Η επικείμενη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι έτοιμη να αποτελέσει ένα μετασχηματιστικό γεγονός. Αντιμετωπίζει πιεστικές παγκόσμιες προκλήσεις, όπως το νέο γεωπολιτικό περιβάλλον, η κλιματική αλλαγή και οι δίκαιες μεταβάσεις στις ενεργειακές και περιβαλλοντικές πολιτικές.
Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) έχει ζητήσει σχολαστική προετοιμασία και από τις δύο πλευρές και προσήλωση στις αξίες της ΕΕ κατά την ένταξη νέων μελών.
Κατά τη σύνοδο ολομέλειας του Ιουλίου, η ΕΟΚΕ υιοθέτησε γνωμοδότηση στην οποία υπογραμμίζει τις πολυπλοκότητες και τις στρατηγικές εκτιμήσεις που περιβάλλουν την επικείμενη διεύρυνση της ΕΕ, δίνοντας έμφαση στην ετοιμότητα, τη βιωσιμότητα και την ισόρροπη στήριξη των γεωργικών και αγροτικών τομέων τόσο στα σημερινά όσο και στα υποψήφια κράτη μέλη.
Πέραν των γεωπολιτικών εκτιμήσεων, η διεύρυνση αυτή παρουσιάζει ευκαιρίες για την καλύτερη διασφάλιση της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ και την περαιτέρω μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του γεωργικού τομέα. Ωστόσο, οι προηγούμενες διευρύνσεις της ΕΕ είχαν μικτά αποτελέσματα στον τομέα αυτό.
Ενώ τα νέα κράτη μέλη συνέβαλαν σημαντικά στη γεωργική ποικιλομορφία και την αξία της παραγωγής της ΕΕ, οι ασθενέστερες αγροτικές περιοχές και οι μικρότερες γεωργικές εκμεταλλεύσεις δεν αποκόμισαν τα ίδια οφέλη. Η ΕΟΚΕ ζητά μια ισορροπημένη προσέγγιση προκειμένου να στηριχθούν επαρκώς οι οικογενειακές γεωργικές εκμεταλλεύσεις και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) στον αγροδιατροφικό τομέα.
«Πρέπει να διαχειριστούμε σωστά και τις δύο πλευρές της διαδικασίας, διότι έχουμε μια εντελώς διαφορετική δομή όσον αφορά τη γεωργία», δήλωσε ο Stoyan Tchoukanov, εισηγητής της γνωμοδότησης. «Όταν μιλάμε για τον αγροδιατροφικό τομέα, μιλάμε για ένα σύστημα, και αν διαταράξουμε ένα συστατικό του, θα διαταράξουμε ολόκληρο το σύστημα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, αν και η προηγούμενη διεύρυνση ήταν μια ιστορία επιτυχίας, ήταν προφανώς λιγότερο επιτυχής για τις αγροτικές περιοχές και τους μικρούς αγρότες».
Για να αντιμετωπιστεί η παραπληροφόρηση και να εξασφαλιστεί μια ομαλή διεύρυνση, η ΕΟΚΕ ζητεί τη συλλογή ολοκληρωμένων δεδομένων και την παρακολούθηση της γεωργικής παραγωγής και των διαδικασιών μεταρρύθμισης.
Αυτή η προσέγγιση είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των ανησυχιών και τη διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής των νομοθετικών αλλαγών και των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων.
Η Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) εξελίσσεται για να ευθυγραμμιστεί με τις παγκόσμιες αλλαγές, δίνοντας έμφαση στις οικοσυστημικές υπηρεσίες έναντι της παραδοσιακής στήριξης με βάση τις εισροές. Οι υποψήφιες χώρες θα πρέπει να προσαρμοστούν σε αυτούς τους εξελισσόμενους στόχους και αξίες της ΚΓΠ και θα πρέπει να υπάρξει προηγούμενη συμφωνία για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και τα χρηματοδοτικά πλαίσια σε επίπεδο ΕΕ πριν από τη διεύρυνση.
Η διεύρυνση θα επεκτείνει τη γεωργική έκταση της ΕΕ κατά το ένα τρίτο, ενώ η προσχώρηση της Ουκρανίας και μόνο θα την αυξήσει κατά το ένα τέταρτο, ενισχύοντας τη στρατηγική αυτονομία, και θα προσφέρει εμπορικές ευκαιρίες στα 60 εκατομμύρια κατοίκους των σημερινών υποψήφιων χωρών, όχι μόνο όσον αφορά τις τεχνολογίες και την τεχνογνωσία, αλλά και όσον αφορά τη γεωργία.
