Για τις λεπτομέρειες και την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων ενόψει της νέας προγραμματικής περιόδου, των πόρων που θα διανεμηθούν στην ελληνική γεωργία και των προτεραιοτήτων που θα τεθούν, ενημέρωσε ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Καθηγητής Αθανάσιος Τσαυτάρης, τα μέλη της Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής.
Στην πρώτη ενημέρωσή του προς τους Βουλευτές- μέλη της Επιτροπής, την περασμένη Τρίτη 9 Απριλίου, ο κ. Τσαυτάρης αναφέρθηκε εκτενώς στα ανοικτά θέματα της νέας προγραμματικής περιόδου 2014-2020, το χρονοδιάγραμμα, τις θέσεις της ελληνικής πλευράς, το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης, αλλά και τις εκκρεμότητες σχετικά με τη νέα ΚΑΠ.
Από την πλευρά τους τα μέλη της Επιτροπής έθεσαν πληθώρα ερωτημάτων, στα οποία απάντησε ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, σήμερα Πέμπτη 18Απριλίου, στη δεύτερη συνεδρίαση της Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής.
Ακολουθούν τα σημεία της τοποθέτησης του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Αθανάσιου Τσαυτάρη.
- Αποτελεί πολιτική απόφαση της Ε.Ε. ότι η ΚΑΠ θα συνεχίσει να στηρίζει την αγροτική παραγωγή και την περίοδο 2014-2020 με το ίδιο σχεδόν επίπεδο ενισχύσεων δημιουργώντας ασφαλές περιβάλλον για τον παραγωγικό σχεδιασμό των εκμεταλλεύσεων.
- Πρέπει να διευκρινιστεί ότι αυτή είναι η πρώτη μεταρρύθμιση της γεωργικής πολιτικής της Ε.Ε., όπου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο λειτουργεί ως συν-νομοθέτης επί ίσοις όροις με το Συμβούλιο.
- Σημειώνεται ότι εκκρεμούν τα οριστικά συμπεράσματα του Συμβουλίου των Αρχηγών των Κρατών-Μελών για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) 2014-2020 και ότι έχουν ήδη περιληφθεί ορισμένα θέματα σχετικά με την ΚΑΠ, όπως
- Το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης μαζί με τα λοιπά διαρθρωτικά ταμεία περιφερειακής ανάπτυξης και το Ταμείο Συνοχής υπόκεινται σε ένα Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο, για καλύτερο συντονισμό της δράσης τους.
- Επιπλέον, η ΚΑΠ ενισχύεται με δύο εργαλεία, που σκοπό έχουν τη σταθεροποίηση της αγοράς και την αντιμετώπιση κρίσεων:
1. Δημιουργία ενός αποθεματικού έκτακτης ανάγκης ύψους 2,8 δις, για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων καταστάσεων που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, τις κρίσεις της αγοράς και άλλες απειλές που αντιμετωπίζει η γεωργία και ο αγροδιατροφικός τομέας.
2. Επέκταση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Παγκοσμιοποίησης με επίσης δικό του προϋπολογισμό και στόχο την παροχή βοήθειας στους αγρότες, ώστε να προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες της αγοράς και να αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις της ήδη ευρείας παγκοσμιοποίησης
ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
Μετά τις προτάσεις του συμβουλίου υπουργών, της Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου στις 13 Μαρτίου, θα προχωρήσουν οι λεγόμενοι τρίλογοι Συμβουλίου - Ευρ. Κοινοβουλίου - Επιτροπής, με στόχο να επιτευχθεί τελική πολιτική συμφωνία για τη νέα ΚΑΠ μέχρι το τέλος Ιουνίου. Έως τότε υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης των μέχρι τώρα θέσεων του Συμβουλίου.
Οι τρίλογοι έχουν προγραμματιστεί να ξεκινήσουν στις 11 Απριλίου. Πρέπει να διευκρινιστεί ότι αυτή είναι η πρώτη μεταρρύθμιση της γεωργικής πολιτικής της Ε.Ε., όπου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο λειτουργεί ως συν-νομοθέτης επί ίσοις όροις με το Συμβούλιo. Έχουν προγραμματιστεί 33 τρίλογοι.
Πως διαμόρφωνονται οι πολιτικές για τη νέα ΚΑΠ στην Ευρώπη
Α) Άμεσες ενισχύσεις
- Ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της νέας ΚΑΠ είναι η ανακατανομή των ενισχύσεων μεταξύ των κρατών μελών (εξωτερική σύγκλιση). Η Επιτροπή πρότεινε οι χώρες με άμεσες ενισχύσεις κάτω από το 90% του μέσου όρου των 27 κ-μ να καλύψουν σταδιακά σε βάθος χρόνου το 1/3 της διαφοράς έως το 90%, με μεταφορά πόρων από εκείνες που βρίσκονται πάνω από τον εν λόγω μέσο όρο, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
- Ένα δεύτερο στοιχείο της μεταρρύθμισης αφορά στην περιφερειοποίηση των ενισχύσεων εντός των κ-μ (εσωτερική σύγκλιση), η οποία αφορά σε ένα ενιαίο ύψος βασικής ενίσχυσης ανά περιφέρεια, που θα αντανακλά τις πραγματικές ανάγκες της γεωργίας στην κάθε περιφέρεια.
- Μια επίσης σημαντική πολιτική της νέας ΚΑΠ είναι το «πρασίνισμα» των άμεσων ενισχύσεων. Το 30% του εθνικού δημοσιονομικού φακέλου θα δίνεται σε όσους τηρούν προκαθορισμένες πρακτικές επωφελείς για την αειφορία, που υπερβαίνουν τις υποχρεώσεις της πολλαπλής συμμόρφωσης. Αυτές οι πρακτικές είναι η εναλλαγή καλλιεργειών, η διατήρηση των μόνιμων βοσκοτόπων και η διατήρηση εκτάσεων οικολογικής εστίασης (ζώνες ανάσχεσης, αναβαθμίδες, ακαλλιέργητες εκτάσεις, δάσωση κλπ). Δικαιούχοι της πράσινης συνιστώσας θα είναι αυτομάτως οι παραγωγοί για τις εκτάσεις όπου ασκούν βιολογική γεωργία, ενώ θα αναγνωρισθούν σαν ισοδύναμες με το πρασίνισμα πρακτικές ορισμένα φιλοπεριβαλλοντικά μέτρα του 2ου πυλώνα της ΚΑΠ και εθνικά συστήματα πιστοποίησης (πχ ολοκληρωμένη διαχείριση εφόσον εγκριθεί από την Ε. Επιτροπή.
- Οι άμεσες ενισχύσεις θα κατευθύνονται στους «ενεργούς αγρότες», με στόχο να αποκλειστούν από τις ενισχύσεις νομικά πρόσωπα που δεν έχουν σαν κύρια δραστηριότητα τη γεωργία (γήπεδα γκολφ, αεροδρόμια, αθλητικά σωματεία κλπ). Ταυτόχρονα δίνεται και η ευελιξία στα κ-μ να διαμορφώνουν τον ορισμό ώστε να επιτυγχάνεται καλύτερη στόχευση των ενισχύσεων.
- Ο προαιρετικός μηχανισμός για επιβολή ανώτατου ορίου στις ενισχύσεις (capping) που λαμβάνουν οι δικαιούχοι μεγάλων εκμεταλλεύσεων είναι επίσης ένα νέο στοιχείο της ΚΑΠ.
- Δύο άλλα στοιχεία της νέας ΚΑΠ θα είναι η προαιρετική στρεμματική ενίσχυση στους γεωργούς στις περιοχές με φυσικά μειονεκτήματα, και η προαιρετική πρόσθετη ενίσχυση για τους νέους αγρότες, από τον πρώτο πυλώνα της ΚΑΠ, χωρίς να καταργούνται αντίστοιχα συμπληρωματικά μέτρα του 2ου πυλώνα.
- Τέλος, δημιουργείται ένα απλοποιημένο καθεστώς στήριξης για τις μικρές εκμεταλλεύσεις, σύμφωνα με το οποίο οι μικροκαλλιεργητές θα μπορούν να εισπράττουν ένα κατ’ αποκοπή ποσό, με σκοπό τη μείωση του διοικητικού βάρους.
