«Η σχέση της κοινωνίας μας με τη φύση που τη συντηρεί είναι θεμελιωδώς διαλυμένη» υπογραμμίζουν
Εκατοντάδες οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών κατήγγειλαν την πρόσφατη ανατροπή των πολιτικών βιωσιμότητας της ΕΕ για τον αγροδιατροφικό τομέα του μπλοκ σε ανοιχτή επιστολή που δημοσιεύθηκε στις 13 Μαΐου.
Η επιστολή προσυπογράφεται από 140 περιφερειακές, εθνικές και διεθνείς ΜΚΟ, μεταξύ των οποίων οι Greenpeace, BirdLife, Friends of the Earth, Oxfam, WWF, ClientEarth, η Φινλανδική Ένωση για την Προστασία της Φύσης και η GOB Mallorca.
«Η σχέση της κοινωνίας μας με τη φύση που τη συντηρεί είναι θεμελιωδώς διαλυμένη», αναφέρεται στην επιστολή.
«Παρά τις αυξανόμενες ενδείξεις για τη διαφαινόμενη οικολογική κατάρρευση (...) οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και οι πολιτικοί της ΕΕ εμποδίζουν νέα μέτρα για την προστασία της φύσης και καταστρέφουν τα ήδη ισχύοντα», συνεχίζει.
Οι ΜΚΟ επικρίνουν έντονα τη χαλάρωση των περιβαλλοντικών όρων που απαιτούνται για να λαμβάνουν οι αγρότες επιδοτήσεις από την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), καταδικάζοντάς την ως «καιροσκοπική προσπάθεια» των πολιτικών να κερδίσουν υποστήριξη ενόψει των επερχόμενων εκλογών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Ιούνιο.
Αυτές οι αλλαγές στην ΚΓΠ 2023-2027 έλαβαν πρόσφατα το πράσινο φως από τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) κατά την τελευταία σύνοδο ολομέλειας της θητείας τον Απρίλιο.
«Είμαστε τρομοκρατημένοι που τόσοι πολλοί πολιτικοί σε όλη την Ευρώπη απειλούν τη βάση της ζωής σε αυτόν τον πλανήτη για να δώσουν ψεύτικες λύσεις στις δυσκολίες των αγροτών», έγραψαν, υπογραμμίζοντας ότι δεν έχει ληφθεί κανένα μέτρο για την αντιμετώπιση των καταγγελιών για αθέμιτες εμπορικές πρακτικές και φθηνότερες εισαγωγές γεωργικών προϊόντων από χώρες εκτός ΕΕ.
«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει να καταργήσει βασικά περιβαλλοντικά πρότυπα για τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις για να κατευνάσει τα λόμπι της βιομηχανίας και οι υπουργοί Γεωργίας απειλούν τους νέους κανόνες της ΕΕ για την καταπολέμηση της παγκόσμιας αποψίλωσης των δασών», πρόσθεσαν.
Το «μεγάλο πισωγύρισμα» της Von der Leyen
Η κριτική επεκτείνεται πέρα από την πρόσφατη ανατροπή των περιβαλλοντικών μέτρων της ΚΓΠ και περιλαμβάνει μια ευρύτερη τάση εγκατάλειψης των φιλόδοξων πράσινων σχεδίων για τους τομείς της γεωργίας και των τροφίμων, τα οποία είχαν καθοριστεί νωρίτερα στο πλαίσιο της θητείας της σημερινής Επιτροπής.
«Τους τελευταίους μήνες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν χαλάρωσε τους κανόνες ρύπανσης για τις βιομηχανικές φάρμες, εγκατέλειψε τα σχέδια για βιώσιμη παραγωγή τροφίμων, εγκατέλειψε τους στόχους για τη μείωση των φυτοφαρμάκων και έβαλε στο ράφι τις προσπάθειες για τη διασφάλιση ενός ανθεκτικού εφοδιασμού με νερό», αναφέρεται στο κείμενο.
