Ο πληθυσμός της Βραχυκερατικής φυλής στην ελληνική Πρέσπα είχε πάντα ως πυρήνα το χωριό των Ψαράδων στην όχθη της Μεγάλης Πρέσπας.
Με αφορμή την πρόσφατη ανακοίνωση του Δήμου Πρεσπών για την «περισυλλογή, μεταφορά, φύλαξη και φροντίδα ανεπιτήρητων παραγωγικών ζώων στις δημοτικές ενότητες του Δήμου Πρεσπών», τη δημοσιότητα που πήρε το θέμα μετά την ανάδειξή του από εκπομπή του τηλεοπτικού σταθμού MEGA, με την παρουσία του Δημάρχου Πρεσπών, καθώς και τις επικοινωνίες διαφόρων φορέων με την Ένωση Εκτροφέων Ελληνικής Βραχυκερατικής Φυλής Βοοειδών (ΕΕΕΒΦΒ), η τελευταία σημειώνει τα παρακάτω:
Ο πληθυσμός της Βραχυκερατικής φυλής στην ελληνική Πρέσπα είχε πάντα ως πυρήνα το χωριό των Ψαράδων στην όχθη της Μεγάλης Πρέσπας. Η πρώτη τεκμηρίωση για το θέμα έγινε μέσα από πρόγραμμα της Εταιρίας Προστασίας Πρεσπών (ΕΠΠ) στις αρχές της δεκαετίας του 1990, με επιστημονικά υπεύθυνο τον καθηγητή Α. Γεωργούδη του Α.Π.Θ..
Την περίοδο 2006-7, με πρωτοβουλία του SAVEFoundation και υποστήριξη από την ΕΠΠ και την «Αμάλθεια», ξεκίνησε η ουσιαστική υλοποίηση δράσεων για τη διάσωση του τοπικού πληθυσμού της φυλής, καθώς στους Ψαράδες οι επιμειξίες με άλλες φυλές (με στόχο τη βελτίωση της τοπικής φυλής ως προς την παραγωγή κρέατος και γάλακτος) συνεχίζονταν ανεξέλεγκτα. Από το φθινόπωρο του 2011 έως και το καλοκαίρι του 2016, με συγκεκριμένες προσπάθειες ιδιωτών και ΜΚΟ, εγκαταστάθηκαν στην Πρέσπα (συγκεκριμένα στο Λαιμό, τον Άγιο Αχίλλειο και τους Ψαράδες) τρεις εκτροφές καθαρόαιμων βοοειδών της Βραχυκερατικής φυλής, όλες υπό την παρακολούθηση του αρμόδιου Κέντρου Γενετικής Βελτίωσης Ζώων (νυν Κέντρο Ζωικών Γενετικών Πόρων) Νέας Μεσήμβριας Θεσσαλονίκης (οργανισμός του ΥΠΑΑΤ). Οι τρεις αυτές εκτροφές, που σήμερα αριθμούν συνολικά πάνω από 100 καθαρόαιμα βοοειδή, καθώς και κάποιες ακόμη στους Ψαράδες (με λίγα άτομα έκαστη), δεν σχετίζονται με «ανεπιτήρητα ζώα», καθώς οι ιδιοκτήτες τους τα φροντίζουν, τα στεγάζουν και, γενικώς, τα εκτρέφουν όπως επιβάλλουν οι κανόνες ευζωίας.
Είναι γνωστό ότι στους Ψαράδες υπάρχουν και άλλα βοοειδή, τα οποία ΔΕΝ είναι καταγεγραμμένα ως άτομα της Βραχυκερατικής φυλής (προφανώς έχουν προέλθει από τον αρχικό πληθυσμό των βοοειδών του χωριού, τα γνωστά ως «ψαραδιώτικα» γελάδια), δεν έχουν ενταχθεί σε κάποια δράση διατήρησης της φυλής εποπτευόμενη από το ΥΠΑΑΤ ούτε από την ΕΕΕΒΦΒ, καιτα περισσότερα από αυτά– όπως είπε ο Δήμαρχος – ανήκουν σε μία εκτροφή. Εκτιμούμε ότι εκεί εντοπίζεται το πρόβλημα του Δήμου και όχι στις βραχυκερατικές αγελάδες και τους εκτροφείς τους γενικώς.
Οι Ψαράδες είναι ένα τουριστικό χωριό που δέχεται εκατοντάδες, ενίοτε χιλιάδες, επισκέπτες κυρίως τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες. Κύρια αξιοθέατα αποτελούν η Μεγάλη Πρέσπα με τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά της μνημεία που οι επισκέπτες θαυμάζουν με βαρκάδα, το δασολιβαδικό τοπίο, η τοπική αρχιτεκτονική (πέτρινα σπίτια με ξυλοδεσιές από άρκευθο/κέδρα), οι πλάβες (όσες έμειναν), η τοπική κουζίνα (γριβάδι, τσιρόνι, πιπεριές κ.ά.) ΚΑΙ τα γελάδια.
