Σε έξαρση τα περιστατικά θανατώσεων από δηλητηριασμένα δολώματα στην χώρα. Ευρεία χρήση των φυτοφαρμάκων Methomyl και Carbofuran. Υπό εξαφάνιση ο πιο γνωστός γύπας της Ευρώπης, ο Ασπροπάρης.
Ξέφυγε από τον έλεγχο της πολιτείας το τελευταίο διάστημα η παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα δεκάδες είδη να χάνουν τη ζωή τους και μερικά να κινδυνεύουν ακόμη και με αφανισμό, όπως ο Ασπροπάρης γύπας που βρίσκεται πια μόνο στην Θράκη.
Σύμφωνα με τα στατιστικά της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας από το 2000 έως το 2016 καταγράφηκαν 167 περιστατικά με δηλητηριασμένα δολώματα σε Όρνια, 17 σε Ασπροπάρηδες, 11 σε Χρυσαετούς και 10 σε Μαυρόγυπες.
Επιπλέον, 867 δηλητηριάσεις σημειώθηκαν σε σκύλους, 287 σε αλεπούδες, 40 σε λύκους, 37 σε καφέ αρκούδες και 19 σε κουκουβάγιες.
Τα πιο συνηθισμένα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη δηλητηρίαση ζώων είναι τα εξής:
Καρβαμιδικά: Methomyl 31% και Carbofuran 24%
Οργανοφοσφωρικά: Phorate 2%
Οργανοχλωριωμένα: Endoshulfan 7% – Heptachlor 2%
αλλά και κάψουλες με κυανιούχα άλατα 24%
Τα παραπάνω οφείλονται στην εκτεταμένη δράση κυκλώματος εμπορίας φυτοφαρμάκων.
«Από τους 8 συνολικά νεοσσούς χρυσαετούς που είχαν σημανθεί τον Ιούνιο 2019, επιζούν μόνο δύο. Συνολικά έχουν σημανθεί πέντε ενήλικοι και έντεκα νεοσσοί. Ένα ενήλικο και 3 νεοσσοί έχουν βρεθεί δηλητηριασμένοι, ενώ άλλος ένας νεοσσός “αγνοείται” μετά από κατανάλωση νεκρού ζώου» τονίζει στο GRTimes.gr η υπεύθυνη Πολιτικής και Συντονίστρια Ομάδας Εργασίας Ενάντια στα Δηλητήρια της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας , Κωνσταντίνα Ντεμίρη.
Ακόμα, δύο νεοσσοί έχασαν τη ζωή τους από ηλεκτροπληξία και μία άγνωστη αιτία. Δύο ακόμη Χρυσαετοί, μη σημασμένοι (ένας στα Άγραφα και ένας στον Λαιλιά), έχουν βρεθεί νεκροί εντός του 2021 από δηλητηρίαση.
Από το 2019 έχουν εντοπιστεί νεκροί, δηλητηριασμένοι 6 Χρυσαετοί. «Ο αριθμός αυτός πιθανά αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου καθώς πλην μιας περίπτωσης όλοι οι άλλοι νεκροί Χρυσαετοί εντοπίστηκαν χάρη στον δορυφορικό τους πομπό και ο πραγματικός αριθμός θυμάτων ενδέχεται να είναι πολύ μεγαλύτερος» συμπληρώνει η κ. Ντεμίρη.
Παράλληλα, από την αρχή του 2020 τουλάχιστον 14 νεκρά όρνια (είδος Κρισίμως Κινδυνεύον στην ηπειρωτική Ελλάδα) έχουν βρεθεί νεκρά λόγω κατανάλωσης δηλητηριασμένων δολωμάτων. Τα 11 από αυτά σχετίζονται με το επιβεβαιωμένο περιστατικό μαζικής δηλητηρίασης στην περιοχή της Κλεισούρας Αιτωλοακαρνανίας τον Φεβρουάριο του 2020, ενώ άλλα τρία όρνια με εμφανή συμπτώματα δηλητηρίασης εντοπίστηκαν στα Όρη Βάλτου (Νοέμβριος 2020), στην Οξυά (Μάιος 2021) και στα Άγραφα (Ιούνιος 2021). Η Συντονίστρια Ομάδας Εργασίας Ενάντια στα Δηλητήρια της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας , σχολιάζει στο GRTimes.gr ότι ο εντοπισμός τους κατέστη δυνατός χάρη στο γεγονός ότι έφεραν δορυφορικούς πομπούς, ενώ τα αποτελέσματα των τοξικολογικών εξετάσεων δεν έχουν ακόμα εκδοθεί.
Ορνιθοτουρισμός
Ο ορνιθοτουρισμός στην Ελλάδα είναι ένας ραγδαία αναπτυσσόμενος κλάδος τους τουρισμού. Είναι ένα μέσο που βοηθάει αρκετά το φυσικό περιβάλλον. Το γεγονός ότι στην Ελλάδα ο ορνιθοτουρισμός είναι πόλος έλξης, συμβαίνει διότι υπάρχει μεγάλος βαθμός φυσικότητας των τοπίων.
