Η εγχώρια αγορά εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις
Από τότε που η παραγωγή ελαιολάδου χαρακτηρίστηκε ως στρατηγικός τομέας οικονομικής ανάπτυξης στο Μαρόκο πριν από δέκα και πλέον χρόνια, τοπικοί και διεθνείς αξιωματούχοι εργάστηκαν για να καταστήσουν τους ελαιοπαραγωγούς πιο κερδοφόρους και ανθεκτικούς στην κλιματική αλλαγή.
Ενώ οι προσπάθειες αυτές βοήθησαν την παραγωγή ελαιολάδου να αυξηθεί σταθερά από 41.800 τόνους ετησίως κατά μέσο όρο από τις καλλιεργητικές περιόδους 1990/91 έως 1994/95 σε 141.600 τόνους ετησίως κατά μέσο όρο τις τελευταίες πέντε καλλιεργητικές περιόδους, η εγχώρια αγορά εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις.
«Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλεπόμενων κλιματικών αλλαγών και των επιπτώσεών τους στη διαθεσιμότητα του νερού, οι ενδιαφερόμενοι του τομέα και οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων στο Μαρόκο πρέπει να σχεδιάσουν έγκαιρα στρατηγικές προσαρμογής τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα για ένα θερμότερο και ξηρότερο μέλλον», δήλωσε η Lisa Paglietti, οικονομολόγος στον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO).
«Αυτές οι στρατηγικές θα βοηθήσουν τη χώρα να ενισχύσει συλλογικά ένα υψηλό επίπεδο ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος για τον τομέα του ελαιολάδου, ικανό να αντέξει σε βάθος χρόνου», πρόσθεσε η ίδια.
Αξιωματούχοι του FAO συναντήθηκαν με τους ομολόγους τους της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), τοπικούς αξιωματούχους και ενδιαφερόμενους φορείς στην 16η έκδοση της Διεθνούς Γεωργικής Έκθεσης του Μαρόκου στη Μεκνές για να συζητήσουν τον τρόπο μεταρρύθμισης του τομέα και την οικοδόμηση της κλιματικής ανθεκτικότητας.
Ένα βασικό συμπέρασμα ήταν η σημασία της επένδυσης σε νέες τεχνολογίες και τεχνικές για τη βελτίωση της διαχείρισης των υδάτων στην περιοχή.
«Είναι ζωτικής σημασίας να δοθεί προτεραιότητα στις επενδύσεις και να υποστηριχθούν οι ενδιαφερόμενοι φορείς μέσω καινοτόμων τεχνολογιών και τεχνικών για την ενίσχυση της διαχείρισης του νερού που κάνει κάθε σταγόνα να μετράει», δήλωσε στην εκδήλωση η Iride Ceccacci, επικεφαλής του τομέα αγροτικών επιχειρήσεων της EBRD.
«Βλέπουμε στις χώρες όπου η ΕΤΑΑ επενδύει σε όλη την περιοχή της νότιας και ανατολικής Μεσογείου ότι το ελαιόλαδο είναι ένα παράδειγμα ενός τομέα που μπορεί να ευδοκιμήσει ακόμη και με τη σοβαρή λειψυδρία που αντιμετωπίζει», πρόσθεσε, αναφέροντας ως παράδειγμα το Μαρόκο.
Σύμφωνα με στελέχη της ΕΤΑΑ, το Μαρόκο είναι υπεύθυνο για σχεδόν το 5% της παγκόσμιας παραγωγής ελαιολάδου. Το 2021, ο τομέας αντιπροσώπευε το 13 τοις εκατό όλων των γεωργικών εργάσιμων ημερών και το 19 τοις εκατό των αναγκών της χώρας σε τρόφιμα.