Τον Νοέμβριο, πριν από τις διαμαρτυρίες των αγροτών, οι νομοθέτες της ΕΕ είχαν ήδη αποφασίσει να συνεχίσουν να εξαιρούν τις βοοτροφικές εκμεταλλεύσεις από τους κανόνες του μπλοκ για τις βιομηχανικές εκπομπές ρύπων, με ελάχιστες αλλαγές για τους τομείς των χοίρων και των πουλερικών.
Οι αγροτικές ανησυχίες έπαιξαν επίσης καθοριστικό ρόλο στην αραίωση ορισμένων διατάξεων του νόμου για την αποκατάσταση της φύσης που αφορούσαν τον αγροτικό τομέα κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων μεταξύ των κρατών μελών και των ευρωβουλευτών.
Ακόμη και μετά την επίτευξη μιας σκληρής συμφωνίας μεταξύ του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, το κείμενο δεν συγκέντρωσε αρκετή υποστήριξη από τις χώρες της ΕΕ και δεν έχει ακόμη εγκριθεί επίσημα.
Επιπλέον, η Επιτροπή απέσυρε επίσημα μια νομοθετική πρόταση για τη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων και των κινδύνων κατά 50% έως το τέλος της δεκαετίας, αφού το κείμενο έχασε την κοινοβουλευτική υποστήριξη κατά τη διάρκεια μιας κρίσιμης ψηφοφορίας τον Νοέμβριο.
Τις τελευταίες εβδομάδες πολλά κράτη μέλη στο Συμβούλιο έχουν επίσης εντείνει τις προσπάθειές τους να αναβάλουν την εφαρμογή του ήδη εγκεκριμένου κανονισμού κατά της αποψίλωσης, ο οποίος προβλέπεται να τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2025.
Ενώ οι κανόνες σχεδιάστηκαν για να σταματήσουν τις εισαγωγές προϊόντων που συνδέονται με την αποψίλωση των δασών, όπως το κακάο και ο καφές, η νομοθεσία θα επεκταθεί και σε προϊόντα που προέρχονται από την ΕΕ, επιβάλλοντας πρόσθετες γραφειοκρατικές απαιτήσεις στους γεωργικούς παραγωγούς και τις επιχειρήσεις.
Ξεχασμένα κείμενα
Το φθινόπωρο του 2023, έγινε φανερό ότι η Επιτροπή εγκατέλειπε τα σχέδιά της να εισαγάγει νομοθεσία για τον καθορισμό ενός ευρωπαϊκού και, όπως ήταν η ελπίδα, παγκόσμιου προτύπου για τα βιώσιμα τρόφιμα.
Το νομοθετικό πλαίσιο για τα βιώσιμα διατροφικά συστήματα είχε κάποτε χαιρετιστεί ως «εμβληματικό» στοιχείο της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιρούνι» και είχε προγραμματιστεί να κατατεθεί μέχρι το τέλος του 2023.
Στόχος του ήταν να επιταχύνει τη μετάβαση σε ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων, να διασφαλίσει τη συνοχή των πολιτικών σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο και να «ενσωματώσει τη βιωσιμότητα» σε όλες τις πολιτικές που σχετίζονται με τα τρόφιμα.
Μεταξύ των πρωτοβουλιών που τέθηκαν στο συρτάρι βρίσκεται και μια προτεινόμενη στρατηγική για την ανθεκτικότητα των υδάτων.
Η μη νομοθετική αυτή στρατηγική, που αρχικά είχε προγραμματιστεί να εκδοθεί το 2024, είχε ως στόχο να διασφαλίσει την «πρόσβαση στο νερό για τους πολίτες, τη φύση και την οικονομία», αντιμετωπίζοντας παράλληλα τις καταστροφικές πλημμύρες και τις ελλείψεις νερού που έχουν πλήξει τον γεωργικό τομέα το τελευταίο διάστημα.
Αν και δεν αναφέρεται ρητά στην επιστολή, η Επιτροπή εγκατέλειψε επίσης την πολυαναμενόμενη συνολική αναθεώρηση της νομοθεσίας της ΕΕ για την καλή διαβίωση των ζώων.
Μεταξύ των στοιχείων της δέσμης αυτής, μόνο ο κανονισμός για τις μεταφορές ζώων είδε το φως της δημοσιότητας.