ΟΟΣΑ. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες η έκταση των αγροτικών γαιών έχει παρουσιάσει συνεχή μείωση σε όλες τις χώρες- μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).
Ωστόσο, η συρρίκνωσή της είναι πιο εμφανής στην Ευρώπη, όπου μεταξύ 1961 και 2010 άγγιξε το 13%. Μια εξόχως ανησυχητική εικόνα για την ελληνική γεωργία αποτυπώνεται στις Ετήσιες Γεωργικές Στατιστικές έρευνες της ΕΛΣΤΑΤ. Η συνολικά καλλιεργούμενη έκταση στην Ελλάδα, μειώνεται συνεχώς από το 2008 και μετά. Κρίνεται ιδιαιτέρα ανησυχητική γιατί μιλάμε για απώλεια, στην συνολική καλλιεργούμενη έκταση, της τάξης των 4.729.100 στρεμμάτων ή 13% σε σχέση με το 2008, ενώ η ίδια κατάσταση επικρατεί και στο τμήμα των καλλιεργούμενων εκτάσεων που αρδεύεται, από τα οποία προσδοκούμε μεγαλύτερη παραγωγικότητα.
Παρεμφερής είναι η κατάσταση και στη Φθιώτιδα Αιτωλοακαρνανία όπου από το 2011 που υπάρχουν στοιχεία η μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων είναι της τάξης του 9,5%, και 11% ενώ η τάση της μείωσης είναι ακριβώς η ίδια με τη συνολική σε επίπεδο χώρας.
Το συμπέρασμα είναι ότι τα στοιχεία που «αναδύονται» πίσω από τους αριθμούς είναι η μείωση της παραγωγικότητας, η αποεπένδυση και η απαξίωση εξοπλισμού . Χειρότερη κατά την γνώμη μου, είναι η εγκατάλειψη της παραγωγικής κληρονομιάς: Από την δεκαετία του 50, με μία άνευ προηγουμένου πολιτισμική προπαγάνδα, οι έννοιες «τσοπάνος», «αγρότης», «βλάχος», «χωριάτης», ταυτίστηκαν με την αγραμματοσύνη και την οπισθοδρόμηση. Έγιναν συνώνυμα του πρωτογονισμού, του άξεστου, της αφέλειας και της κουτοπονηριάς. Ο νέος άνθρωπος, που ήθελε να μορφωθεί, να οραματιστεί, να αναζητήσει την καινοτομία, δεν μπορούσε να είναι τσοπάνος, δεν μπορούσε να είναι χωριάτης.
Ενώ λοιπόν οι τσοπάνηδες της Ελβετίας ή της Αυστρίας της Γερμανίας ή της Ολλανδίας εκσυγχρονίζονταν και μπήκαν δυναμικά στον 21ο αιώνα, στην Ελλάδα τα επαγγέλματα αυτά ταυτίστηκαν με τα γηρατειά ή την έλλειψη φιλοδοξίας. Το επαγγελματικό λοιπόν δυναμικό του πρωτογενούς τομέα δεν αδυνάτισε μόνο πληθυσμιακά, αλλά και ποιοτικά!
ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Η απαξίωση του ανθρώπινου δυναμικού υπήρξε καθοριστικός παράγοντας στην μη αξιοποίηση των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων: αντί να επενδυθούν στην ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία, διοχετεύτηκαν κυρίως στην ψηφοθηρία του πελατειακού καθεστώτος. Φτάσαμε σε ακραίες περιπτώσεις, να επιδοτείται έκταση με 10.000€, χωρίς να παράγει απολύτως τίποτα! Μετά το 1989, η είσοδος στην ελεύθερη αγορά των πρώην σοσιαλιστικών χωρών, με χαμηλά κόστη, αλλά πολύ υψηλή τεχνογνωσία, συντελεί στην ραγδαία μείωση του αγροτικού ΑΕΠ.
Τέλος η παγκοσμιοποίηση έφερε στην αγορά προϊόντα σε τιμές αδιανόητες για τον Έλληνα παραγωγό: Η τιμή του κατεψυγμένου χυμού που φτάνει από χώρες της Λατινικής Αμερικής, δεν καλύπτει ούτε τις αμοιβές για την συλλογή εσπεριδοειδών στην Ελλάδα. η της πατάτας που έρχεται με τιμές από την Αίγυπτο 0.25 και η αντίστοιχη ελληνική κοστίζει από 0.70 έως 1 ευρώ παράδειγμα η πατάτα Νευροκοπίου
Έτσι, σημαντικό ποσοστό καλλιεργήσιμης γης, ακόμα και δενδρωδών καλλιεργειών, εγκαταλείφθηκαν και σχολάζουν:
• Δημόσιες γαίες, και μοναστικά ή εκκλησιαστικά κτήματα, που παλιά παραχωρούνταν σε ακτήμονες, μένουν στα αζήτητα.
• Γη συνεταιρισμών υπό εκκαθάριση, μνημείων του πελατειακού καθεστώτος.
• Ιδιωτικές εκτάσεις, που οι σημερινές τιμές παραγωγού καθιστούν ασύμφορη την εκμετάλλευσή τους.