Β) Αγροτική ανάπτυξη
- Για το δεύτερο Πυλώνα (Αγροτική Ανάπτυξη) οι συγχρηματοδοτούμενες δράσεις θα προσανατολίζονται στην ανταγωνιστικότητα, στη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων και δράση για το κλίμα και στην ισόρροπη εδαφική ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών με παράλληλη στόχευση στην καινοτομία. Τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης θα βασίζονται και στους σκοπούς της αναπτυξιακής στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Αλλά και να χρηματοδοτηθούν από τα χρήματα της έρευνας και της τεχνολογίας που προβλέπονται γι’ αυτή στα προγράμματα ORIZON 2020 και άλλα για την καινοτομία. Θυμίζω ότι τα κονδύλια για τις δράσεις αυτές τετραπλασιάζονται στη νέα περίοδο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου.
- Προβλέπεται ανακατανομή των πόρων ανάμεσα στα κ-μ χωρίς μεγάλες ανακατατάξεις. Όπως συμβαίνει και σήμερα, οι λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές θα συνεχίσουν να επωφελούνται από υψηλότερα ποσοστά συγχρηματοδότησης. Το ίδιο θα ισχύει και για ορισμένα μέτρα υψηλής προτεραιότητας (μεταφορά γνώσεων, ομάδες παραγωγών, καινοτομία).
- Τουλάχιστον το 25% των πόρων θα κατευθύνονται σε περιβαλλοντικά μέτρα. Προβλέπεται ξεχωριστό ποσοστό (75%-85%) για τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές, τις πολύ απομακρυσμένες περιοχές καθώς και τα μικρά νησιά του Αιγαίου.
- Εισάγονται νέα εργαλεία για τη διαχείριση των κρίσεων και τη σταθεροποίηση του εισοδήματος σε περιπτώσεις κρίσης (ασθένειες, πτώση τιμών, αντίξοες καιρικές συνθήκες κ.ά.).
Γ) Μέτρα αγοράς (Ενιαία Κοινή Οργάνωση Αγοράς)
- Επεκτείνονται διατάξεις όπως η δημόσια παρέμβαση, η ιδιωτική αποθεματοποίηση, τα έκτακτα / επείγοντα μέτρα σε περιπτώσεις κρίσης των αγορών.
- Εισάγονται μέτρα για τη διευκόλυνση της συνεργασίας μεταξύ των παραγωγών, και των παραγωγών με άλλους φορείς που εμπλέκονται στην αγροδιατροφική αλυσίδα.
- Τα μέτρα για την αναγνώριση οργανώσεων παραγωγών - ενώσεών τους - διεπαγγελματικών οργανώσεων επεκτείνονται και σε άλλους τομείς. Δίνεται επίσης η δυνατότητα χρηματοδότησης διαφόρων δράσεων των φορέων αυτών μέσα από τον δεύτερο πυλώνα (αγροτική ανάπτυξη).
Τι νέο φέρνει η νέα ΚΑΠ στη χώρα μας
- Βελτιώθηκε ο ορισμός των βοσκοτόπων και συμπεριλαμβάνει τα μεσογειακά οικοσυστήματα (ξυλώδης βλάστηση) επιλύοντας μελλοντικά προβλήματα που θα συνδέονταν με αμφισβητήσεις για την επιλεξιμότητα των εκτάσεων βοσκοτόπων όσον αφορά στις άμεσες ενισχύσεις,
- Αύξηση ποσοστού συνδεδεμένων ενισχύσεων στο 7%, με προοπτική περαιτέρω αύξησης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο 10%.
- Τα καθεστώτα ενίσχυσης για τους νέους γεωργούς, και για τις περιοχές με μειονεκτήματα και τις μικρές εκμεταλλεύσεις απλουστεύονται.
- Υποχρεωτική αναγραφή του τόπου καταγωγής, τουλάχιστον για τον τομέα των φρούτων και λαχανικών, στο πλαίσιο προτύπων εμπορίας.
- Το πρασίνισμα των άμεσων ενισχύσεων γίνεται πιο ευέλικτο. Αναγνωρίζεται η έννοια της «ισοδυναμίας» του πρασινίσματος.