Οι αξιωματούχοι της έκθεσης συζήτησαν επίσης στρατηγικές για την αντιμετώπιση του ανταγωνισμού στην αγορά και την τήρηση των προτύπων ποιότητας στον κλάδο του ελαιολάδου. Επικεντρώθηκαν στην εφαρμογή συστημάτων πιστοποίησης της ασφάλειας των τροφίμων και της περιβαλλοντικής πιστοποίησης, της επισήμανσης και της ιχνηλασιμότητας για τη δημιουργία εγχώριων και διεθνών αγορών.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στη δωδέκατη επέτειο της αρχικής αναγνώρισης του ελαιολάδου από τον FAO και την ΕΤΑΑ ως στρατηγικού τομέα για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης στο Μαρόκο.
Κατά την τελευταία δεκαετία, οι δύο διεθνείς οργανισμοί συνεργάστηκαν με το μαροκινό υπουργείο Γεωργίας και τη Μαροκινή Διεπαγγελματική Ομοσπονδία Ελαιολάδου για την κατάρτιση τεχνικών ελαιοτριβείων και γεωπόνων, τη διεξαγωγή μαθημάτων γευσιγνωσίας ελαιολάδου και την εφαρμογή βιώσιμων πολιτικών.
Σύμφωνα με τον FAO, η συνδυασμένη δράση των πολιτικών και του ιδιωτικού τομέα έχει οδηγήσει σε αύξηση κατά 40% της έκτασης που φυτεύεται με ελαιόδεντρα στο Μαρόκο μεταξύ 2009 και 2020.
Ο FAO και η EBRD υλοποίησαν επίσης ένα πρόγραμμα στήριξης για τη δημιουργία μιας δυναμικής και ανοικτής αγοράς, εστιάζοντας στην προσθήκη αξίας σε όλη την αλυσίδα αξίας.
«Για να επιτευχθεί αυτό, απαιτήθηκε καλύτερη ρύθμιση, εμφιάλωση και σωστή επισήμανση του ελαιολάδου, ιδίως για τις μαζικές πωλήσεις», δήλωσε στην Olive Oil Times ο Nuno Santos, αναπληρωτής διευθυντής του FAO. «Επιπλέον, σε συνεργασία με την ΕΤΑΑ δόθηκε κατάρτιση για την αντιμετώπιση της έλλειψης ικανότητας διαχείρισης ενός ελαιοτριβείου και κλαδέματος, σε συνεργασία με την ΕΤΑΑ».
Το πρόγραμμα εργάστηκε για την οικοδόμηση της αξίας από κάτω προς τα πάνω, εστιάζοντας τις προσπάθειες στην παραγωγή εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου και ενθαρρύνοντας τους παραγωγούς να πωλούν μεμονωμένα συσκευασμένες μάρκες αντί να πωλούν χύμα σε ευρωπαίους ή βορειοαμερικανικούς εμφιαλωτές.
«Καταβλήθηκαν προσπάθειες για τη βελτίωση της διαχείρισης των εισαγωγών και των εξαγωγών μέσω της συνεργασίας με τον οργανισμό προώθησης των εξαγωγών», δήλωσε ο Santos. «Αυτό περιελάμβανε πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της ποιότητας και της ιχνηλασιμότητας, τη μετάβαση από το χύμα σε εμφιαλωμένο ελαιόλαδο, την επιβολή μέτρων για την ασφάλεια των τροφίμων και την εμπλοκή των νέων στον τομέα».
Ωστόσο, οι παράλληλες προσπάθειες για την προώθηση της εγχώριας κατανάλωσης παρεμποδίστηκαν από τις υψηλές παγκόσμιες τιμές του ελαιολάδου και τις τοπικές πολιτικές που θεσπίστηκαν για τον περιορισμό των επιπτώσεών τους.
«Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, συζητήσαμε εν συντομία το θέμα της αύξησης των τιμών με τους ενδιαφερόμενους φορείς», δήλωσε ο Paglietti. «Οι τιμές του ελαιολάδου στην εγχώρια αγορά του Μαρόκου είναι πολύ υψηλές, διότι η τιμή των ελιών έχει αυξηθεί σημαντικά από 4 έως 5 ντιρχάμ (0,37 έως 0,47 ευρώ) ανά κιλό ελιών σε 12 έως 14 ντιρχάμ (1,12 έως 1,31 ευρώ) ανά κιλό».