Όσον αφορά τα δηλητηριασμένα πουλιά, τα αρπακτικά έχουν το σημαντικότερο πρόβλημα. «Η μαζική δηλητηρίαση πτωματοφάγων αρπακτικών στα Στενά του Νέστου έφερε την κατάρρευση της μεγαλύτερης μέχρι τότε εναπομείνασας αποικίας όρνιων στην ηπειρωτικά Ελλάδα (15 ζευγάρια) το 2012. Επίσης, σε άλλες περιπτώσεις τοποθετήθηκε δηλητήριο, τύπου carbofuran μέσα σε νεκρό άλογο και έχασαν τη ζωή τους και πάλι αρπακτικά υπό εξαφάνιση» σημειώνει η Συντονίστρια Επικοινωνίας της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, Ρούλα Τρίγκου.
Όσον αφορά τον Ασπροπάρη γύπα, έχουν απομείνει μόνο πέντε ζευγάρια στη Θράκη και ούτε ένα στα Μετέωρα, όπου ήταν ο φυσικός βιότοπός του… ένα σύμβολο της περιοχής. Ουσιαστικά, αυτή την περίοδο θα συναντήσει κανείς Ασπροπάρηδες μόνο στα Νοτιοανατολικά Βαλκάνια και πιο συγκεκριμένα στη Βουλγαρία και κατά βάση στην Ελλάδα. «Εάν δεν υπήρχαν οι δορυφορικοί πομποί, η τηλεμετρία, δεν θα είχαμε μέχρι στιγμής καταγράψει όλα αυτά τα περιστατικά» αναφέρει η κ. Τρίγκου.
Συνήθως ο κυρίως στόχος είναι ο λύκος και όχι τα πουλιά. Στην Κρήτη οι «ομάδες» είναι βοσκοί, κτηνοτρόφοι, κυνηγοί και χρήστες γης. «Ουσιαστικά, κάθε δηλητηριασμένο δόλωμα είναι μία αλυσίδα θανάτου. Δεν στοχεύουν τον Χρυσαετό αν και γνωρίζουν ότι μπορεί να «τσιμπήσει» το δόλωμα» σύμφωνα με τους συντονιστές της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας.
Κίνητρα Δηλητηριασμών – Πως θα μειωθούν τα ΔΔ
Συχνά κίνητρα των δηλητηριασμών είναι:
– Η εξόντωση σαρκοφάγων θηλαστικών (αρκούδα, λύκος) και πτηνών, τα οποία προξενούν ζημιές στο ζωικό κεφάλαιο, τη μελισσοκομία και τη φυτική παραγωγή
– Η εξόντωση σκύλων εργασίας, από τις συγκρούσεις χρηστών γης
– Η εξόντωση αδέσποτων ζώων
– Η προσπάθεια ελέγχου του πληθυσμού των αλεπούδων
– Τοπικές αντιδικίες με αποτέλεσμα να μην ταυτοποιούνται τα κίνητρα καθώς οι περισσότερες περιπτώσεις δεν καταγγέλλονται ή οι δράστες δεν εντοπίζονται.
«Όλα αυτά τα περιστατικά λαμβάνουν χώρα λόγω της ανοχής των τοπικών κοινωνιών, την απουσία στοχευμένου νομικού πλαισίου για την καταπολέμηση της παράνομης χρήσης δδ. Την υποστελέχωση δασικής – κτηνιατρικής υπηρεσίας, την απουσία υποδομών και τεχνογνωσίας και τα χαμηλά πλαίσια ποινών και διοικητικών κυρώσεων» συμπληρώνει η Συντονίστρια Επικοινωνίας της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας.
Για να αλλάξουν τα πράγματα και να σταματήσει η εκτόξευση των δηλητηριάσεων πρέπει να:
– Τροποποιηθεί η ΥΑ των τοπικών σχεδίων δράσης σε ΚΥΑ με άλλα συναρμόδια Υπουργεία
– Υιοθέτηση Εθνικής Στρατηγικής για την καταπολέμηση της δηλητηρίασης τα άγριας ζωής
– Αυστηροποίηση των ποινών
– Θεσμοθέτηση της Ομάδας Εργασίας Ενάντια στα Δηλητήρια
– Ενίσχυση και ενδυνάμωση των δασικών και κτηνιατρικών υπηρεσιών
– Ανακήρυξη της 22ης Φεβρουαρίου ως Εθνική Ημέρα Ενάντια στα ΔΔ
Εν κατακλείδι, η άγρια φύση στην Ελλάδα και συγκεκριμένα είδη που απειλούνται με εξαφάνιση όπως οι γύπες και ο Χρυσαετός, δέχονται επίθεση. «Σε αυτή τη μάχη η Ελληνική Πολιτεία στερείται ακόμη και των βασικών εφοδίων για να μπορέσει να ανταπεξέλθει έστω στα βασικά» συμπληρώνει στο GRTimes.gr η υπεύθυνη Πολιτικής και Συντονίστρια Ομάδας Εργασίας Ενάντια στα Δηλητήρια της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας , Κωνσταντίνα Ντεμίρη.