Η κακοκαιρία “Daniel” που έπληξε την Περιφέρεια της Θεσσαλίας πριν από λίγες ήμερες, δημιούργησε μεταξύ των άλλων καταστροφικών συνεπειών της και ένα εξαιρετικά σημαντικό θέμα Δημόσιας Υγείας, αφού ένας μεγάλος αριθμός νεκρών ζώων βρίσκεται εκτεθειμένος για σημαντικό χρονικό διάστημα στο εξωτερικό περιβάλλον και τα λιμνάζοντα ύδατα.
Η άμεση διαχείριση των νεκρών ζώων από τις πληγείσες περιοχές είναι κρίσιμης σημασίας αφού:
⦁ Αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Τα νεκρά ζώα μπορεί να αποτελέσουν πηγή μετάδοσης ασθενειών και διασποράς παθογόνων μικροoργανισμών στο περιβάλλον. Εάν δεν υπάρξει άμεση και ορθή διαχείρισή τους, οι παθογόνοι μικροοργανισμοί μπορούν να εξαπλωθούν σε άλλα ζώα και εκτροφές ζώων, σε επιφανειακά ύδατα ή ακόμα και σε ανθρώπους, ενώ παράλληλα μπορούν να μολύνουν και τον υδροφόρο ορίζοντα. Οι άνθρωποι (κάτοικοι, εθελοντές, σωστικά συνεργεία και υπηρεσίες) που επιχειρούν σε λιμνάζοντα ύδατα που βρίσκονται νεκρά ζώα ή χειρίζονται τα νεκρά ζώα, πρέπει να φορούν κατάλληλο προστατευτικό ιματισμό (όπως γάντια, μάσκα κτ.λ.) και να τηρούν τους βασικούς κανόνες υγιεινής όπως το σχολαστικό πλύσιμο των χεριών για των προστασία τους από παθογόνους μικροοργανισμούς. Δυστυχώς έχουν καταγραφεί εικόνες στα ΜΜΕ ανθρώπων να βρίσκονται στο πεδίο με εντελώς ακατάλληλο ρουχισμό ή ακόμα και ανοιχτές πληγές. Πρέπει να υπάρξει άμεση παρέμβαση των αρμόδιων υπηρεσιών και ενημέρωση του κοινού σχετικά με τους κινδύνους.
⦁ Αποτελούν έντονη πηγή δυσφορίας. Η δυσοσμία που προκύπτει από τα νεκρά ζώα που βρίσκονται σε αποσύνθεση, αλλά και η θέα των πτωμάτων προκαλούν σημαντικό αίσθημα δυσφορίας στους ανθρώπους που βρίσκονται στην περιοχή. Η παρατεταμένη παρουσία των νεκρών ζώων στις πληγείσες περιοχές επιβαρύνει σημαντικά την ήδη άσχημη ψυχολογία των ανθρώπων από τις καταστροφικές επιπτώσεις της πλημμύρας (ανθρώπινες απώλειες, οικονομικές ζημιές κ.α.).
⦁ Ένα κρίσιμο ζήτημα είναι ότι η παρουσία τόσο πολλών νεκρών ζώων στις πλημμυρισμένες περιοχές θα επιτείνει την προσέλκυση μεγάλου αριθμού τρωκτικώνκαι θα αυξήσει την ανησυχία για ασθένειες που μεταδίδονται μέσω αυτών σε ανθρώπους και ζώα (π.χ. λεπτοσπειρωση). Απαιτούνται άμεσες ενέργειες για τον έλεγχο του πληθυσμού των τρωκτικών στις περιοχές αυτές. Επιπλέον, πρέπει να γίνει ταυτόχρονος περιορισμός του πληθυσμού των κουνουπιών που μπορεί να μεταδώσουν ενδημικές ασθένειες.
Η διαχείριση των νεκρών ζώων συνήθως γίνεται με την αποτέφρωση των πτωμάτων, είτε με την υγειονομική ταφή τους σε κατάλληλα σημεία. Η προσφορότερη μέθοδος διαχείρισης επιλέγεται κατά περίπτωση ανάλογα με τον αριθμό των νεκρών ζώων, αλλά και το μέγεθος τους. Η ορθότερη επιλογή διαχείρισης των νεκρών ζώων είναι η αποτέφρωση, όμως α) ο εξαιρετικά μεγάλος αριθμός που βρίσκεται στις πληγείσες περιοχές και β) η δυσκολία που παρατηρείται στην προσέγγιση ορισμένων περιοχών λόγω της ακόμα υψηλής στάθμης των υδάτων επιβάλλει την συνδυαστική διαχείρισή τους με αποτέφρωση και την κατά τόπους υγειονομική ταφή τους σε κατάλληλους χώρους, ώστε να μην υπάρξει επιμόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα.
Όπως γίνεται αντιληπτό το θέμα της διαχείρισης των νεκρών ζώων στο πεδίο είναι ιδιαίτερα σύνθετο και απαιτείται ο εξαιρετικός συντονισμός όλων των εμπλεκόμενων που πρέπει να γίνεται πάντοτε με την καθοδήγηση των κτηνιατρικών αρχών και οι οποίες καταβάλλουν πραγματικά τεράστιες προσπάθειες για την προστασία της Δημόσιας Υγείας.
Η σωστή διαχείριση των νεκρών ζώων δεν είναι μόνο θέμα προστασίας της Δημόσιας Υγείας, αλλά και ηθική υποχρέωση της κοινωνίας και των αρμόδιων υπηρεσιών. Οφείλεται ο απαιτούμενος σεβασμός προς αυτά και η ορθή διαχείρισή τους είναι ουσιώδης προϋπόθεση σε μια πολιτισμένη, σύγχρονη κοινωνία.
Τέλος ένα ζήτημα που δεν έχει γνωρίσει ιδιαίτερη δημοσιότητα και χρήζει ιδιαίτερης προσοχής είναι η διαχείριση των νωπών τροφίμων που βρίσκονταν σε ψυκτικούς θάλαμους νοικοκυριών και καταστημάτων, τα οποία λόγω της παρατεταμένης διακοπής του ρεύματος στις πληγείσες περιοχές έχουν αλλοιωθεί. Τα τρόφιμα αυτά αποτελούν δυνητικές πηγές μόλυνσης των υδάτων και διασποράς παθογόνων μικροοργανισμών. Η ασφάλεια των τροφίμων σε περιπτώσεις καταστροφών όπως η παρούσα πλημμύρα, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται και ιδιαίτερα για ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού όπως βρέφη, νήπια, κυοφορούσες και ηλικιωμένοι. Η τήρηση των κανόνων υγιεινής κατά την παρασκευή φαγητού (πλύσιμο χεριών και σκευών), η χρήση ασφαλούς νερού (εμφιαλωμένου ή βρασμένου), η συντήρηση των τροφίμων σε ορθές θερμοκρασίες ψύξης, ο διαχωρισμός νωπών και μαγειρευμένων τροφίμων, η μη χρήση συσκευασμένων τροφίμων που μπορεί να έχουν επηρεαστεί από την πλημμύρα και τέλος η καλή θερμική επεξεργασία των γευμάτων είναι απαραίτητα μέτρα που πρέπει να λαμβάνει ο πληθυσμός στις πληγείσες περιοχές για να προστατευτεί από τροφιμογενείς ασθένειες.
Νικόλαος Μ. Σολωμάκος
Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Γραμματέας της Ελληνικής Κτηνιατρικής Ακαδημίας
Μέλος Δ.Σ. Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας
Ο Πρόεδρος της ΕΚΑ
Σπυρίδων Β. Ραμαντάνης
τ. Καθηγητής ΠΑ.Δ.Α.
Ο Γραμματέας της ΕΚΑ
Νικόλαος Μ. Σολωμάκος
Αναπληρωτής ΚαθηγητήςΠ.Θ.