«Επιπλέον, τα αποθέματα ελαιολάδου των προηγούμενων ετών εξαντλήθηκαν και οι συγκομιδές ήταν πολύ κακές για δεύτερη συνεχή χρονιά», πρόσθεσε. «Αυτή η αύξηση της τιμής των ελιών οφείλεται στη σπανιότητά τους».
Παρά την εφαρμογή ελέγχων στις εξαγωγές τον Οκτώβριο για να μειωθούν οι εγχώριες τιμές του ελαιολάδου, η Paglietti δήλωσε ότι οι τιμές παραμένουν πολύ πάνω από το μέσο όρο στη δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγό χώρα της Βόρειας Αφρικής.
«Η τιμή του ελαιολάδου στο Μαρόκο έχει αυξηθεί όπως και σε άλλες μεγάλες παραγωγικές χώρες, με τις τιμές του χύμα ελαιολάδου να φτάνουν φέτος τα 7,50 €8 €8 ανά κιλό, παρά τις «ελεγχόμενες εξαγωγές» που θεωρητικά θα έπρεπε να απομονώσουν και να κάνουν την εσωτερική αγορά λιγότερο ευαίσθητη στις εξωτερικές επιρροές», δήλωσε ο Paglietti.
«Στην Ε.Ε., οι τιμές έχουν εκτοξευθεί λόγω της κατάρρευσης της παραγωγής πετρελαίου, ιδίως στην Ισπανία. Ωστόσο, το τοπικό κόστος παραγωγής δεν μπορεί να δικαιολογήσει αυτή την αύξηση στο Μαρόκο», πρόσθεσε. «Ως αποτέλεσμα, η εγχώρια κατανάλωση έχει μειωθεί ακόμη πιο δραστικά. Η κατάσταση αυτή υποδηλώνει ότι μπορεί να παίζει ρόλο η κερδοσκοπία».
Η κυβέρνηση απαίτησε από τους προμηθευτές ελαιολάδου να λάβουν άδεια εξαγωγής για να προστατεύσει τις εγχώριες τιμές και να ενθαρρύνει τις εξαγωγές εμφιαλωμένου ελαιολάδου. Όλα τα αιτήματα εξαγωγής που υποβλήθηκαν φέτος εγκρίθηκαν, αλλά σύμφωνα με τοπικούς παράγοντες, ο αντίκτυπος αυτής της πολιτικής ήταν περιορισμένος.
«Υπήρξε επίσης μικρός αντίκτυπος επειδή ο τομέας βίωσε δύο χρόνια σοβαρής ξηρασίας. Οι μαζικές πωλήσεις κυριαρχούν στη μαροκινή αγορά», δήλωσε ο Paglieti. «Μόνο το δέκα τοις εκατό του ελαιολάδου που πωλείται στην τοπική αγορά είναι συσκευασμένο. Αυτό είναι πολύ, πολύ λίγο».
«Ως εκ τούτου, ακόμη και αν ένας ή περισσότεροι αγοραστές εισάγουν ελαιόλαδο, δεν θα μπορέσουν να επηρεάσουν την τιμή της τοπικής αγοράς, η οποία καθορίζεται από το χύμα ελαιόλαδο», πρόσθεσε. «Είναι μια πολύ περίπλοκη εξίσωση, αλλά αυτή είναι η μαροκινή πραγματικότητα».
«Η κατάσταση αυτή καθιστά τις κυβερνητικές στρατηγικές αρκετά εύθραυστες και πολύ δύσκολο να εφαρμοστούν αποτελεσματικά», κατέληξε η Paglieti. «Για να περιπλέξουμε ακόμη περισσότερο την κατάσταση, οι προβλέψεις για την επόμενη εκστρατεία δεν είναι ενθαρρυντικές, με πολύ χαμηλή παραγωγή. Έτσι, οι τιμές θα παραμείνουν πολύ υψηλές, απομακρύνοντας περισσότερους καταναλωτές».