Η υφισταμένη κατάσταση είναι μάλλον απογοητευτική καθώς η ελληνική γεωργία φαίνεται πως στηρίζεται στις επιδοτήσεις και ελέγχεται εξ ολόκληρου από τα μαγαζιά γεωργικών εφοδίων.
Του Δρ Θεοφάνη Α. Τσαπικούνη
Γεωπόνος ΑΠΘ, Διδάκτωρ Τμήματος Βιολογίας Παν Πατρών, Συγγραφέας
Γεωργία
Υφιστάμενη κατάσταση
Η υφισταμένη κατάσταση είναι μάλλον απογοητευτική καθώς η ελληνική γεωργία φαίνεται πως στηρίζεται στις επιδοτήσεις και ελέγχεται εξ ολόκληρου από τα μαγαζιά γεωργικών εφοδίων. Όταν δεν υπάρχει ειδική υπηρεσία να στηρίξει τον Έλληνα παραγωγό τότε αυτός θα απευθυνθεί στο κατάστημα γεωργικών φαρμάκων για να ρωτήσει: τι να καλλιεργήσω φέτος; Όταν η πολιτεία δεν δημιουργεί τον θεσμό που λέγεται εθνική αγροτική πολιτική, ε τότε κάποιος θα καλύψει το κενό, και το κενό έρχεται να καλυφθεί από τα καταστήματα γεωργικών εφοδίων.
Στήριξη σε θέματα θρέψης λίπανσης και φυτοπροστασίας δεν φαίνεται να υπάρχει ενώ η εμπορία των παραγόμενων γεωργικών προϊόντων είναι αφημένη στους έμπορους δηλαδή στην τύχη της κυριολεκτικά. Τα παιχνίδια με το ΦΠΑ από αγρότες δίνουν και παίρνουν ενώ οι τιμές από τα συνήθως πολύ χαμηλά επίπεδα στο χωράφι φτάνουν σε δυσθεώρητα ύψη στον καταναλωτή.
Από την άλλη και ενώ ένας νέος σε ηλικία συμπολίτης μας ετοιμάζεται να κάνει μια νέα επένδυση σε μια νέα καλλιέργεια, δεν προτίθεται να δαπανήσει 60 ευρώ για ένα καλό βιβλίο πάνω στην καλλιέργεια όταν η επένδυση θα φθάσει μερικές δεκάδες χιλιάδες ευρώ και δεν προτίθεται να δαπανήσει 100 ευρώ για να κάνει ανάλυση του εδάφους που θα του εξασφαλίσει την καλύτερη δυνατή ανάπτυξη των φυτών όταν η προσθήκη λιπασμάτων θα κοστίσει ανάλογα με τα στρέμματα έως και μερικές χιλιάδες ευρώ.
Αποτέλεσμα αυτών είναι η έλλειψη ανταγωνιστικότητας, η έλλειψη προϊόντων ποιότητας, η απώλεια αγορών, η συρρίκνωση του γεωργικού εισοδήματος, η μόλυνση του περιβάλλοντος και η απειλή της υγείας των καταναλωτών. Ο κατακλυσμός με τέτοια προϊόντα από όμορες χώρες κατά πολύ φθηνότερα κάνει το όλο πράγμα να μοιάζει με εφιάλτη.
Οι αγορές στο εξωτερικό διαρκώς χάνονται ενώ από την άλλη τα ελληνικά γεωργικά προϊόντα υποχωρούν διαρκώς από εισαγόμενα ομοειδή προϊόντα. Το δε εμπόριο των γεωργικών προϊόντων είναι μια ανοικτή πληγή εκτεθειμένη στον κάθε τυχοδιώκτη και μεσάζοντα, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Οι μεσάζοντες, η νοοτροπία των αγροτών μας και η αδυναμία για την μεταξύ τους συνεννόηση φαίνεται ότι είναι οι μεγαλύτερες πληγές για την γεωργία μας δεδομένης της πολιτικής απραξίας και βούλησης.
Τελευταία, βλέπουμε να ξεφυτρώνουν στους κάμπους μας φωτοβολταϊκά πάρκα. Δεσμεύουν τα καλυτέρα εδάφη από άποψης εδαφοκλιματικών συνθηκών που μπορούν να παράγουν διαμάντια και τα αχρηστεύουν βάζοντας επάνω άψυχα μαυριδερά κατασκευάσματα αποτέλεσμα μιας συνομωσιακής λογικής και τακτικής, μιας πολιτικής ανιστόρητων ανίκανων και αδιάφορων εκλεγμένων πολιτικών που η πολιτική τους μυωπία και ανικανότητα δεν τους αφήνει να δουν μακριά μέσα στον ορίζοντα των επομένων γενεών.
Υπηρεσίες του υπουργείου γεωργίας
Ένα απίστευτο πλέγμα υπηρεσιών αλλά και ιδρυμάτων γεωργικής εκπαίδευσης είναι απλωμένο σαν δίκτυο σε ολόκληρη την χώρα, νομοτελειακά πιστό στο πνεύμα της γραφειοκρατικής παράδοσης και της πολυνομίας. Απουσιάζει το λίγο και το καλό και περισσεύει το πολύ και μη αποδοτικό.
Υπηρεσίες του υπουργείου γεωργίας
1. Κεππυέλ (κέντρα ελέγχου πολλαπλασιαστικού υλικού)
2. Πεγεάλ (αναλύσεις χώματος, νερού και φυτικών ιστών)
3. ΠΚΠΦΠΕ (ποιοτικός έλεγχος, φυτουγειονομικός έλεγχος, γεωργικές προειδοποιήσεις).