Ωστόσο, αυτό πρέπει να εξισορροπηθεί με τη συνεχή στήριξη των γεωργών της ΕΕ, τους δημοσιονομικούς περιορισμούς και τις επιπτώσεις της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Ο προϋπολογισμός της ΚΓΠ θα πρέπει να αυξηθεί για να στηρίξει αυτούς τους στόχους, με νέα χρηματοδοτικά μέσα προσαρμοσμένα στις συγκεκριμένες ανάγκες.
Αναγνωρίζοντας τα διαφορετικά επίπεδα ετοιμότητας μεταξύ των υποψήφιων χωρών, η ΕΟΚΕ συνιστά μια προσέγγιση βασισμένη στη σταδιακή ενσωμάτωση, ώστε να αποφευχθούν οι αρνητικές επιπτώσεις του ανταγωνισμού. Ειδικοί προϋπολογισμοί θα πρέπει να στηρίξουν τους υποτομείς του αγροδιατροφικού τομέα που πλήττονται περισσότερο, ιδίως τις ΜΜΕ, εξασφαλίζοντας δίκαιη και στοχευμένη βοήθεια.
Ενόψει της μελλοντικής διεύρυνσης, οι μελλοντικές μεταρρυθμίσεις της ΚΓΠ θα πρέπει να ενισχύσουν τη στοχευμένη στήριξη της βιωσιμότητας, αντικαθιστώντας σταδιακά τις σημερινές επιδοτήσεις με βάση τα εκτάρια με κίνητρα που βασίζονται στα περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη. Αυτό περιλαμβάνει φθίνουσες πληρωμές, υποχρεωτικό ανώτατο όριο και αυξημένη στήριξη για τα πρώτα εκτάρια σε όλα τα κράτη μέλη, εξασφαλίζοντας δίκαιες και βιώσιμες γεωργικές πρακτικές.
Η διεύρυνση θα ωφελήσει πιθανότατα τους εξαγωγείς βιομηχανικών αγαθών και υπηρεσιών της ΕΕ, αλλά θα μπορούσε να αποτελέσει πρόκληση για τον αγροδιατροφικό τομέα λόγω του χαμηλότερου κόστους παραγωγής στα νέα κράτη μέλη. Πρέπει να διατεθεί επαρκής προϋπολογισμός για την αντιστάθμιση των πιθανών αρνητικών επιπτώσεων στους αγρότες της ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη τις εμπειρίες του παρελθόντος με τις ρωσικές αντίποινα.
Η ΕΟΚΕ τάσσεται περαιτέρω υπέρ της ρύθμισης της αγοράς για την αντιμετώπιση της χρηματιστικοποίησης του τομέα των τροφίμων, η οποία εγκυμονεί κινδύνους για τη βιωσιμότητα και το ευρωπαϊκό γεωργικό μοντέλο. Οι πολιτικές γεωργικής και αγροτικής ανάπτυξης θα πρέπει να προωθήσουν την οικονομία της εγγύτητας, επεκτείνοντας τις αρχές αυτές στις νέες υποψήφιες χώρες.
Η εσπευσμένη ένταξη εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους για τους απροετοίμαστους αγρότες και τις αγροτικές περιοχές στις υποψήφιες χώρες. Η παρακολούθηση και η εφαρμογή των εδαφικών μεταρρυθμίσεων πριν από την προσχώρηση είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη αρνητικών αποτελεσμάτων. Καθώς οι αγορές της ΕΕ ανοίγουν για τα γεωργικά προϊόντα από τις χώρες αυτές, η σαφής τήρηση των κανόνων είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση των υφιστάμενων κρατών μελών της ΕΕ.
Με τις αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις, η διασφάλιση του ασφαλούς εφοδιασμού τροφίμων στην ΕΕ είναι υψίστης σημασίας. Όλες οι περιφέρειες της ΕΕ πρέπει να έχουν την ικανότητα να διατηρήσουν τη γεωργική παραγωγή, διασφαλίζοντας το μέλλον του γεωργικού τομέα της ΕΕ εν μέσω των συνεχιζόμενων παγκόσμιων προκλήσεων.
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις