Στο Αναπτυξιακό Συνέδριο του ΥΠΕΚΑ, για την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020, παρουσιάστηκαν οι Κατευθύνσεις Αναπτυξιακής Στρατηγικής στους Τομείς Πολιτικής, αρμοδιότητας του ΥΠΕΚΑ (Περιβάλλον, Ενέργεια και Κλιματική Αλλαγή).
Ο Υπουργός Αναπληρωτής ΠΕΚΑ Σταύρος Καλαφάτης, τόνισε ότι προωθείται σειρά διαρθρωτικών αλλαγών, οι οποίες κάνουν τη χώρα μας φιλικότερη στις επενδύσεις και την οικονομία μας πιο ανταγωνιστική και εξωστρεφή, ορίζοντας ως βασική πτυχή της νέας αναπτυξιακής πολιτικής τα ζητήματα που αφορούν στο Περιβάλλον και τη Χωροταξία. Ο κος Καλαφάτης υπογράμμισε ότι προχωρούμε άμεσα σε μια ριζική μεταρρύθμιση μακρόπνοης εμβέλειας, μια μεταρρύθμιση με έξι θεσμικές παρεμβάσεις που αφορούν:
• στο κτηματολόγιο και τους δασικούς χάρτες
• την αυθαίρετη δόμηση και το περιβαλλοντικό ισοζύγιο,
• τη χωροταξική και πολεοδομική μεταρρύθμιση.
• την ελεγκτική διαδικασία.
• τις δασικές παρεμβάσεις. και
• το ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό.
Ο Υφυπουργός Α.Α.Υ.Μ.&Δ. αρμόδιος για το ΕΣΠΑ Κυριάκος Βιρβιδάκης αναφερόμενος στη διαχείριση και υλοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων Προγραμμάτων και Έργων, υπογράμμισε την αναγκαιότητα απλοποίησης των σχετικών διαδικασιών και αναφέρθηκε στις αντίστοιχες νομοθετικές ρυθμίσεις που προωθήθηκαν και προωθούνται. Όσον αφορά στην «Αρχιτεκτονική», σε επίπεδο Προγραμμάτων της Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020, ο κος Βιρβιδάκης τόνισε ότι η σχετική χρηματοδότηση θα προχωρήσει μέσω Επιχειρησιακών Προγραμμάτων για κάθε μια από τις 13 διοικητικές περιφέρειες της χώρας, καθώς επίσης και μέσω Τομεακών Προγραμμάτων, με σαφείς στόχους και ολοκληρωμένη στόχευση.
Η Γενική Γραμματέας του ΥΠΕΚΑ Μάρω Ευαγγελίδου παρουσίασε τις Κατευθύνσεις Αναπτυξιακής Στρατηγικής στον τομέα του Περιβάλλοντος, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στην επάρκεια και αποτελεσματικότητα της Δημόσιας Διοίκησης στην άσκηση Περιβαλλοντικής Πολιτικής και τονίζοντας ότι το Περιβάλλον κατέχει κεντρική θέση στο πλαίσιο μιας βιώσιμης ανάκαμψης, ως:
• απόθεμα ανάπτυξης και συγκριτικό πλεονέκτημα που πρέπει να προστατεύεται, ώστε να επενδυθούν σε αυτό πόροι και να αναδείξουν την χώρα στο διεθνή ανταγωνισμό.
• πεδίο επενδύσεων με ολοκληρωμένη θεώρηση που εμπεριέχει κοινωνικό προσανατολισμό και συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή.
• παράγοντα υπέρβασης της κρίσης και μετάβασης, μεσοπρόθεσμα, σε ένα σταθερότερο παραγωγικό υπόδειγμα.
