Τσαυτάρης: να ξαναγίνει η γεωργία πυλώνας πραγματικής ανάπτυξης του τόπου

Ομιλία του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Καθηγητή Αθανάσιου Τσαυτάρη στην Αναπτυξιακή Διημερίδα  με θέμα:«Αναπτυξιακή Στρατηγική «Ευρώπη 2020»: Προώθηση Επιχειρηματικών Συνεργασιών στην Ελλάδα»

   -  Κάνουμε ό,τι είναι δυνατό προκειμένου να ξαναγίνει η γεωργία πυλώνας πραγματικής ανάπτυξης του τόπου και μάλιστα αειφόρου ανάπτυξης.
   - Η μόνη μας ελπίδα είναι σε όλα τα βήματα της παραγωγικής διαδικασίας ν’ αξιοποιήσουμε την όποια δυνατότητα μας προσφέρει η γνώση, η καινοτομία, η τεχνολογία και μια σειρά πραγμάτων που στηρίζονται στο μορφωμένο άνθρωπο, στην πρόοδο από τη γνώση και την καινοτομία.
   - Προωθούμε τις συμπράξεις καινοτομίας, τις συνέργειες που πρέπει ν’ αναπτυχθούν σε όλη την παραγωγική διαδικασία από την επιστήμη, από τη βελτίωση του φυτού, από το γεωργό, από τη μεταποιητική βιομηχανία και την αλυσίδα διακίνησης μέχρι τον τελικό χρήστη, τον καταναλωτή.
  -  «Παντρεύουμε» τη γεωργία με τον τουρισμό, δυο κλάδους που μπορούν να έχουν ταχύρρυθμη ανάπτυξη,  βραχυπρόθεσμα οφέλη ως προς την απασχόληση. Αμφότεροι είναι κλάδοι που στο παρελθόν απασχολούσαν ή απασχολούν ακόμη μεγάλο αριθμό χεριών.
  -  Να αφήσουμε τους τελικούς χρήστες να κατευθύνουν την παραγωγική διαδικασία, γιατί ο γεωργικός τομέας θα επιφορτισθεί ένα ακόμη βάρος, να προλάβει την εκδήλωση προβλημάτων υγείας.

 Ακολουθεί το κείμενο της ομιλίας του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων:

«Κύριε Πρωθυπουργέ, κύριοι συνάδελφοι στη Βουλή, κύριε Αντιπρόεδρε της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Κυρίες και Κύριοι,

Σας ευχαριστώ κι εγώ με τη σειρά μου για την τιμή που μου κάνετε, να προσκαλέσετε το Υπουργείο Γεωργίας και τον Υπουργό στη σημερινή διημερίδα. Θα μου δώσετε την ευκαιρία κι εμένα να περιγράψω τις δυνατότητες που προσφέρει πραγματικά ο πρωτογενής τομέας και σε συνέχεια και ο δευτερογενής της μεταποίησης, στην αναπτυξιακή προσπάθεια που καταβάλλει ο τόπος μας.

Για την οικονομία του χρόνου, θα προσπαθήσω ν’ αποφύγω να επαναλάβω θέματα τα οποία τόνισε και περιέγραψε πολύ καλά ο συνάδελφος, ο κ. Χατζηδάκης, είτε αυτά αφορούν τη μεταποιητική βιομηχανία, αναφέρθηκε ήδη στη μεταποίηση των γεωργικών προϊόντων και την παραγωγή τροφίμων, είτε αυτά αφορούν το ΕΤΕΑΝ και τη ρευστότητα των επιχειρήσεων, τόσο των αγροτών όσο και της μεταποιητικής βιομηχανίας, τα προγράμματα εξωστρέφειας, το συγκεκριμένο πρόγραμμα “Single Windows” το οποίο και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων συνεισφέρει με δυο τυπικά παραδείγματα –πώς θα μπορούσαμε ν’ απλοποιήσουμε μια πολυπλοκότητα πολλών σημείων, πολλών εγγράφων και πολλών φορέων που συμμετέχουν στην εξαγωγή για παράδειγμα ενός φρέσκου φρούτου, όπως είναι το ακτινίδιο ή ενός μεταποιημένου προϊόντος όπως είναι το τυρί φέτα.

