Αποτελούν ζώνη εξάπλωσης του αγριόγιδου των Βαλκανίων και του λεπιδόπτερου (Parnassius apollo) του οποίου οι πληθυσμοί περιορίζονται κατά μήκος της οροσειράς της Πίνδου και εμπίπτουν στην περιοχή εξάπλωσης της καφέ αρκούδας (Ursus arctos).
Τα θρυλικά Άγραφα, η καρδιά της ορεινής Ελλάδας, με τους αντιπροσωπευτικούς βιότοπους και τα είδη της υποαλπικής και αλπικής ζώνης, γίνονται μέλος της μοναδικής οικογένειας των «Απάτητων Βουνών».
Με Υπουργική Απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργου Αμυρά, τα Άγραφα σε συνολική έκταση 94,42 τετραγωνικών χιλιομέτρων και υψομετρικού εύρους 1.747 μέτρων (από 371 έως 2.118 μ.) αποκτούν καθεστώς αυστηρής προστασίας με την ένταξή τους στα «Απάτητα Βουνά».
Τα «Απάτητα Βουνά» είναι μια πρωτοβουλία του Υπουργείου Περιβάλλοντος, η οποία βασίζεται επιστημονικά σε μελέτη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και της καθηγήτριας κα Κ. Κατή. Αυτό σημαίνει ότι στις περιοχές αυτές απαγορεύεται η διάνοιξη δρόμων και η δημιουργία οποιασδήποτε τεχνητής επιφάνειας, ώστε να προστατευθεί η μοναδική βιοποικιλότητά τους.
Με τον τρόπο αυτό προστατεύονται:
● H περιοχή Δυτικών Αγράφων με έκταση 84 τετραγωνικών χιλιομέτρων στο οποίο εμπίπτουν οι προστατευόμενες περιοχές του δικτύου «Natura 2000» με κωδική ονομασία GR2430002 «Όρη Άγραφα», Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για την ορνιθοπανίδα και GR1410002 «Άγραφα», Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ).
● Η Νότια περιοχή Δημοτικής Ενότητας Αγράφων με έκταση 10,4 τετραγωνικών χιλιομέτρων, η οποία αποτελεί περιφερειακή ζώνη σπουδαίας προστατευόμενης περιοχής.
Οι ορεινές περιοχές και εκτάσεις των Αγράφων που εντάσσονται στα «Απάτητα Βουνά» είναι πολύ σημαντικές για τα αρπακτικά πτηνά, όπως το Όρνιο (Gyps fulvus), τον Χρυσαετό (Aquila chrysaetos), τον Πετρίτη (Falco peregrinus), τον Φιδαετό (Circaetus gallicus), καθώς και για την Κοκκινοκαλιακούδα (Pyrrhocorax pyrrhocorax).
Αποτελούν ζώνη εξάπλωσης του αγριόγιδου των Βαλκανίων και του λεπιδόπτερου (Parnassius apollo) του οποίου οι πληθυσμοί περιορίζονται κατά μήκος της οροσειράς της Πίνδου και εμπίπτουν στην περιοχή εξάπλωσης της καφέ αρκούδας (Ursus arctos).
Εκτός από τα Άγραφα, στα «Απάτητα Βουνά» έχουν ενταχθεί, ήδη, εκτάσεις σε Λευκά Όρη, Τύμφη, Σμόλικα, Ταΰγετο, Όρος Σάος και Όρος Χατζή.
Για το θέμα αυτό, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Εντάσσουμε σήμερα και τα Άγραφα στα «Απάτητα Βουνά», δηλαδή στο ειδικό καθεστώς όπου απαγορεύεται η διάνοιξη οποιουδήποτε δρόμου και η κατασκευή οποιασδήποτε επιφάνειας. Είναι μια ακόμα πρωτοπόρα μεταρρύθμιση της Κυβέρνησης και του Υπουργείου Περιβάλλοντος κι Ενέργειας, αφού είμαστε η πρώτη χώρα την Ευρώπη και η δεύτερη σε όλο τον κόσμο που υιοθετήσαμε αυτό το καθεστώς προστασίας των παρθένων ορεινών περιοχών του τόπου μας. Ακολουθούν δεκάδες βουνοκορφές που θα ενταχθούν στα Απάτητα Βουνά, ώστε να γίνει σαφές σε όλους ότι αυτή η Κυβέρνηση νοιάζεται και προστατεύει το Περιβάλλον στην πράξη, όχι στα λόγια»
Ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Αμυράς, δήλωσε:
«Η κυβέρνηση Μητσοτάκη μέσα από τις τολμηρές περιβαλλοντικές μεταρρυθμίσεις δημιουργεί μια ασπίδα προστασίας για τις παρθένες ορεινές περιοχές και τη βιοποικιλότητα τους, ώστε να μπορούν όλοι οι πολίτες σήμερα αλλά κυρίως οι επόμενες γενιές να απολαμβάνουν τη φύση και τα μοναδικά τοπία της πατρίδας».