Τα γελάδια κυκλοφορούν ελεύθερα στα παρακείμενα παραλίμνια και ορεινά λιβάδια και διέρχονται και μέσα από το χωριό, μερικές φορές «λερώνοντας» σοκάκια και δρόμους. Κάποια από αυτά, λίγα δυστυχώς, εξακολουθούν τα βράδια του χειμώνα να επιστρέφουν μόνα στο σπίτι τους, μέσα στον οικισμό, όπου οι κτηνοτρόφοι τα περιμένουν για να τα ταΐσουν, όπως γίνονταν παλιά. Για αυτούς τους κτηνοτρόφους, τα γελαδάκια αυτά εξακολουθούν να αποτελούν πηγή εισοδήματος ή αυτοσυντήρησης. Έχουν καταγραφεί και περιπτώσεις αγελάδων που κυκλοφορούν μέσα στον κόσμο και δέχονται (ή αρπάζουν) υπολείμματα τροφής από τραπέζια εστιατορίων, συνήθως μετά την αποχώρηση των πελατών. Το πρόσφατο περιστατικό «επίθεσης» αγελάδας σε επισκέπτρια που ήθελε να φωτογραφίσει τα ζώα από κοντά πρέπει να διερευνηθεί ως προς το πώς ακριβώς έλαβε χώρα.
Η βόσκηση αυτών των βοοειδών έχει διαμορφώσει και συντηρεί το απαράμιλλο τοπίο των Ψαράδων, με τα ποολίβαδα και τα διάκενα στα παρακείμενα δάση. Αν μειωθεί η ένταση της βόσκησης ή αφανιστούν τα ζώα αυτά, είναι βέβαιο πως η εικόνα των Ψαράδων θα αλλοιωθεί, και μαζί της και το τουριστικό προϊόν του χωριού. Αυτό φαίνεται ότι, κάποιοι δεν το καταλαβαίνουν και μετά, οι ίδιοι, θα παραπονιούνται ότι «μεγάλωσαν τα χόρτα δίπλα στη λίμνη και πρέπει ο Δήμος να τα κόβει τακτικά», ότι «ζούγκλα έγινε το χωριό…», ότι «άμα πιάσει καμιά φωτιά, ποιος μας γλυτώνει…» κ.λπ.. Σημειώνεται ότι προσπάθεια συγκέντρωσης των ζώων τη νύχτα σε παραλίμνια τοποθεσία έγινε πριν από περίπου 10 χρόνια όταν ο Δήμος διέθεσε ένα ποσό για μια περίφραξη, της οποίας όμως τα υλικά λίγο αργότερα εξαφανίστηκαν και η προσπάθεια κατέρρευσε. Κατά γενική ομολογία, Ψαράδες χωρίς γελάδια δεν γίνεται! Χωρίς αυτά το τοπίο θα υποβαθμιστεί και πολλοί τουρίστες θα τα αναζητήσουν και θα ρωτούν τι έγινε, αν το σχέδιο περισυλλογής τους πραγματοποιηθεί.
Από την άλλη πλευρά, ο Δήμος καλείται να εφαρμόσει το σχετικό νόμο και να δώσει λύση, διότι κάποιοι παραπονιούνται για το πρόβλημα. Λύσεις υπάρχουν, αλλά όλα ξεκινούν από την ατομική ευθύνη. Ξεπερνώντας προσωπικές αντιπαραθέσεις μεταξύ κατοίκων του χωριού, και με συνολική διαβούλευση και συνεννόηση, θα μπορούσε να κατασκευαστεί ένας όμορφος ξύλινος φράχτης γύρω από το χωριό ή, μάλλον πιο εύκολα, να δημιουργηθούν ταιριαστές με το τοπίο υποδομές φιλοξενίας των ζώων σε κάποια απόσταση από τον οικισμό. Θέσεις κατάλληλες υπάρχουν, αυτό όμως προϋποθέτει ότι οι κάτοχοι των ζώων θα αναλάβουν τις υποχρεώσεις τους, όπως όλοι οι σωστοί κτηνοτρόφοι, και όπως βλέπουμε αυτά να γίνονται σε άλλες χώρες, όπου η εκτατική κτηνοτροφία απολαμβάνει του σεβασμού, της εκτίμησης και του θαυμασμού των κατοίκων και των επισκεπτών σε ορεινούς και απομακρυσμένους προορισμούς.
Όσον αφορά την προοπτική το κοπάδι αυτό να επανέλθει σε καλύτερη κατάσταση από πλευράς «καθαροαιμίας», η ΕΕΕΒΦΒ δηλώνει την έμπρακτη στήριξή της εφόσον αυτή ζητηθεί θεσμικά.