Η εμπειρία μας είναι θετική, έχουμε πραγματικά επιμηκύνει τη διεργασία και θέλουμε τώρα να την επεκτείνουμε σε 8 ακόμα τέτοια προϊόντα. Θα εστιάσω λοιπόν την προσοχή μου περιγράφοντας ορισμένες ιδιαιτερότητες του κλάδου μας, ορισμένες προτεραιότητες και τις πολιτικές που έχει η κυβέρνηση του κ. Σαμαρά και όλων μας μαζί στο να ξανακάνουμε τη γεωργία του τόπου μας πυλώνα ανάπτυξης, όπως έπαιξε αυτό το ρόλο στο παρελθόν ο πρωτογενής τομέας και η μεταποίηση.

Θα ξεκινήσω λέγοντας τις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας, μπροστά σ’ αυτό το στόχο. Η κοινωνία μας, όπως έχουμε ξαναπεί, απαιτεί καθημερινά περισσότερα πράγματα από τον τομέα αυτόν.

Για παράδειγμα, απαιτούσε για χρόνια να εξασφαλίσει τροφή για τους ανθρώπους από τη γεωργία, να εξασφαλίσει την ένδυση, με ίνες, να εξασφαλίσει τώρα αρωματικά και φαρμακευτικές πρώτες ύλες για τη φαρμακοβιομηχανία και την αρωματοποιία. Να εξασφαλίσει λουλούδια για την αναψυχή του, για τα πάρκα. Και τώρα τελευταία, να εξασφαλίσει και βιοκαύσιμα για τ’ αυτοκίνητά του και τη χημική βιομηχανία.

Ιδιαίτερα μάλιστα, αν αναλογιστούμε ότι μόνο στον τομέα των τροφίμων απαιτούν από τον πρωτογενή τομέα να διπλασιάσουμε την παραγωγή τροφίμων τα επόμενα 15 χρόνια και να την τριπλασιάσουμε μέχρι τα επόμενα 50, βλέποντας και δημογραφική έκρηξη, καταλαβαίνετε την πρόκληση που έχουμε μπροστά μας, αν στο πίσω μέρος του εγκεφάλου μας κρατήσουμε τους περιορισμούς σε όλες τις εισροές που επιβάλλει η κοινωνία μας στον πρωτογενή τομέα, είτε είναι εισροές νερού, είτε είναι εισροές σε έδαφος, είτε είναι εισροές σε ακριβότερη ενέργεια και μια σειρά άλλων παραγόντων, συντελεστών της παραγωγικής διαδικασίας.

Επομένως, η πρόσκληση είναι μπροστά μας. Θέλω να πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε, παρά το ότι είναι ένα δύσκολο εγχείρημα. Δείτε για παράδειγμα ότι μετά το 2010, η καμπύλη ανάπτυξης της πορείας παραγωγής τροφίμων και η καμπύλη ανάπτυξης του πληθυσμού της γης έχουν ήδη κάνει τομή, δηλαδή υστερεί η παραγωγή σε σχέση με την κατανάλωση και βλέπετε πόσο ραγδαίες εξελίξεις έχουμε στην τιμή των αγροτικών προϊόντων έκτοτε.

Ποια είναι η μόνη μας σωτηρία προς την κατεύθυνση αυτή μια και δεν έχουμε άλλους αμέριστους πόρους να δείξουμε στην παραγωγική διαδικασία; Στη χώρα μας ιδιαίτερα, ό,τι μπορούσαμε ν’ αξιοποιήσουμε σε έδαφος, το αξιοποιήσαμε. Η χώρα μας μετά το μεσοπόλεμο χόρτασε ψωμί μόνο γιατί κατάφερε να αποξηράνει 3-4 μεγάλους υδροβιοτόπους, αρχίζοντας από την Κωπαϊδα, στη συνέχεια στον κάμπο και την πεδιάδα της Θεσσαλονίκης, μετά στους Φιλίππους, τελευταία με τη λίμνη Κάρλα.

Στο τέλος μετάνιωσε για την αποξήρανση και του τελευταίου υδροβιοτόπου και άρχισε να τον ξαναγεμίζει κατά το ήμισυ. Επομένως δεν έχουμε απεριόριστους πόρους να τους ρίξουμε στην παραγωγική διαδικασία προκειμένου να ικανοποιήσουμε αυτές τις ανάγκες. Η μόνη μας ελπίδα είναι ν’ αξιοποιήσουμε την όποια δυνατότητα μας προσφέρει η καινούργια γνώση, η καινοτομία, η τεχνολογία και μια σειρά πραγμάτων που στηρίζονται στο μορφωμένο άνθρωπο, στην πρόοδο από τη γνώση και την καινοτομία. Και εκεί θα εστιάσω την προσοχή μου.