- Ενεργός αγρότης: υιοθετήθηκε μια μεγαλύτερη ευελιξία στα κράτη μέλη να εφαρμόσουν το μέτρο, με τη δυνατότητα να εξαιρούν ορισμένες κατηγορίες δικαιούχων, που δεν συνδέονται με τη γεωργική παραγωγή.
- Παράταση καθεστώτος ποσοστώσεων ζάχαρης έως το 2017. Έχουμε υποστηρίξει παράταση και πέραν αυτής της διετίας. Το Ε. Κοινοβούλιο έχει προτείνει μέχρι το 2020, πρόταση που δημιουργεί ευνοϊκότερες προοπτικές για το Ελληνικό αίτημα.
- Παράταση καθεστώτος απαγόρευσης νέων φυτεύσεων οινοποιήσιμων ποικιλιών αμπέλου έως το 2018 και εφαρμογή, από το 2019, νέου συστήματος διαχείρισης φυτεύσεων. Οι νέες άδειες θα αντιστοιχούν στο 1% της έκτασης των αμπελώνων της χωράς αντί 0,5% που ήταν η αρχική πρόταση της Προεδρίας.
- Στα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης προστίθεται μια κατηγορία στήριξης για τις «περιοχές μετάβασης», με αυξημένο ποσοστό ευρωπαϊκής συγχρηματοδότησης (75%). Οδηγεί σε μεγαλύτερη στήριξη περιοχών, που τα στατιστικά των προηγουμένων ετών τις εμφανίζουν ως περισσότερο ανεπτυγμένες.
- Δυνατότητα χορήγησης προκαταβολών σε δικαιούχους προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης, υπό προϋποθέσεις, χωρίς τραπεζική εγγύηση, σημαντική αλλαγή που θα διευκολύνει την πραγματοποίηση επενδύσεων.
- Εξαίρεση Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης από την υποχρέωση να έχει ανταποκριθεί η χώρα πλήρως σε ορισμένες υποχρεώσεις, πριν την έγκριση του προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης (π.χ. εγκατάσταση συστήματος γεωργικών συμβουλών). Μετάθεση της υποχρέωσης κατά δύο έτη (έως το τέλος του 2016), που επιτρέπει να αποφευχθούν καθυστερήσεις στην απορρόφηση των κονδυλίων.
Εκκρεμότητες στη διαπραγμάτευση μας
- Αίτημά μας για δυνατότητα διαχωρισμού των περιφερειών για τις άμεσες ενισχύσεις με βάση τη χρήση γης (π.χ. βοσκότοποι / καλλιεργούμενες εκτάσεις) δεν έχει γίνει αποδεκτό. Όπως επίσης δεν έγινε δεκτό αίτημά μας για διατήρηση, έστω και μεταβατικά των ειδικών δικαιωμάτων ενίσχυσης που αφορούν την κτηνοτροφία.
- Από τη δυνατότητα συνδεδεμένης ενίσχυσης εξαιρούνται προϊόντα, όπως ο καπνός ή το χοιρινό κρέας. Υποστηρίζουμε τη δυνατότητα συμπερίληψή τους, κάτι που επίσης αποδέχθηκε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
- Επενδύσεις άρδευσης (Άρθρο 46. 3): Η εξαίρεση, η οποία επιτρέπει την ενίσχυση πέραν των νέων αρδευτικών εγκαταστάσεων αλλά και παλαιών μόνο στην περίπτωση που τροφοδοτούνται από ταμιευτήρες που έχουν εγκριθεί μέχρι την 1.1.2013 δυσχεραίνει τις επενδύσεις αυτές για την Ελλάδα. Εκκρεμεί το αίτημα μας για μετάθεση αυτής της ημερομηνίας.
- Δημοσιονομική επάρκεια: Μέχρι τώρα από την αντιμετώπιση της δημοσιονομικής επάρκειας εξαιρούνται οι εκμεταλλεύσεις που εισπράττουν ενισχύσεις έως 5.000 € το χρόνο. Στο συμβιβαστικό κείμενο που υιοθέτησε το Συμβούλιο η οροφή μειώνεται στα 2.000 €.
