Πτώση 10% στη χρήση λιπασμάτων στην ΕΕ - Αύξηση τιμών τροφίμων στον ορίζοντα;
Η χρήση λιπασμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσίασε δραματική μείωση το 2022, φτάνοντας σε 10,3% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Η τάση αυτή οφείλεται σε συνδυασμό παραγόντων, με κυριότερους την εκτόξευση των τιμών και τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία.
Το 2022, η χρήση φωσφορικών λιπασμάτων στη γεωργία της ΕΕ ήταν 0,9 εκατομμύρια τόνοι. Αυτό ισοδυναμεί με μείωση 17,9% σε σύγκριση με την ποσότητα που χρησιμοποιήθηκε το 2021.
Οι χώρες με τη μεγαλύτερη χρήση φωσφορικών λιπασμάτων στη γεωργία το 2022 ήταν η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία και η Ρουμανία, οι οποίες μαζί αντιπροσώπευαν περίπου το ήμισυ της συνολικής χρήσης της ΕΕ.
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, η ποσότητα ορυκτών λιπασμάτων (αζώτου και φωσφόρου) που χρησιμοποιήθηκαν στη γεωργική παραγωγή σε ολόκληρη την ΕΕ έφτασε τα 9,8 εκατομμύρια τόνους το 2022. Αυτό αντιπροσωπεύει όχι μόνο την ετήσια μείωση 10,3%, αλλά και μια σωρευτική μείωση 15,9% από την κορύφωση του 2017.
Η μείωση της χρήσης λιπασμάτων δεν ήταν ομοιόμορφη σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Σε 22 από τις 26 χώρες με διαθέσιμα στοιχεία, οι τιμές των λιπασμάτων το 2023 κατέγραψαν πτώση σε σχέση με το 2022.
Ειδικότερα, οι πιο ραγδαίες μειώσεις τιμών παρατηρήθηκαν στο Λουξεμβούργο (-46%), τη Σουηδία (-41%) και τη Φινλανδία (-39%). Αντίθετα, αυξήσεις τιμών σημειώθηκαν στην Κύπρο (14%), στη Μάλτα (9%), στην Ελλάδα (6%) και στη Ρουμανία (3%).
Η μείωση της χρήσης λιπασμάτων έχει άμεσες επιπτώσεις στην παραγωγή και τις τιμές των τροφίμων. Η έκθεση Προοπτικών Γεωργίας ΟΟΣΑ-FAO 2023-2032 προβλέπει ότι η αύξηση του κόστους των λιπασμάτων μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές τροφίμων.
Σύμφωνα με την έκθεση, για κάθε 1% αύξηση στις τιμές των λιπασμάτων, οι τιμές των γεωργικών εμπορευμάτων θα αυξάνονταν κατά 0,2%. Παράλληλα, η παγκόσμια κατανάλωση τροφίμων προβλέπεται να αυξηθεί με πιο αργό ρυθμό την επόμενη δεκαετία, αγγίζοντας το 1,3% ετησίως.
Η μείωση της χρήσης λιπασμάτων φέρνει στο προσκήνιο και ζητήματα αειφορίας. Η υπερβολική χρήση λιπασμάτων μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, ρυπαίνοντας το έδαφος και τα υδάτινα αποθέματα. Η στροφή προς πιο βιώσιμες πρακτικές λίπανσης, με έμφαση στην οργανική λίπανση και την αειφορική διαχείριση του εδάφους, καθίσταται όλο και πιο επιτακτική.
Τελικά η μείωση της χρήσης λιπασμάτων στην ΕΕ αποτελεί μια σύνθετη τάση με πολλαπλές αιτίες και επιπτώσεις. Η εκτόξευση των τιμών, οι συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία και η στροφή προς πιο βιώσιμες πρακτικές καλλιέργειας διαμορφώνουν ένα νέο τοπίο στον τομέα της γεωργίας, με προεκτάσεις στην επισιτιστική ασφάλεια, το περιβάλλον και την οικονομία.