Αν δούμε τα παραγωγικά βήματα που ακολουθεί ο γεωργικός τομέας με την ευρύτερη έννοια, είτε αυτά αφορούν τη φυτική παραγωγή είτε τη ζωική παραγωγή, την ιχθυοπαραγωγή και άλλους τομείς της παραγωγικής διαδικασίας, μπορεί να δούμε ξέχωρα βήματα. Κάποιοι για παράδειγμα στη φυτική παραγωγή ασχολούνται με το να βελτιώσουν τους σπόρους, να φτιάξουν νέες ποικιλίες φυτών. Οι γεωργοί μας με την καλλιέργεια, είτε σε προστατευόμενα είτε σε ανοιχτά περιβάλλοντα.

Εσείς, οι άνθρωποι της βιομηχανίας, ιδιαίτερα οι μεταποιητές, με τα παρακάτω βήματα, με τη μεταποιητική βιομηχανία. Κι από κει και κάτω η αλυσίδα διακίνησης και διανομής των προϊόντων, μέχρι το τέλος, μέχρι το ράφι δηλαδή του καταναλωτή.

Σε όλα αυτά τα επιμέρους βήματα, έχουμε μεγάλη πιθανότητα και δυνατότητα να τ’ αναπτύξουμε ενσωματώνοντας την καινοτομία. Λίγοι ξέρετε ότι αποτυπώνοντας στο παρελθόν, βλέποντας δηλαδή πώς τα καταφέραμε μέχρι τώρα, μέχρι ας το πούμε το 2010, όπου τουλάχιστον η παραγωγή τροφίμων πήγαινε παράλληλα με τη δημογραφική ανάπτυξη, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι 50% της καινοτομίας στην παραγωγική διαδικασία, μπαίνει μέσω του σπόρου και του πολλαπλασιαστικού υλικού.

Επομένως, να γιατί σ’ αυτή την περίπτωση έχει μεγάλη σημασία αυτό το αγαθό στη γεωργία μας και για τη χώρα μας, μια χώρα μικρή, αλλά με ποικιλόμορφο περιβάλλον και ένεκα αυτού του ποικιλόμορφου περιβάλλοντός της, μια γιγάντια βιοποικιλότητα απ’ αυτήν τη βιοποικιλότητα του φυτού ή του ζώου ή και των μικροοργανισμών και άλλων, πηγάζει αυτός ο σημαντικός πόρος, καταλαβαίνετε τη σημασία αυτού του πόρου για τη γεωργία τη δική μας.

Να γιατί σαν Υπουργείο Γεωργίας ξοδεύουμε αρκετά χρήματα να συντηρήσουμε είτε μέσω της Τράπεζας Γενετικού Υλικού όλους τους φυσικούς μας πόρους που αφορούν τη φυτική βιοποικιλότητα είτε μέσω του Ινστιτούτου Ελέγχου Ποικιλιών, όλες τις προηγούμενες ποικιλίες που καλλιεργήθηκαν και αξιοποιήθηκαν σ’ αυτό τον τόπο. Το ίδιο ισχύει και για τις αντίστοιχες φυλές μας. Τις θεωρούμε σημαντικό κομμάτι της παραγωγικής διαδικασίας, και όποια επένδυση, και δική σας, στον τομέα αυτό, θα ήταν ευπρόσδεκτη με το σκεπτικό ότι, όπως σας είπα, μεγάλο κομμάτι από την ανάπτυξη θα στηριχθεί σ’ αυτή τη βιοποικιλότητα.

Δεν είναι αναγκαστικά συνυφασμένη η αύξηση μόνο των αποδόσεων και η βελτίωση των ποικιλιών με τους στόχους σ’ αυτή τη λεγόμενη ποιοτική γεωργία. Παλιοί μας γενότυποι, παλιές μας καλλιέργειες,  αποκτούν με τη σύγχρονη γνώση ιδιαίτερη αξία.

Αναφέρθηκα επανειλημμένα και θα μου επιτρέψετε να το τονίσω κι εδώ: Όταν δεν ξέραμε για παράδειγμα ότι κάποιες παλιές μας ποικιλίες που δεν έχουν γλουτένη, έχουν τόσο πολύ μεγάλη σημασία για τους πάσχοντες με τις δυσανεξίες, καταλαβαίνετε ότι παρά το ότι εγκαταλείφθηκαν στο παρελθόν αλλά διατηρήθηκαν στην Τράπεζα Γενετικού Υλικού, δείτε το στρατηγικό πλεονέκτημα της χώρας μας, γιατί κάποιοι εξ αυτών των καταναλωτών νοιάζονται μόνο γι’ αυτή την ποικιλία, διότι όλες τις άλλες παρά το ότι είναι αποδοτικές, παρά το ότι θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν μια γεωργία χαμηλού κόστους, δεν τις αγγίζουν ένεκα αυτού του προβλήματος υγείας.

