Η αθέατη κρίση τροφίμων που φέρνει ο πόλεμος Ιράν-Ισραήλ

Η πρόσφατη επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ έχει κλιμακώσει τις γεωπολιτικές εντάσεις, με πιθανές επιπλοκές στις τιμές του πετρελαίου λόγω ανησυχιών για διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα και αστάθεια στις αγορές.

Οι διενέξεις στη Μέση Ανατολή, πιθανόν να οδηγήσει σε αύξηση στις τιμές του πετρελαίου, επηρεάζοντας τις παγκόσμιες αγορές ενέργειας και συνεπώς να προκαλέσει αύξηση του κόστους για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, επιπρόσθετα στις υψηλές τιμές που ήδη βιώνουν.

Η ένταση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, που οδήγησε στην επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ τη νύχτα της 14ης Απριλίου, συνοδεύεται με την καταδίκη της από τη διεθνή κοινότητα.

Το Ισραήλ καλείται να πάρει θέση, καθώς οι αναλυτές προτείνουν ότι μια άμεση αντιπαράθεση με το Ιράν με πολεμικούς όρους, δεν θα ήταν προς το συμφέρον του Ισραήλ, ειδικά επειδή βρίσκεται ήδη σε σύγκρουση με τη Χαμάς. Όμως, πρόσφατες δηλώσεις της ηγεσίας του Ισραήλ οδηγούν σε κλιμάκωση της έντασης και σε νέες απειλές.

• Η κατάσταση παρακολουθείται στενά από διάφορες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, η οποία έχει εκφράσει πλήρη αλληλεγγύη στο Ισραήλ και εργάζεται για τη σταθεροποίηση της κατάστασης.
• Η Ιταλία παρακολουθεί επίσης με ανησυχία την κατάσταση και μίλησε με την ισραηλινή ηγεσία.
• Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει αναπτύξει βρετανικά στρατιωτικά αεροσκάφη για να συμβάλει στην προσπάθεια περιορισμού της ιρανικής απειλής.
• Η Γαλλία καταδίκασε την ιρανική επίθεση, η οποία αυξάνει την ένταση στην περιοχή.
• Η Τουρκία ανέλαβε πρωτοβουλία για το ρόλο του διαμεσολαβητή μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν.

Σε εγρήγορση βρίσκεται η ελληνική κυβέρνηση για πιθανούς τριγμούς στην οικονομία από τον πόλεμο στο Ισραήλ.

Ο πόλεμος εγείρει σοβαρούς κινδύνους μετάδοσης πολεμικών συρράξεων και αποσταθεροποίησης σε όλη τη Μέση Ανατολή. Αν το Ιράν αποφασίσει να συμμετάσχει στον πόλεμο, θα υπάρχουν συνέπειες στις τιμές των καυσίμων και των προϊόντων, και θα δημιουργήσει ένα ακόμα κύμα ανατιμήσεων αυξάνοντας τον πληθωρισμό.  

• Οι εκτιμήσεις για τον πληθωρισμό στην Ελλάδα προκαλούν ανησυχία, με τον ετήσιο ρυθμό πληθωρισμού να ανέρχεται στο 3,5% τον Δεκέμβριο του 2023.
• Ο πληθωρισμός στην οικονομία οδηγεί σε υψηλότερο κόστος για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, επηρεάζοντας την αγοραστική δύναμη και δυνητικά επιβραδύνοντας την οικονομική ανάπτυξη.

Μία ακόμα πολεμική σύρραξη στην Μέση Ανατολή προκαλεί αναταραχές στην περιοχή φέρνοντας στην μνήμη τις εποχές του πολέμου του Γιομ Κιππούρ το 1973.

Η παγκόσμια οικονομία στρέφει το βλέμμα της προς τη Μέση Ανατολή, ενώ ο αγροτικός και επιχειρηματικός κόσμος παρακολουθεί με ανησυχία τις εξελίξεις. Είναι όμως άγνωστη η έκταση και η διάρκεια του πολέμου, καθώς μία πιθανή κλιμάκωση θα επιδεινώσει την ήδη τεταμένη κατάσταση της οικονομίας μετά από την έναρξη του πολέμου της Ουκρανίας.

Απειλές για τον τουρισμό και τις εξαγωγές

Οι άμεσες επιπτώσεις του πολέμου γίνονται ήδη αισθητές στον κλάδο του τουρισμού, με ακυρώσεις πτήσεων και μειωμένες κρατήσεις σε ξενοδοχεία. Επιπλέον, οι ελληνικές εξαγωγές προς την περιοχή αναμένεται να μειωθούν σημαντικά, πλήττοντας την ελληνική οικονομία.

Οι συνέπειες της αγροτικής παραγωγής στην Ελλάδα σε περίπτωση πολέμου Ιράν-Ισραήλ

Η πιθανότητα ενός πολέμου μεταξύ Ιράν και Ισραήλ εγείρει ανησυχίες για την επιπτώσεις στην ελληνική αγροτική παραγωγή. Ας δούμε πώς μπορεί να επηρεαστεί η Ελλάδα.

Ο αγροτικός τομέας αντιμετωπίζει κινδύνους μειωμένων εξαγωγών, ελλείψεων εργατικού δυναμικού λόγω της σύγκρουσης και διαταραχών στις εισαγωγές μέσω ισραηλινών λιμανιών. Συνολικά, ο πόλεμος αποτελεί απειλή για τη σταθερότητα της γεωργικής βιομηχανίας και τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Ελλάδας.

Συγκεκριμένα, η χώρα μας εισήγαγε το 2022 περίπου 1.416 τόνους αγροτικών προϊόντων, κυρίως νωπών φρούτων.

Αναφορικά με τις ελληνικές εξαγωγές, η εμπόλεμη κατάσταση προκαλεί διαταραχές στην ισραηλινή παραγωγή, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται ευκαιρίες σε αγορές που κάλυπταν οι Ισραηλινές εξαγωγές.

Προστασία της ελληνικής αγροτικής παραγωγής

Σε περίπτωση εκτεταμένης πολεμικής σύρραξης, οι εμπορικές συναλλαγές με Ιράν και Ισραήλ ενδέχεται να διακοπούν, επηρεάζοντας την ελληνική αγροτική παραγωγή. Συνεπώς, η  Ελλάδα οφείλει να οχυρωθεί λαμβάνοντας μέτρα όπως:

• Αποθήκευση τροφίμων: Δημιουργία στρατηγικών αποθεμάτων τροφίμων για αντιμετώπιση τυχόν ελλείψεων και θωρακίζοντας την επισιτιστική ασφάλεια στην αγροδιατροφή.
• Εναλλακτικές αγορές: Αναζήτηση εναλλακτικών αγορών για την πώληση των ελληνικών αγροτικών προϊόντων σε περίπτωση διακοπής των εξαγωγών προς Ιράν και Ισραήλ.
• Αύξηση της εγχώριας παραγωγής και ενίσχυση της αυτάρκειας με βραχείες εφοδιαστικές αλυσίδες: Ενίσχυση της αγροτικής παραγωγής με ανθεκτικές, βιώσιμες και τοπικές ποικιλίες και αγροτικά προϊόντα, καθώς και επένδυση σε τεχνολογίες και υποδομές (όπως για παράδειγμα την αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων) που θα ενισχύσουν την αυτάρκεια της Ελλάδας σε τρόφιμα.

Η προστασία της ελληνικής αγροτικής παραγωγής είναι ζωτικής σημασίας για την επισιτιστική ασφάλεια της χώρας, ειδικά σε περιόδους γεωπολιτικής αστάθειας. Η λήψη προληπτικών μέτρων και η ενίσχυση του αγροτικού τομέα θα διασφαλίσουν την επάρκεια τροφίμων για τους Έλληνες πολίτες.

Ο κρίσιμος ρόλος των λιμανιών και το χειρότερο σενάριο

Ειδικότερα για την Ελλάδα, η μείωση στις εισαγωγές Ισραηλινών οπωροκηπευτικών καθώς και αγροχημικών προϊόντων, έρχεται να προστεθεί στον κίνδυνος της διαταραχής της εφοδιαστικής αλυσίδας αυτών των προϊόντων, αφού η Ελλάδα αποτελεί κέντρο διακίνησης προς άλλες χώρες, στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Επιπλέον, ενδέχεται να υπάρξουν σοβαρές επιπτώσεις στη διακίνηση κινεζικών λιπασμάτων που φτάνουν με μεγάλα πλοία σε ισραηλινά λιμάνια και εν συνεχεία διοχετεύονται στην Ευρώπη και την Ελλάδα, καθώς τα ελληνικά λιμάνια δεν διαθέτουν τις απαιτούμενες  δυνατότητες.

Μικρότερες, αλλά όχι αμελητέες, ενδέχεται να είναι οι επιπτώσεις της παύσης των εξαγωγών φυτοπροστατευτικών προϊόντων στη χώρα μας.

Αναφορικά με το διμερές εμπόριο μεταξύ Ελλάδας και Ισραήλ το 2022, κατεγράφη σημαντική αύξηση κατά 45,8% στον συνολικό όγκο, που έφτασε τα 1,37 δισ. ευρώ.

Παγκόσμιες Οικονομικές επιπτώσεις:

Οικονομική ύφεση: Ένας πόλεμος θα προκαλούσε σημαντική οικονομική ύφεση στις εμπλεκόμενες χώρες και θα μπορούσε να επηρεάσει την παγκόσμια οικονομία μειώνοντας το εμπόριο και τις επενδύσεις.