- Διευθύνσεις Γεωργίας & γραφεία γεωργικής ανάπτυξης
- ΕΘΙΑΓΕ (20 έως 33 ινστιτούτα και 27 κέντρα εφαρμογής αγροτικής έρευνας)
- ΕΦΕΤ (τρόφιμα)
- Οργανισμός πιστοποίησης και επίβλεψης γεωργικών προϊόντων (ΟΠΕΓΕΠ)
- Οργανισμός πληρωμών και επιδοτήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ)
- ποικίλες λοιπές υπηρεσίες του υπουργείου γεωργίας
Γεωργική εκπαίδευση και έρευνα
- Οργανισμός γεωργικής επαγγελματικής εκπαίδευσης κατάρτισης και απασχόλησης ΔΗΜΗΤΡΑ (ΟΓΕΕΚΑ), 71 κέντρα. Τελευταία κάποιοι φορείς συγχωνεύτηκαν σε έναν
- Κτήμα Συγγρού
- Αμερικανική γεωργική σχολή
- Γεωργικά – Γεωπονικά πανεπιστήμια
- ΤΕΙ γεωπονικής εκπαίδευσης
- 3 ΤΕΕ σε Λάρισα, Ιωάννινα και Κρήτη
- 3 ΠΓΣ σε Μεσσαρά, Κορινθία και Πάτρα
- ΚΕΚ με γεωργικά προγράμματα
- ΙΕΚ με προγράμματα γεωργικών σπουδών
και τίθεται το εξής ερώτημα: πως γίνεται με τέτοιο πλέγμα γεωργικών υπηρεσιών και εκπαίδευσης η χώρα μας να είναι στο μεσαίωνα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη; Η απάντηση βεβαίως είναι εξαιρετικά απλή. Όταν κομματικά στελέχη αναλαμβάνουν επιτελικές θέσεις και απουσιάζει η αξιοκρατία τότε οι σχέσεις θα είναι πελατειακές και ο εκάστοτε επιτελικός είτε πρόεδρος είτε διευθυντής θα εξαντλεί τον χρόνο του στην εξυπηρέτηση των ημετέρων και την δημιουργία του προσωπικού του προφίλ. Οι εξαιρέσεις θα είναι πάντοτε σπάνιες έως λίγες.
Μόνη λύση φαίνεται πως είναι
- η πλήρης και ριζική αναδιάρθρωση της αγροτικής οικονομίας
- εθνικός προγραμματισμός – εθνική πολιτική
- έμφαση στην Ολοκληρωμένη – κυρίως - αλλά και την Βιολογική Γεωργία
- εξυγίανση του συστήματος εμπορίας
Η μια και μόνη λύση ακούει στο όνομα ΕΘΝΙΚΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Υπήρξε στα 180 χρόνια ύπαρξης της Ελλάδας Εθνική Αγροτική Πολιτική;
Υπήρξε στα 180 χρόνια ύπαρξης της Ελλάδας εθνική αγροτική πολιτική; Υπήρξε κάποια στρατηγική για την ανάπτυξη του αγροτικού τομέα και της κτηνοτροφίας; Το 1981 το 80% της κατανάλωσης κρέατος ήταν ελληνικής παραγωγής, σήμερα είναι το 20%. Ολόκληρο σχεδόν το πολλαπλασιαστικό υλικό για την φυτική παραγωγή όπως και νεαρά ζώα ή μητέρες για κτηνοτροφικές μονάδες, εισάγεται από το εξωτερικό. Όλες σχεδόν οι ευρωπαϊκές χώρες διαθέτουν εταιρείες που συνιστούν παγκοσμίους παίκτες, στην Ελλάδα με τις άριστες εδαφοκλιματικές συνθήκες και την βέλτιστη βιοποικιλότητα, υπάρχει μια εταιρεία με παγκόσμια απήχηση; Υπάρχουν δημιουργήματα που να αξιοποιούνται τόσο εντός όσο και εκτός;
Επιδρομές απεσταλμένων από κρατικά και ιδιωτικά εργαστήρια του εξωτερικού επί δεκαετίες συλλέγουν από βομβίνους έως και αγριοφράουλες. Τα ερευνούν, φτιάχνουν προϊόντα και μας τα ξαναστέλνουν. Πρόσφατα διαβάσαμε ότι οι Αμερικανοί ανέλυσαν το DNA ελληνικής ποικιλίας ελιάς και το κατοχύρωσαν σαν δικό τους. Που είναι τα υβρίδια Άρης, Αθηνά, Δίας; Δημιουργηθήκαν από ανθρώπους με μεράκι στο Ινστιτούτο Σιτηρών και τα εξαφάνισε το πολιτικό σύστημα με μεράκι επίσης.
Η μονή εθνική αγροτική πολιτική ήταν οι επιδοτήσεις. Μόνο αυτό γνώριζαν ή ήθελαν να κάνουν οι υπουργοί γεωργίας. Και οι αγρότες μας να κλείνουν τους δρόμους πάλι για τα χρήματα. Πότε και σε ποια κινητοποίηση οι Αγρότες μας ζήτησαν υποδομές;
Η λέξη: εθνική αγροτική πολιτική δεν ακούστηκε και δεν ακούγεται από καμιά πλευρά.
Εθνική Αγροτική Πολιτική
Εθνική Αγροτική Πολιτική ή Εθνική Στρατηγική στον αγροτικό τομέα είναι η χάραξη ενός πολυετούς πλάνου κατευθύνσεων, στηριγμένο σε δεδομένα προερχόμενα από το εξωτερικό και το εσωτερικό και επεξεργασμένα/μελετημένα από ομάδα σοφών και τεχνοκρατών με γνώση και εμπειρία στο αντικείμενο.
Τα δομικά στοιχεία για την κατασκευή Εθνικής Αγροτικής Πολιτικής είναι:
- πηγές δεδομένων από το εξωτερικό
- πηγές δεδομένων από το εσωτερικό
- ομάδα σοφών και τεχνοκρατών για την επεξεργασία
- κατευθύνσεις για το τι θα καλλιεργηθεί και τι θα εκτραφεί
- εκπαίδευση αγροτών
- επιμόρφωση γεωπόνων
- συνεχής ενημέρωση
- στήριξη αγροτών με ουσιαστικές υποδομές
- ευέλικτα επιχειρηματικά σχήματα
- έμφαση στην ολοκληρωμένη – κυρίως - αλλά και την βιολογική γεωργία
- σύνδεση των προϊόντων μας με την ιστορία και τον πολιτισμό μας
- συνταγογράφηση
- εξυγίανση του συστήματος εμπορίας
- σύνδεση με έρευνα
- νέες καλλιέργειες
- συλλογή και συντήρηση του εθνικού φυσικού πλούτου
- ενέργεια και βιομάζα
Πηγές δεδομένων από εξωτερικό και εσωτερικό
Πρεσβείες, προξενεία αλλά και εκλαϊκευμένα και επιστημονικά περιοδικά στο εξωτερικό αλλά και εκθέσεις μπορούν να λειτουργήσουν σαν πηγές για το διεθνές γίγνεσθαι της γεωργίας. Στην Ελλάδα των γραφειοκρατικών αγκυλώσεων όπου ακόμα και τα στατιστικά στοιχεία από την ελληνική στατιστική υπηρεσία συχνά είναι αλλοιωμένα, οι διευθύνσεις γεωργίας, οι ενώσεις αγροτικών συνεταιρισμών, οι συνεταιρισμοί, οι ομάδες παραγωγών, οι νομαρχίες, οι δήμοι ακόμα και τα γεωργικά περιοδικά μπορούν να δώσουν στοιχεία για την υφισταμένη κατάσταση.
Ομάδα σοφών και τεχνοκρατών για την επεξεργασία και την κατεύθυνση
Όλα αυτά τα στοιχεία μια κατάλληλη επιτροπή σοφών και τεχνοκρατών θα μπορούσε να τα επεξεργαστεί εκμαιεύοντας εξαιρετικά συμπεράσματα και παρέχοντας τις κατάλληλες οδηγίες και προτάσεις για την κατεύθυνση στην οποία πρέπει να κινηθεί η γεωργία μας. Αν βεβαίως επανδρωθεί με κομματικά στελέχη τότε το αποτέλεσμα θα είναι καταστροφικά αναμενόμενο.
Εκπαίδευση Αγροτών
Κάθε νέος που θέλει να ασχοληθεί με την αγροτική παραγωγή θα περνάει από υποχρεωτική γεωργική εκπαίδευση σε γεωργικό λύκειο. Μόνον έτσι αγρότες και γεωτεχνικοί θα μπορούν να μιλήσουν την ίδια γλώσσα.
- ίδρυση γεωργικών σχολείων/λυκείων κατά το πρότυπο της αμερικανικής γεωργικής σχολής. Ένα σε κάθε περιφέρεια με υποχρεωτική φοίτηση για όποιο νέο άνθρωπο θέλει να λέγεται αγρότης και να ασχολείται με την γη. Μόνο και μόνον αυτοί θα δικαιούνται επιδοτήσεις και θα μπαίνουν σε αναπτυξιακά προγράμματα. Επίσης θα πρέπει να μπορούν να εισάγονται και νέα παιδιά που δεν έχουν αποφοίτηση από τα δημοτικά και τα γυμνάσια, με κατάλληλη προετοιμασία.
- ίδρυση εκπαιδευτικών φορέων στα πρότυπα του Ινστιτούτου Γεωπονικών Επιστημών (Κτήμα Συγγρού), ένα σε κάθε περιφέρεια με σκοπό την συνεχή επιμόρφωση και ενημέρωση αγροτών, γεωπόνων και τεχνολόγων γεωπονίας.
- τα γεωργικά σχολεία/λύκεια και τα εκπαιδευτικά γεωργικά ιδρύματα θα πρέπει να ιδρύονται κοντά σε μεγάλα κέντρα γεωργικής παραγωγής και όχι σε πόλεις.
Ενδεικτικά μπορούν να ιδρυθούν οι εξής γεωργικές σχολές:
Αμπελουργίας – Οινοτεχνίας και Δενδροκομίας
Λαχανοκομίας και Ανθοκομίας
Κτηνοτροφίας , Σιτηρών & Βιομηχανικών φυτών
Μελισσοκομίας, Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών και Παραδοσιακών Αλοιφών
Τεχνολογίας Τροφίμων (Γάλακτος, Κρέατος, Ελαιόλαδου, Χυμών)
Επιμόρφωση Γεωτεχνικών
Γεωπόνοι και τεχνολόγοι γεωπόνοι που έχουν ανοίξει καταστήματα γεωργικών εφοδίων, που εργάζονται σε συνεταιρισμούς ή έχουν ανοίξει φυτώρια και θερμοκήπια έχουν κατά κανόνα χάσει την επαφή με την επιστημονική πληροφόρηση και την επιμόρφωση τους έχουν αναλάβει οι εταιρείες που παράγουν ή εισάγουν φυτοφάρμακα και λιπάσματα. Η επιμόρφωση των γεωτεχνικών είναι αποκλειστική υπόθεση της πολιτείας και μόνο.
- αξιολόγηση καταλληλότητας και επιστημονικής επάρκειας κάθε 3 χρόνια
- συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση με σεμινάρια από διδάκτορες (ανέργους κατά προτεραιότητα)
Διαρκής Ενημέρωση
Θα πρέπει η ενημέρωση να γίνει μέρος της καθημερινότητας και τρόπος ζωής των ασχολουμένων με την γεωργία και την κτηνοτροφία. Εφόσον καταρτιστεί μητρώο αγροτών θα ήταν δυνατόν είτε με ταχυδρομείο είτε με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο να αποστέλλονται στους αγρότες μας ενημερωτικά δελτία με χρήσιμες πληροφορίες πάνω στις τελευταίες εξελίξεις της φυτικής, της ζωικής παραγωγής και όλων των κλάδων όπως ιχθυοκαλλιέργεια. Επίσης, θα ήταν δυνατόν όλοι οι ερευνητές να στέλνουν μια περίληψη από κάθε εργασία τους στην αρμόδια υπηρεσία και αυτή να συντάσσει ένα δελτίο ανά τρίμηνο για παράδειγμα και να τους ενημερώνει για όλα τα τελευταία ερευνητικά δεδομένα.
- συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση με κατάλληλα σεμινάρια που να ανταποκρίνονται στην παραγωγή, από διδάκτορες και μόνο.
- διανομή τεχνικών φυλλαδίων σε αγρότες και γεωτεχνικούς με επιστημονικά νεότερα αιχμής. Θα περιλαμβάνει περιλήψεις ερευνητικών εργασιών που έχουν ήδη δημοσιευτεί.
- σύνδεση με το διαδίκτυο όλων των αγροτών υποχρεωτικά με επιδότηση αγοράς εξοπλισμού και υποχρεωτικά σεμινάρια στην χρήση υπολογιστών.
Στήριξη αγροτών με ουσιαστικές υποδομές
Τόσο στην φυτική παραγωγή όσο και την ζωική τα δυο σημαντικότερα κεφάλαια είναι οι ασθένειες και η θρέψη τόσο των φυτών όσο και των ζώων. Σήμερα οι σημαντικότερες υποδομές για την στήριξη της γεωργίας είναι συγκεντρωμένες στις μεγάλες πόλεις οπού προφανώς στηρίζουν τους κήπους στις επαύλεις των δυτικών προαστίων. Τα ιδρύματα αγροτικής έρευνας έπρεπε να είναι κοντά στα κέντρα γεωργικής παραγωγής και να λύνουν τα προβλήματα που ανακύπτουν, να διοχετεύουν γνώση και να στηρίζουν την καινοτομία.
Η στήριξη των αγροτών μας μπορεί να επιτευχθεί με την ίδρυση εργαστηρίων ρουτίνας και συμβουλευτικών κέντρων (δυο σε ένα) επανδρωμένων με κατόχους μεταπτυχιακών τίτλων και μόνο. Ένα σε κάθε περιφέρεια και στο κατάλληλο σημείο ώστε να είναι ίσια προσεγγίσιμο από όλα τα σημεία του. Αποστολή αυτών θα είναι η στήριξη των παραγωγών σε θέματα ασθενειών και θρέψης και μόνο και δεν θα έχουν καμιά σχέση με γραφειοκρατία, μέτρημα δένδρων και ζώων.
Μέχρι και σήμερα η διάρθρωση των γραφείων γεωργικής ανάπτυξης και η επάνδρωση τους δεν χαίρουν εκτίμησης, κάτι που είναι απόλυτα φυσιολογικό. Λάθος τμήματα επανδρωμένα με λάθος πρόσωπα. Κάποτε, υπεύθυνη για την βιολογική γεωργία σε κάποιο νομό δεν γνώριζε για την αξία της οργανικής ουσίας. Τέτοια πρόσωπα μη καταρτισμένα είναι λογικό ότι δεν προάγουν την ελληνική γεωργία. Προϊστάμενοι και διευθυντές πρέπει να φέρουν μεταπτυχιακό τίτλο, πχ το τμήμα φυτοπροστασίας θα πρέπει να έχει προϊστάμενο με μεταπτυχιακό τίτλο στην φυτοπροστασία.
Ουσιαστική στήριξη δύναται να επιτευχθεί μόνο με ίδρυση πολυδύναμων γεωργικών κέντρων ένα σε κάθε περιφέρεια με τα εξής τμήματα και επανδρωμένα μόνο με διδάκτορες:
- φυτοπροστασίας
- λίπανσης θρέψης
- μελισσοκομίας
- αρωματικών φαρμακευτικών φυτών
- κτηνοτροφίας
Ευέλικτα επιχειρηματικά σχήματα
Το μεγαλύτερο ποσοστό των Ελλήνων αγροτών ενεργούν μόνοι τους και πωλούν τα προϊόντα τους μόνοι τους. Σαν αποτέλεσμα, είναι εκτεθειμένοι σε πολλούς κινδύνους και ειδικά στο σύστημα εκείνο που καθορίζει τις τιμές των αγροτικών προϊόντων. Τις τελευταίες δυο δεκαετίες πολλές φορές συνέβη οι τιμές παραγωγού να πέσουν σε τέτοια επίπεδα που ήταν ασύμφορο να συγκομισθεί και να πωληθεί το προϊόν. Αυτά τα μειονεκτήματα και προβλήματα είναι σε θέση να απομακρύνει η δημιουργία ευέλικτων επιχειρηματικών σχημάτων. Οι συνεργαζόμενοι θα έχουν την δυνατότητα αφενός να παραγγέλνουν σε καλύτερες τιμές αγροτικά εφόδια και αφετέρου να κάνουν τυποποίηση των παραγομένων προϊόντων τους και να πωλούν απ ευθείας σε αγορές στο εσωτερικό και εξωτερικό. Ήδη υπάρχουν τέτοιες κινήσεις που επέτυχαν και αναπτύσσονται ενώ το μέλλον διαγράφεται ιδιαιτέρα ευοίωνο.
Το μεγάλο πρόβλημα έγκειται στην νοοτροπία των Ελλήνων αγροτών και στην εγγενή αδυναμία τους να συνεννοηθούν. Αν μια ομάδα παραγωγών ξεπεράσει τις εγγενείς αυτές αδυναμίες τότε η πολιτεία θα πρέπει να επιδοτήσει την πρόσληψη ειδικού στην Ολοκληρωμένη Διαχείριση, την πρόσληψη λογιστή (για τρία χρόνια) και εφάπαξ την δημιουργία εγκαταστάσεων.
Έμφαση στην ολοκληρωμένη – κυρίως - αλλά και την βιολογική γεωργία
Στην φυτική παραγωγή ελαχιστοποίηση έως και απάλειψη από τα υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων και τα λιπάσματα επιτυγχάνεται με την ολοκληρωμένη διαχείριση και την βιολογική καλλιέργεια αντίστοιχα. Επιβάλλεται έμφαση στην ολοκληρωμένη και την βιολογική γεωργία και απόδοση ιδιαίτερης σημασίας σε οργανική ουσία και ηλιοθέρμανση αλλά και την αντιμετώπιση των εχθρών και ασθενειών με ωφέλιμα έντομα, ωφέλιμα μικρόβια και συγκεκριμένα φυτικά εκχυλίσματα. Θα πρέπει να καταστεί υποχρεωτική η ένταξη των παραγωγών μας σε συστήματα είτε Ολοκληρωμένης είτε Βιολογικής Διαχείρισης
Προσοχή στα Κομποστ
Έχουν εντοπιστεί στο παρελθόν κομποστ των οποίων τα μητρικά υλικά προήλθαν από ακατάλληλα υλικά αλλά και μητρικά υλικά που προήλθαν – μεταξύ των άλλων – και από μονάδες βιολογικών καθαρισμών όπου δεν πραγματοποιήθηκαν αναλύσεις για βαρέα μέταλλα αλλά και άλλες ουσίες. Το υλικό από βιολογικό καθαρισμό για να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή κομποστ θα πρέπει να υποστεί μια σειρά από αναλύσεις όπως βαρέα μέταλλα, απορρυπαντικά, φάρμακα, πλήθος ρυπαντών και επικίνδυνα μικρόβια.
Συνταγογράφηση
Ποτέ δεν πάμε σε φαρμακοποιό για την διάγνωση του προβλήματος ή της ασθένειας, πάμε βεβαίως στον γιατρό. Γιατί οι Έλληνες αγρότες απευθύνονται σε φαρμακοποιούς για την διάγνωση του προβλήματος των φυτών; Αποτέλεσμα απόλυτα φυσικό είναι η επιβάρυνση με φυτοφάρμακα λόγω αστοχιών στην διάγνωση τόσο στα φυτά όσο και στο περιβάλλον με ανεξέλεγκτες συνέπειες.
Μόνη λύση η συνταγογράφηση από πρόσωπα που έχουν γνώση και είναι σε θέση να κάνουν διάγνωση. Μετά στο φαρμακείο. Ακόμα και αυτό να εφαρμοστεί όλοι οι άσχετοι θα μπορούν να κάνουν διάγνωση καθώς τα σωματεία τους και οι σύλλογοι τους θα αρχίσουν να πιέζουν και φυσικά ο υπουργός και ο πρωθυπουργός μπροστά στην απώλεια ψήφων δεν θα προτιμήσει την ωφέλεια της χώρας αλλά την παραμονή στην εξουσία.
Εξυγίανση του συστήματος εμπορίας
Η εμπορία των παραγόμενων γεωργικών προϊόντων φαίνεται πως είναι κυριολεκτικά αφημένη στους αποκαλούμενους έμπορους, δηλαδή στην τύχη της. Οι μεσάζοντες με τον τρόπο που λειτουργούν και το όλο σύστημα με την σημερινή μορφή και δομή μόνο ζημιά φαίνεται πως κάνει. Ξεκινάει το προϊόν στο χωράφι σε εξευτελιστική τιμή και πωλείται στον καταναλωτή σε απλησίαστες συχνά τιμές.
Την λύση φαίνεται πως μπορούν να την δώσουν τα εξής βήματα:
- ευέλικτα επιχειρηματικά σχήματα
- ομάδα παραγωγών
- περιφερειακή αγορά
- οι αγρότες να κόβουν τιμολόγια – δελτία αποστολής
Οργάνωση Και Προσανατολισμός της Έρευνας
Η γεωργική έρευνα στην χώρα μας επαφίεται στα ερευνητικά ενδιαφέροντα των ερευνητών, και εφόσον αυτοί δεν πατάνε σχεδόν ποτέ στο χωράφι δεν θα έχουν και μεγάλη επαφή με την πραγματικότητα. Στα ινστιτούτα του ΕΘΙΑΓΕ η γεωργική έρευνα που πραγματοποιείτε κυρίως έχει να κάνει με τα ερευνητικά ενδιαφέροντα των ερευνητών και λιγότερο με τα προβλήματα της γεωργικής παραγωγής. Σε γενικές γραμμές υπάρχει η αίσθηση ότι τα Ινστιτούτα του ΕΘΙΑΓΕ εξυπηρετούν την μετάβαση των ερευνητών στα Πανεπιστήμια.
Στην γεωργική έρευνα στόχος θα πρέπει να είναι πάντοτε η επίλυση των προβλημάτων στην παραγωγή και η ανάπτυξη τεχνολογιών αιχμής και όχι η ικανοποίηση των προσωπικών ενδιαφερόντων. Επίσης διαρκής θα πρέπει να είναι και η ίδρυση νέων τμημάτων και εργαστηρίων αλλά και η κατάργηση κάποιων εφόσον δεν εξυπηρετούν την αποστολή τους.
Διαρκής ίδρυση νέων ινστιτούτων
Διαρκής προσαρμογή με ίδρυση νέων εργαστηρίων ή και κατάργηση κάποιων που δεν ανταποκρίνονται στις σημερινές ανάγκες ή απλά μετατροπή τους σε κάτι άλλο περισσότερο απαραίτητο. Νέα ινστιτούτα απαραίτητα στην γεωργική έρευνα είναι τα εξής:
- ινστιτούτο εφαρμοσμένης γεωργικής μικροβιολογίας (αντικείμενο τα μανιτάρια, τα μικρόβια σαν παράγοντες βιολογικού ελέγχου, η συλλογή και ταυτοποίηση μικροοργανισμών, τα pgpr).
- ινστιτούτο βιοτεχνολογίας και βιοτεχνολογικών προϊόντων (ανάπτυξη
τεχνογνωσίας και παροχή υπηρεσιών στην ανάπτυξη προϊόντων όπως βιοπαρασιτοκτόνα – μύκητες, βακτήρια κλπ, ένζυμα και άλλα μέσα για έρευνα στην μοριακή βιολογία).