Και με την ευκαιρία αυτή, μια και θα θίξω παρακάτω τις συμπράξεις αυτές της καινοτομίας, δείτε τις συνέργειες που πρέπει ν’ αναπτυχθούν σε όλη αυτή την παραγωγική διαδικασία από την επιστήμη, από τη βελτίωση του φυτού, από το γεωργό, από τη μεταποιητική βιομηχανία και την αλυσίδα διακίνησης μέχρι τον τελικό χρήστη, τον καταναλωτή.

Γιατί, αν αγνοήσουμε για παράδειγμα αυτή την ιδιαιτερότητα αυτού του κομματιού του καταναλωτή, αν αγνοήσουμε τις ανάγκες για παράδειγμα του διαβητικού, του νεφροπαθούς, της θηλάζουσας μητέρας ή της εγκυμονούσας μητέρας και δεχθούμε αυτό τον πληθυσμό ως ένα μέσο όρο καταναλωτή, κάτι που αλλάζει τώρα η Ευρώπη, γιατί η Ευρώπη έρχεται και λέει «μην κάνετε κάτι χωρίς να έχετε συντονιστεί με τους τελικούς χρήστες», αυτό είναι το σύνθημα που βάζει η Ευρώπη μπροστά στο πρόγραμμά της «Ευρώπη 2020».

Αφήστε τους τελικούς χρήστες, να κατευθύνουν την παραγωγική διαδικασία. Γιατί ο γεωργικός τομέας θα επιφορτισθεί τώρα ένα ακόμη βάρος, να προλάβει την εκδήλωση προβλημάτων υγείας αντί να τρέχουμε πίσω για να τα θεραπεύσουμε. Να λοιπόν γιατί λέω ότι οι ευκαιρίες στον τομέα αυτό είναι μεγάλες και μπορούμε να τις ικανοποιήσουμε αξιοποιώντας τις δυνατότητες του πρώτου βήματος.

Θα μπορούσα να σας αναφέρω κι άλλα τέτοια παραδείγματα από το δεύτερο βήμα αυτό, των καινοτομιών της καλλιέργειας όπου πλέον όχι μονάχα η ελεύθερη ή οι προστατευμένη καλλιέργεια στα θερμοκήπια, αλλά όλες τις μορφές καλλιέργειας που υπακούουν στους στόχους της ποιότητας που βάζει πλέον η Ευρώπη και ο κόσμος όλος.

Δείτε για παράδειγμα ότι καινοτομία δεν είναι μόνο να αξιοποιείς σύγχρονα πράγματα, ακόμη και αν πεις ότι ξεχωρίζω αυτές τις φέτες της παραγωγικής διαδικασίας, αυτό που στο δικό σου τομέα αναφέρεται remodulation της παραγωγικής διαδικασίας, επαναδιάταξη των συντελεστών ή η θέσπιση άλλων προτεραιοτήτων, ο κόσμος όλος επιβάλλει τώρα να μπουν σ’ αυτές τις παραγωγικές διαδικασίες κανόνες αειφορίας, ορθής διαχείρισης των φυσικών πόρων.

Βλέπουμε τώρα όλη αυτή τη γεωργία ακριβείας που έχουμε να βάλουμε στη γεωργία μας, όπου δε μπορεί κανείς να βάζει όσο λίπασμα θέλει, όσο φάρμακο θέλει ακόμη κι όταν δε χρειάζεται. Αυτό αφ’ ενός μεν ανεβάζει το κόστος παραγωγής και αφ’ ετέρου μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα προς τον τελικό καταναλωτή ή φυσικά και στο περιβάλλον.

Να λοιπόν που βλέπουμε σήμερα όλοι την ψηφιακή τεχνολογία και την Πληροφορική πίσω απ’ αυτή τη λεγόμενη «γεωργία ακριβείας», όπου μηχανήματα στο χωράφι δε ρίχνουν ομοιόμορφα μια ποσότητα λιπάσματος. Σπιθαμή προς σπιθαμή αναλύουν ταυτόχρονα το έδαφος για να ρίξουν εκεί όταν και όσο λίπασμα ή νερό χρειάζεται. Μόνο μ’ αυτές τις τεχνολογίες έχουμε μεγάλη πιθανότητα να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες της αειφορίας.