Ο Γενικός Γραμματέας Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Κωνσταντίνος Μαθιουδάκης ανέλυσε τις προτάσεις χρηματοδοτικών προτεραιοτήτων στον τομέα της Ενέργειας, υπογραμμίζοντας ότι κεντρικούς στόχους αποτελούν:
• η ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού (ενίσχυση υποδομών, διαφοροποίηση πηγών εφοδιασμού)
• η ώθηση στην ενεργειακή απόδοση και
• η αξιοποίηση εγχώριων ενεργειακών αποθεμάτων & ανάπτυξη ΑΠΕ
Ο κύριος Μαθιουδάκης όρισε ως προτεινόμενες επενδυτικές προτεραιότητες:
• την προώθηση της ενεργειακής αποδοτικότητας
• τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση των υποδομών ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου
• την αξιοποίηση του δυναμικού ΑΠΕ και της Συμπαραγωγής
• την αξιοποίηση των εγχώριων πόρων
• την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη στον τομέα της ενέργειας
• την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων
• της εκπαίδευση – επιμόρφωση στον τομέα της ενέργειας και
• την προαγωγή των βιώσιμων μεταφορών
Ο Γενικός Γραμματέας Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος Σωκράτης Αλεξιάδης αναφέρθηκε στο «Παρόν και το Μέλλον» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη», τονίζοντας ότι βασικούς Άξονες, του Επιχειρησιακού Προγράμματος του ΥΠΕΚΑ, για την Προγραμματική Περίοδο 2014 – 2020, αποτελούν:
• Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της διαχείρισης των αποβλήτων (πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, ανάκτηση, διάθεση)
• Η διαχείριση των υδατικών πόρων και των λυμάτων
• Η προστασία και διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας
• Η βιώσιμη αστική ανάπτυξη
• Η μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε όλους τους τομείς - κλιματική αλλαγή και
• Η καινοτομία και η ευφυής εξειδίκευση στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας
Ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Γεώργιος Κρεμλής υπογράμμισε ότι χρειάζεται ένα νέο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του ΥΠΕΚΑ, για την περίοδο 2014-2020, προκειμένου, μέσω ενός στρατηγικού εργαλείου, να αντιμετωπιστούν, πρωτίστως, θέματα που αφορούν στο διαπεριφερειακό σκέλος και ότι στο πλαίσιο του προγραμματισμού της νέας περιόδου είναι απαραίτητο να αξιοποιηθούν όλα τα σχετικά με το περιβάλλον χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως το Life+. Αναφέροντας ότι το «Περιβάλλον» αποτελεί την κατεξοχήν οριζόντια ευρωπαϊκή πολιτική, που, ως λογική και αρχές, διέπει όλες τις άλλες πολιτικές, τόνισε ότι προτεραιότητα στη στήριξη και αντίστοιχη χρηματοδότηση πρέπει να αποτελέσουν:
• Η βιοποικιλότητα και οι περιοχές Natura 2000
• Οι Πράσινες Υποδομές (και μέσα στο Αστικό Περιβάλλον)
• Η ανάπτυξη στοχευμένης Νησιωτικής Πολιτικής
• Τα θέματα διάβρωσης των Ακτών
• Οι νέοι Περιφερειακοί Σχεδιασμοί Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων
• Η ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση
• Η ολοκλήρωση των Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων στους οικισμούς της χώρας, καθώς και των σύγχρονων υποδομών για το πόσιμο νερό.
Ειδική αναφορά έκανε ο κος Κρεμλής στην ανάγκη διεξοδικής αντιμετώπισης της επεξεργασίας των λυμάτων στην Ανατολική Αττική, καθώς και στο θέμα της παύσης λειτουργία των ΧΑΔΑ της χώρας και της αποκατάστασης των αντίστοιχων χώρων, θέμα που θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί με το κλείσιμο του ΕΣΠΑ. Επιπλεόν τόνισε ότι οι «πράσινες» θέσεις εργασίας, η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών στους τομείς αρμοδιότητας του ΥΠΕΚΑ και η ανάπτυξη του Πολιτισμού και Τουρισμού, μέσω και δράσεων περιβάλλοντος αποτελούν προτεραιότητες για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Από την συζήτηση και τις παρεμβάσεις που ακολούθησαν αναδείχτηκαν θέματα που αφορούν στο φυσικό περιβάλλον και τη διαχείριση, προστασία και ανάδειξη των προστατευόμενων περιοχών, την αναγκαιότητα σύνδεσης του Αναπτυξιακού και Χωροταξικού Σχεδιασμού και την δημιουργία προϋποθέσεων για την ανάπτυξη επιχειρηματικότητας και καινοτομίας στους τομείς αρμοδιότητας του ΥΠΕΚΑ. Τονίστηκε, ιδιαίτερα από τους συνέδρους, η ανάγκη να ενισχυθεί, ως προτεραιότητα των πολιτικών του ΥΠΕΚΑ, η προστασία της βιοποικιλότητας και του φυσικού περιβάλλοντος. Με δεδομένο ότι η Ελλάδα είναι από τις πιο πλούσιες σε βιοποικιλότητα χώρα στην Ε.Ε θα πρέπει να προστατέψει την πολύτιμη αυτή φυσική κληρονομιά της, στην οποία στηρίζεται η ποιότητα ζωής των πολιτών. Η προστασία της βιοποικιλότητας της Ελλάδας αποτελεί υποχρέωση για την αποτελεσματική εφαρμογή του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του διεθνούς δικαίου για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Επίσης, αναδείχθηκε η αναγκαιότητα ανάπτυξης μιας εθνικής πολιτικής για το σύστημα διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών. Ενδεικτικά επισημάνθηκαν τα εξής:
• Η αναγκαιότητα να αναπτυχθεί άμεσα μια εθνική πολιτική για το σύστημα διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών
• H δυνατότητα εξασφάλισης χρηματοδότησης δράσεων που αφορούν στη βιοποικιλότητα και μέσω εθνικών πόρων (π.χ. Πράσινο Ταμείο)
• Η αναγκαιότητα κάλυψης των σημαντικών καθυστερήσεων που σημειώνονται στην υλοποίηση έργων και ειδικότερα του ενταγμένου στο ΕΠΕΡΡΑΑ έργου «Κατάρτιση πλαισίου δράσεων προτεραιότητας για χρηματοδότηση στις περιοχές Natura 2000 την περίοδο 2014 – 2020», το οποίο μεταξύ άλλων περιλαμβάνει τον καθορισμό στρατηγικών προτεραιοτήτων διατήρησης για το Δίκτυο Natura 2000 για την περίοδο 2014 -2020
• Η σημαντικότητα και άλλων φυσικών οικοσυστημάτων (χερσαίων, υγροτοπικών και θαλάσσιων), πέραν των δασικών.
Στις συζητήσεις που ακολούθησαν, στο πλαίσιο των τριών Ειδικών Θεματικών Ενοτήτων, Διαχείριση και Προστασία των Πόρων (Νερά, Φύση, Έδαφος), Ενέργεια, ΑΠΕ, Κλιματική Αλλαγή και Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία στους τομείς αρμοδιότητας του ΥΠΕΚΑ, διατυπώθηκαν πολύ ενδιαφέρουσες απόψεις από τους ειδικούς επιστήμονες και αξιότιμους προσκεκλημένους. Ακολούθησαν γόνιμες σχετικές συζητήσεις, οι οποίες και παρέχουν πολύτιμο υλικό και απόψεις για την τελική κατάρτιση των Κατευθύνσεων Αναπτυξιακής Στρατηγικής στους Τομείς Πολιτικής, αρμοδιότητας του ΥΠΕΚΑ (Περιβάλλον, Ενέργεια και Κλιματική Αλλαγή), για την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020.
Ειδικότερα στον τομέα Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία στους τομείς αρμοδιότητας του ΥΠΕΚΑ προτείνονται τύποι δράσεων που αφορούν:
• Στην ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας για την ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών, που αποσκοπούν στην εξοικονόμηση φυσικών πόρων και τη μείωση εκπομπών επικίνδυνων και μη ουσιών στο περιβάλλον καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής τους (eco-design)
• Την ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, προκειμένου να καλυφθεί το έλλειμμα της χώρας σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας/ αξιοποίησης ασφαλούς διάθεσης επικινδύνων αποβλήτων
• Την προώθηση της επιχειρηματικότητας σε καινοτόμους τομείς, όπως διαχείρισης λυμάτων, μείωσης απωλειών νερού ύδρευσης – άρδευσης, διαχείρισης φυσικού περιβάλλοντος, ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίησης, αξιοποίησης βιομάζας
• Την ενίσχυση Εταιρειών Παροχής Ενεργειακών Υπηρεσιών (Third Party Finance)
• Την ενίσχυση της κοινωνικής οικονομίας και επιχειρηματικότητας στον τομέα του περιβάλλοντος, σε επιλεγμένους επί μέρους τομείς (πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων, ξεχωριστή διαλογή, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, διαχείριση περιοχών Natura 2000 κ.λπ.)
• Την ενίσχυση επιχειρήσεων για ανάπτυξη των ΑΠΕ, της Συμπαραγωγής και της Εξοικονόμησης Ενέργειας.
• Την ενίσχυση ομάδων επιχειρήσεων, με σκοπό την ολοκληρωμένη περιβαλλοντική διαχείριση των αναγκών τους (αυτάρκεια σε ενεργειακές ανάγκες – μέσω ΑΠΕ-, μείωσης των αναγκών κατανάλωσης νερού – μέσω επαναχρησιμοποίησης -, μείωση – ανακύκλωση – επαναχρησιμοποίηση αποβλήτων)
• Την πιστοποίηση προϊόντων προστατευόμενων περιοχών, προκειμένου να γίνει εμπορική προώθηση και εκμετάλλευσή τους και
• Την ανάπτυξη του οικοτουρισμού σε περιοχές που είναι συμβατές με αυτού του είδους δράσεις.