- ινστιτούτο Βιολογικής Καταπολέμησης. Αποκλειστικό αντικείμενο η αντιμετώπιση των εχθρών και ασθενειών των καλλιεργουμένων φυτών με μεθόδους φιλικούς προς το περιβάλλον (αντιμετώπιση των εχθρών και ασθενειών με ωφέλιμα έντομα, ωφέλιμα μικρόβια και φυτικά εκχυλίσματα).
- ινστιτούτο ημικοινωνικών εντόμων
- ινστιτούτο Αγροτικής και συνεταιριστικής Οικονομίας
- ινστιτούτο Αρωματικών Φαρμακευτικών Φυτών & Καινοτόμων Φαρμάκων
Όλα τα παραπάνω θα πρέπει να ιδρύονται στην περιφέρεια και όχι στην Αθήνα ή την Θεσσαλονίκη, αν είναι δυνατόν κοντά σε μεγάλα γεωργικά κέντρα.
Διαρκής ίδρυση νέων εργαστηρίων
Διαρκής προσαρμογή με ίδρυση νέων εργαστηρίων ή και κατάργηση κάποιων που δεν ανταποκρίνονται ή απλά μετατροπή τους σε κάτι άλλο περισσότερο απαραίτητο.
- εργαστήριο Μικροβιακού Ελέγχου εχθρών και ασθενειών των φυτών
- ίδρυση Κέντρου Συλλογής Καλλιεργειών Μικροοργανισμών
- εργαστήριο εντόμων επικονίασης (βομβίνος)
- επάνδρωση των εργαστηρίων και των ινστιτούτων με ειδικότητες αιχμής
- εργαστήριο λιπασμάτων
- εργαστήριο εφαρμοσμένης βιοτεχνολογίας με τα εξής αντικείμενα ενασχόλησης:
α. κομποστοποίηση: υλικά, μεθοδολογία, διαδικασίες ζύμωσης, βελτίωση
β. αρωματικά – Φαρμακευτικά: καλλιέργεια, απόσταξη αιθέριων ελαίων, δημιουργία αρωμάτων και φαρμακευτικών σκευασμάτων, τυποποίηση
γ. κυτταρίνες – ημικυτταρίνες: είναι το υλικό που παράγεται στον πλανήτη σε αφθονία και η άμεση μετατροπή σε γλυκόζη θα έλυνε το ενεργειακό πρόβλημα
Οργάνωση της Παραγωγής και Σύνδεση με την Έρευνα
- τακτικές συναντήσεις με: διευθυντές των διευθύνσεων γεωργίας, διευθυντές
των ινστιτούτων του εθιάγε, προέδρους τμημάτων των γεωπονικών σχολών, και βεβαίως παρουσία αγροτών
- θα μεταφέρονται τα προβλήματα της γεωργικής παραγωγής στα ινστιτούτα και
αυτά θα εργάζονται για την επίλυση
- τα μισά μάστερς και διδακτορικά να έχουν να κάνουν με τις ανάγκες της
γεωργικής παραγωγής
Νέες καλλιέργειες όπως τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά
Τα λίγα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονη κινητικότητα γύρω από νέες καλλιέργειες. Τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά, το ιπποφαές, η αρώνια και το ρόδι είναι μερικές καλές περιπτώσεις. Ενταγμένοι σε ομάδες παραγωγών με εξαγωγικό χαρακτήρα αλλά και μεταποίηση και αξιοποίηση αιθέριων ελαιών, οι αγρότες μας έχουν πολλές πιθανότητες να ευοδωθεί η προσπάθεια τους. Επίσης επιλεγμένα βιολογικά προϊόντα και τυποποίηση είναι μια αρκετά δυναμική λύση.
Τρίτη παγκοσμίως η Ελλάδα σε ενδημικά φυτά, έχει αφήσει τη βιομηχανία φυσικών καλλυντικών έρμαιο στη γραφειοκρατία, την αδράνεια, την πολυνομία και τη διαφθορά. Η Ελλάδα διαθέτει χιλιάδες αρωματικά φυτά και βότανα και θα μπορούσε να είναι σήμερα παγκόσμιος κολοσσός στη βιομηχανία φυσικών καλλυντικών. Η χώρα μας είναι απ' τις πλουσιότερες της Ευρώπης και του κόσμου σε βιοποικιλότητα, εξηγεί η Ελένη Μαλούπα, ερευνήτρια του ΕΘΙΑΓΕ, υπεύθυνη του Βαλκανικού Βοτανικού Κήπου Κρουσσίων και εθνική εκπρόσωπος για τη διατήρηση των αυτοφυών εκτός τόπου (Ανθηρή η αρωματική χλωρίδα, μαραμένη η αξιοποίησή της, Ελευθεροτυπία, Σάββατο 28 Μαΐου 2011, Άννα Στεργίου).
Εκτός από τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά, η χώρα μας χρειάζεται νέες καλλιέργειες; Γιατί θα πρέπει να αντικαταστεί η καλλιέργεια της πατάτας του καρπουζιού του βαμβακιού και των καπνών; Δεν θα μπορούσαν να είναι τα διαμάντια του πλανήτη μας; Αν καλλιεργηθούν με τους ενδεδειγμένους τρόπους και όχι από το καφενείο ή το κατάστημα γεωργικών φαρμάκων και παραχθεί άριστο προϊόν; Αν οργανωθούν οι αγρότες μας σε ευέλικτα επιχειρηματικά σχήματα και βρουν οι ίδιοι τις αγορές; Αν η πολιτεία σταθεί αρωγός σε όλες τις προσπάθειες; Τότε θα χρειαζόμασταν νέες καλλιέργειες;
Η γεωργία μας είναι ένα καράβι που βουλιάζει και σε αυτό το καράβι σπρώχνουν έντεχνα και νέους επιβάτες. Σε μια γεωργία χωρίς εθνική πολιτική και χωρίς στρατηγικό πλαίσιο διαλαλούν ότι θα είναι ο πυλώνας ανάπτυξης και στέλνουν νέο κόσμο. Αν αυτό δεν είναι απάτη …….
Συλλογή και συντήρηση του εθνικού φυσικού πλούτου
Ποικιλίες φυτών και φυλές ζωών που έφτασαν μέχρι εμάς από τους αρχαίους χρόνους τώρα χάνονται. Ένα πολύτιμο κεφάλαιο απλά χάνεται ή παραμένει ανεκμετάλλευτο. Δεν το αντιμετωπίζουν όμως έτσι και οι ξένοι. Απεσταλμένοι ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημίων έρχονται στην Ελλάδα, συλλέγουν φυτικό υλικό και έντομα, επιστρέφουν στα ερευνητικά κέντρα όπου δημιουργούν βελτιωμένο υλικό το οποίο πατεντάρουν στην χώρα τους και μετά το πωλούν σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Προγραμματισμός – Κίνητρα - Ποιότητα – Καινοτομία – Εξωστρέφεια
Επικουρικά μέτρα που θα μπορούσαν να συμβάλλον στο να βγει από το τέλμα η ελληνική γεωργία εξίσου σημαντικά είναι και τα εξής:
- εθνικός προγραμματισμός για κάθε καλλιεργήσιμο και εκτρεφόμενο είδος
- θέσπιση κινήτρων αλλά και λήψη μέτρων (έλεγχοι για υπολείμματα) ώστε να αναγκαστούν οι παραγωγοί μας να στραφούν στην Ολοκληρωμένη Καλλιέργεια.
- έμφαση σε φθηνές πηγές ενέργειας όπως το πυρηνόξυλο
- ποιοτικά προϊόντα - τυποποίηση – εξωστρέφεια – συνέπεια
- στην έδρα κάθε περιφέρειας θα μπορούσε να συσταθεί μια μικρή ομάδα μελέτης αξιοποίησης ευκαιριών και πόρων αποτελούμενη από ερευνητές, το γεωτεχνικό επιμελητήριο αλλά και επαγγελματίες της περιοχής
- μητρώο αγροτών. Να είναι γνωστό ποιοι είναι αγρότες και ποιοι όχι. Όσοι δεν είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες να μην δικαιούνται επιδοτήσεων και να μην μπορούν να συμμετέχουν σε ευέλικτα επιχειρηματικά σχήματα όπως οι ομάδες παραγωγών
- προώθηση καινοτόμων προτάσεων
- κάποιος να ακούει τα παράπονα των επενδυτών
Λόγω εδαφοκλιματικών συνθηκών και με εφαρμογή των κανόνων ολοκληρωμένης διαχείρισης μπορούμε να παράγουμε ποιοτικά προϊόντα. Εξυγίανση της εμπορίας και δημιουργία ευέλικτων επιχειρηματικών σχημάτων θα έχει σαν αποτέλεσμα να ξανακερδηθούν αγορές στο εσωτερικό και εξωτερικό. Βέβαια η πολιτεία θα πρέπει να αυξήσει με υγιή τρόπο την απασχόληση σε όλους τους τομείς ώστε να έχει την δυνατότητα ο Έλληνας καταναλωτής να ψάχνει και να προτιμά το ποιοτικό και όχι το φθηνό τούρκικο ή κινεζικό προϊόν.
Κτηνοτροφία
Η ελληνική κτηνοτροφία έχει εισέλθει σε φάση παρακμής και σταδιακής αποσύνθεσης. Γαλακτοκομικά προϊόντα και προϊόντα κρέατος εισαγόμενα πλημμυρίζουν την ελληνική αγορά. Το 1980 το εισαγόμενο κρέας ήταν 10%, το 2010 είναι 80-85% με τα αμνοερίφια να αποτελούν μικρότερο ποσοστό επί των εισαγωγών. Σήμερα υπάρχουν περίπου 9 εκατ γίδες και 11 εκατ πρόβατα, και για να καλυφθούν οι εγχώριες ανάγκες σε γάλα και τυρί (φέτα) θα πρέπει να υπάρχουν 40-50 εκατομμύρια. Με την έλευση του πασοκ το 1981 στα πλαίσια της πολιτικής του να τάζουν θέσεις για ψήφους, τράβηξαν τον κόσμο από τα χωριά στην Αθήνα και τους έκαναν θυρωρούς, κλητήρες και δημόσιους υπάλληλους. Το αποτέλεσμα: τρεις δεκαετίες αργότερα ερήμωσαν τα χωριά από κόσμο και η ύπαιθρος από κτηνοτροφία. Βεβαίως δεν μένουν εντελώς άδεια, γεμίζουν από αλλοδαπούς.
Η λύση για την κτηνοτροφία μας είναι συγκεκριμένη.
- ανάπτυξη κτηνοτροφικών πάρκων με καθετοποιημένες μονάδες σε ζώνες
- παραγωγή συνεταιριστικών προϊόντων ποιοτικών και σε ανταγωνιστικές τιμές
- στροφή των καταναλωτών σε συνεταιριστικά προϊόντα
- καλές και λογικές τιμές
Το παρακάτω κείμενο είναι τμήμα άρθρου που τα λέει όλα για την υφισταμένη κατάσταση των συνεταιριστικών προϊόντων:
Έχουμε να αντιμετωπίσουμε τον πόλεμο των καρτέλ και κυρίως των σούπερ μάρκετ που ζητούν υπέρογκα ποσά για να τοποθετήσουν τα προϊόντα μας στα ράφια τους με αποτέλεσμα να αυξάνουν κατά πολύ το κόστος τους. Για 13 κωδικούς συνεταιριστικών γαλακτοκομικών προϊόντων έχουν ζητήσει μέχρι και 2.000.000 ευρώ μόνο για να τοποθετηθούν τα προϊόντα στα ράφια. Έχουμε μελέτες στα χέρια μας που δείχνουν ότι οι τοπικές κοινωνίες υποστηρίζουν τα συνεταιριστικά προϊόντα.
Αν όλοι οι Έλληνες στραφούμε στα συνεταιριστικά προϊόντα τότε αυτά θα ανέβουν μόνιμα στα ράφια και θα στηριχθεί κατά τον καλύτερο τρόπο η ελληνική κτηνοτροφία. Θέμα αλλαγής μυαλών και νοοτροπίας είναι. Φυσικά τα προϊόντα θα πρέπει να υπακούουν σε:
- σε αυστηρές προδιαγραφές και ελέγχους και
- να διατίθενται σε καλές-ανταγωνιστικές τιμές
Εφικτές & βιώσιμες οι κτηνοτροφικές μονάδες
Κάποτε στον κάμπο Βουπρασίας το μάτι του επισκέπτη αντίκριζε αγελάδες στα χωράφια από άκρη σε άκρη όπως και λίγο βορειότερα, στα λιβάδια της καλογριάς.
Σήμερα μετά βίας θα δούμε κάποιες λίγες, ελάχιστες αγελάδες να βόσκουν. Όταν για την απόκτηση άδειας για στάβλο απαιτούνται 17.000 ευρώ, τότε μοιραία οι αγελάδες θα εξαφανιστούν από την Βουπρασία και το γάλα και το κρέας θα είναι μόνο εισαγόμενα. Κάποιοι καταστρέφουν την κτηνοτροφία σκόπιμα ή με μια εντελώς εγκληματική αμέλεια.
Η ίδρυση μονάδων κτηνοτροφικών είναι βιώσιμη αρκεί να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις
Ζωοτροφές παραγωγής τους. Σταβλικές εγκαταστάσεις με προϋποθέσεις όπως καθαριότητα, αερισμός και λίγα στρέμματα ώστε να είναι δυνατή η ελεύθερη βάδιση των ζώων για κάποιες ώρες. Ζώα σε κατάλληλα διαμορφωμένες κατασκευές και κυρίως όχι δεμένα. Σαν ζωοτροφές μπορούν να χρησιμοποιηθούν κριθάρι, αραβόσιτος και σιτάρι η βάση για βοοειδή και χοίρους, όμως δυνατόν και κολοκυθάκια, πατάτες κλπ. Επίσης το κτηνοτροφικό ρεβίθι και κουκί πολύ καλύτερα και πιο παραγωγικά από την σόγια. Επίσης ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην υγιεινή με έλεγχο τακτικά των ζώων και εμβόλια.
Νέοι Αγρότες
Σαν νέος αγρότης εννοείται ο νέος σε ηλικία ή ο νέος σε επαφή με την γεωργία; Και αν ο νέος σε επαφή με την γεωργία καινούργιος κάτοικος του χωριού που ήρθε από την Αθήνα δεν έχει επαφή με την καλλιέργεια φυτών και την εκτροφή ζωών και θέλει να ασχοληθεί; Η πολιτεία του λέει ότι για να τύχει επιδότησης θα πρέπει να γίνει για τρία χρόνια αγρότης. Τρικλοποδιές δηλαδή.
Κάθε συμπολίτης μας που θα θελήσει να ασχοληθεί με την γεωργική παραγωγή θα πρέπει να μπορεί να παρακολουθήσει σεμινάρια για 1-2 μήνες από ειδικούς ώστε να εφοδιαστεί με όλες τις απαραίτητες θεμελιώδεις γνώσεις ώστε να καταστεί ικανός να προχωρήσει στο εγχείρημα του αλλά και να δικαιούται επιδοτήσεων.
Οργάνωση Εξωτερικού Εμπορίου και Προώθησης Προϊόντων
- συμμετοχή σε εκθέσεις στο εξωτερικό όπως biofach (Nurnberg-Germany)
- διοργάνωση και Προαγωγή εκθέσεων στην Ελλάδα όπως Αγρότικα έτσι και για
οργανική γεωργία
- προαγωγή εκθέσεων και συνεδρίων στο εσωτερικό
Δίωρα καθημερινά αφιερώματα της δημόσιας τηλεόρασης
Που θα έχουν σαν σκοπό την ενημέρωση με:
- προβολή ντοκιμαντέρ
- αγροτικές ειδήσεις - νέα
- αναπτυξιακοί νόμοι και προγράμματα
- ιδέες για επενδύσεις αλλά και ενημέρωση για τις προϋπόθεσης
- εβδομαδιαία εκπομπή για την θρέψη λίπανση, την βιολογική και ολοκληρωμένη καταπολέμηση, την βιολογική γεωργία, τις ιχθυοκαλλιέργειες, τον αγροτουρισμό, την πατάτα, τον καπνό, τα σιτηρά, τις νέες καλλιέργειες, τα δενδρώδη, την ανθοκομία, τα ξινά, την άμπελο, τα λαχανικά
- ειδικά αφιερώματα πχ για ηλιοθέρμανση, οργανική ουσία κλπ
- παρουσίαση νέων αγορών στο εξωτερικό
Πληροφορίες θέλουν να υπάρχει τηλεοπτικό κανάλι στο υπουργείο γεωργίας αλλά σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες απασχολεί μια στρατιά αργόμισθων. Αντί καναλιού θα μπορούσαν ενδεχομένως τα κρατικά κανάλια να αφιερώσουν το καθένα από τρεις ώρες για μια ημέρα την εβδομάδα προς το τέλος της ημέρας.
Σαν Επίλογος
Αν θέλαμε να ανακεφαλαιώσουμε, θα λέγαμε ότι ο βασικός άξονας έχει ως εξής:
-Συνένωση των αγροτών κατά προϊόν σε Ομάδες Παράγωγων ή ΑΕ
-Εμπέδωση του κλίματος ότι ο Παραγωγός είναι Επιχειρηματίας
-Διαρκής Ενημέρωση Παραγωγών και Γεωτεχνικών από Διδάκτορες και μόνο, και
-Αξιοκρατική επάνδρωση των Επιτελικών Θέσεων
National Agricultural Policy
Tsapikounis FA, 2019. Geoponika (Geoponikos Syllogos Macedonias-Thrace), JANUARY-FEBRUARY-MARCH 2019 ISSUE 479, page 4-15.