Αναταραχή στις χρηματοοικονομικές αγορές: Η αβεβαιότητα που θα προκαλούσε ένας πόλεμος θα είχε σοβαρές επιπτώσεις στις χρηματοοικονομικές αγορές, με μείωση των επενδύσεων και αύξηση της αστάθειας.

Παγκόσμια ανάφλεξη – Η επικίνδυνη συνύπαρξη του πολέμου στην Ουκρανία

Η επικίνδυνη κλιμάκωση μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν, σε συνδυασμό με τον πόλεμο στην Ουκρανία, θα μπορούσε να δημιουργήσει σ’ έναν εξαιρετικά επικίνδυνο γεωπολιτικό και στρατηγικό συνδυασμό με δυσμενείς παγκόσμιες επιπτώσεις. Ωστόσο, η πιθανότητα ενός παγκόσμιου πολέμου πρέπει να διερευνηθεί με προσοχή, καθώς πολλοί παράγοντες θα επηρεάσουν την εξέλιξή του. Ας αναλύσουμε τις επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία:

Οι ΗΠΑ είναι ισχυρός σύμμαχος του Ισραήλ και έχουν έντονο ενδιαφέρον στη διατήρηση της σταθερότητας στη Μέση Ανατολή, γιατί η μη προμήθεια πετρελαίου από την Μέση Ανατολή, οδηγεί σε στρατηγικό πλεονέκτημα στη Ρωσία ως εναλλακτική αγορά.

Μια επικίνδυνη κλιμάκωση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν θα έθετε την κυβέρνηση Μπάιντεν σε δύσκολη θέση, καθώς θα αναγκαζόταν να επιλέξει μεταξύ της στήριξης του συμμάχου της και της αποφυγής ενός επικίνδυνου πολέμου.

Συνεπώς, οι ΗΠΑ είναι πιθανό να επιδιώξουν περισσότερο τη διπλωματία και την επίλυση των συγκρούσεων μέσω διαπραγματεύσεων και διπλωματικών πιέσεων.

Η Ρωσία έχει επίσης σημαντικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή, ενώ έχει εμπλακεί ενεργά στον πόλεμο στην Ουκρανία. Μια επικίνδυνη κλιμάκωση στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να προσφέρει στη Ρωσία ευκαιρίες για αυξημένη επιρροή στην περιοχή που ενδέχεται να αποσπάσει την προσοχή από την κρίση στην Ουκρανία.

Έτσι, η Ρωσία θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί την κλιμάκωση για να ενισχύσει τις σχέσεις της με το Ιράν και να επιδιώξει ίδια γεωπολιτικά συμφέροντα.

Η Κίνα έχει επίσης οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή και είναι ένας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της περιοχής. Συνεπώς, θα επιδιώξει πιθανότατα μια διπλωματική λύση στην κρίση, προκειμένου να διατηρήσει τις εμπορικές της σχέσεις και να αποφύγει την ανάμειξή της σε συγκρούσεις.

Συνολικά, η πιθανότητα ενός παγκόσμιου πολέμου πρέπει να αξιολογηθεί με βάση πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των αντιδράσεων των κυβερνήσεων και της διεθνούς κοινότητας, καθώς και της οικονομικής και στρατηγικής δυναμικής που αναδεικνύεται.

Εμπορικές Σχέσεις Ελλάδας-Ιράν: Η Εικόνα της Τελευταίας Δεκαετίας

Συνολικά, το εμπόριο μεταξύ Ελλάδας και Ιράν δεν έχει φτάσει σε υψηλά επίπεδα την τελευταία δεκαετία. Εκτός από το πετρέλαιο που κυριαρχούσε στις εισαγωγές στην Ελλάδα, το εμπορικό ισοζύγιο Ελλάδας-Ιράν ήταν θετικό μέχρι το 2015, όταν και έγινε ελλειμματικό. Αυτό οφείλεται κυρίως στην αύξηση των ιρανικών εξαγωγών πετροχημικών προϊόντων προς την Ελλάδα. Αντιθέτως, η μείωση των ελληνικών εξαγωγών οφείλεται κυρίως στην μείωση των εξαγωγών φαρμάκων.

Σχετικά με τις σχέσεις Ιράν-ΕΕ, το συνολικό εμπόριο αγαθών το 2022 ανήλθε σε 5,2 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι εισαγωγές της ΕΕ ήταν αξίας 1 δισ. ευρώ και κυριαρχούσαν τα πλαστικά και το καουτσούκ (0,26 δισ. ευρώ, 26%) και τα φυτικά προϊόντα (0,25 δισ. ευρώ, 25%). Οι εξαγωγές της ΕΕ ανήλθαν σε 4,2 δισεκατομμύρια ευρώ και οδηγήθηκαν από μηχανήματα και εξοπλισμό μεταφοράς (1,2 δισεκατομμύρια ευρώ, 28,6%) και χημικά προϊόντα (1,0 δισεκατομμύρια ευρώ, 23,8%).

Κυριότεροι εξαγωγείς στο Ιράν