Να λοιπόν που βλέπουμε τώρα ότι η Ευρώπη βάζει έναν κανόνα για παράδειγμα πιο ολοκληρωμένου συστήματος παραγωγικής διαδικασίας στο δεύτερο βήμα του πιο βιολογικού συστήματος παραγωγικής διαδικασίας και ούτω καθ' εξής. Να λοιπόν καινοτομίες, που έρχονται να ενισχύσουν τον τομέα αυτόν και να ικανοποιήσουν αυτές τις απαιτήσεις.

Θα μπορούσα ν’ αναφέρω αντίστοιχα παραδείγματα στο μεταποιητικό κομμάτι, παρακάτω στα βήματα της αλυσίδας διακίνησης και άλλα. Θέλουμε να σας διαβεβαιώσουμε μονάχα, ότι στο Υπουργείο κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν να στρέψουμε την ελληνική γεωργία προς μια ποιοτικότερη, αειφόρο γεωργία. Μια γεωργία που σέβεται τους κανόνες του περιβάλλοντος, σέβεται τη διαχείριση των πόρων και προσπαθεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες του καταναλωτή.

Σας τόνισα ήδη τις προσπάθειες, τα μέτρα και τις πολιτικές που αναπτύσσουμε προς την κατεύθυνση αυτή. Σας τονίζω μονάχα ότι ήδη έχουμε αξιολογήσει όλα τα σχέδια των γεωργών, 7.000 τέτοιες αιτήσεις καινοτόμων παραγωγών έρχονται προς αυτή την κατεύθυνση. Πάνω από 220 μεταποιητικές βιομηχανίες υποστηρίζονται από τα προγράμματα μεταποίησής μας πάλι προς την κατεύθυνση αυτή, έπονται 98 τέτοιες αξιολογήσεις σχεδίων και για τη μεταποίηση ειδικά του τομέα αλιείας.

Θα μου επιτρέψετε να τελειώσω λέγοντας ότι στην προσπάθεια που κάνουμε να συνεργήσει ο τομέας των πρωτογενών και δευτερογενών τμημάτων που σας περιέγραψα με τον τριτογενή τομέα των υπηρεσιών όπως είναι ο τουρισμός. Με τη συνάδελφο Υπουργό Τουρισμού κα Κεφαλογιάννη, έχουμε αναπτύξει τρεις τέτοιες σημαντικές δραστηριότητες όπως είναι η προσφορά «ελληνικού πρωινού»σ’ έναν μεγάλη αριθμό Ελληνικών ξενοδοχείων.

Το πρόγραμμα ξεκίνησε πολύ πρόσφατα με 370 τέτοια ξενοδοχεία, αλλά ανά τις διάφορες Περιφέρειες βλέπουμε τώρα κατά χιλιάδες, πιστέψτε με, όπως λέει το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο, ξενοδοχεία που ζητούν να μπουν σ’ αυτό το πρόγραμμα, το απαιτούν οι καταναλωτές αυτού του προϊόντος. Σας θυμίζω ότι ένα αντίστοιχο άλλο πρόγραμμα με την «παλέτα των ελληνικών τυριών» κατά Περιφέρεια, όπως επίσης και η ενσωμάτωση της ίδιας παραγωγικής διαδικασίας  στον τουρισμό – θυμηθείτε τους «Δρόμους του κρασιού», τώρα τους «Δρόμους του λαδιού» κτλ. που έχουμε ήδη φτιάξει στον τόπο μας,

Παντρεύεται αυτό το πράγμα με το τουριστικό μας προϊόν και θέλω να πιστεύω ότι οι δυο κλάδοι που μπορούν να έχουν ταχύρρυθμη ανάπτυξη,  βραχυπρόθεσμα οφέλη ως προς την απασχόληση, κρατώντας μάλιστα στο νου μας ότι αμφότεροι είναι κλάδοι που στο παρελθόν απασχολούσαν ή απασχολούν ακόμη μεγάλο αριθμό χεριών. Καταλαβαίνετε γιατί δίνουμε τόσο μεγάλη έμφαση σ’ αυτούς τους δυο σημαντικούς τομείς για τη γεωργία του τόπου μας, ιδιαίτερα τώρα που η προτροπή του κ. Πρωθυπουργού είναι: Κάντε ό,τι είναι δυνατό για ν’ αντιμετωπίσουμε το σημαντικό πρόβλημα της ανεργίας που αντιμετωπίζει ο τόπος μας.

Κυρίες και κύριοι τελειώνοντας, θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατό προκειμένου να αντιμετωπισθεί αυτό το πρόβλημα και με τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα και να ξαναγίνει η γεωργία πυλώνας πραγματικής ανάπτυξης του τόπου και μάλιστα αειφόρου ανάπτυξης.

Σας ευχαριστώ πολύ»