Πρακτικές αντιμετώπισης μυκητολογικών προσβολών στο πεπόνι

Η ποικιλία πεπονιού «Χρυσή Κεφαλή» είναι ένα τοπικό προϊόν που παράγεται στην περιοχή Τυχερού-Πέπλου Έβρου εδώ και 100 χρόνια λόγω των ιδιαιτέρων εδαφοκλιματο- λογικών χαρακτηριστικών. Την τοπική παραδοσιακή ποικιλία έφεραν πρόσφυγες και η καλλιέργεια άνθισε τις δεκαετίες του ’60 και του ’80 παρουσιάζοντας μεγάλες αντοχές συντήρησης μετά τη συγκομιδή ακόμα και μέχρι τα Χριστούγεννα. Η ποικιλία διεκδικεί την πιστοποίησή της ως ΠΟΠ.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην συγκεκριμένη καλλιέργεια είναι οι προσβολές από εδαφογενείς φυτοπαθογόνους μύκητες (Fusarium oxysporum f. sp. melonis, Macrophomina phaseolina). Η ποικιλία μάλιστα σταμάτησε να καλλιεργείται για κάποια χρόνια εξαιτίας της έντονης προσβολής από φουζαρίωση. Επομένως, θεωρείται επιτακτική η αποτελεσματική και φιλο-περιβαλλοντική αντιμετώπιση αυτών των μυκητολογικών ασθενειών για την συγκεκριμένη καλλιέργεια. Η χρήση μυκητοκτόνων αποτελεί την συνηθέστερη εφαρμοσμένη πρακτική για την αντιμετώπιση αυτών των ασθενειών, με αρνητικές όμως επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Στο έργο με ακρωνύμιο «ΑΡΟΥΡΑ ΤΥΧΕΡΟΥ ΠΕΠΛΟ» (Μ16ΣΥΝ2-00100) που υλοποιείται στο πλαίσιο της Δράσης 2, του Υπομέτρου 16.1– 6.2 του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020 στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, με συντονιστή φορέα την ΘΡΑΚΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΟΕ, εφαρμόστηκε η μέθοδος της ηλιοαπολύμανσης με κατάκλιση αρδευτικού νερού κατά το μήνα Μάιο του 2022 για την μείωση του μικροβιακού φορτίου και μεταγενέστερα της έντασης της προσβολής των εδαφογενών παθογόνων. Συγκεκριμένα, η μέθοδος εφαρμόστηκε σε πιλοτικούς αγρούς της καλλιέργειας πεπονιού ποικιλίας «Χρυσή Κεφαλή» έκτασης συνολικά 67 στρ., οι οποίοι εκτείνονταν σε 7 επιμέρους τοποθεσίες της περιοχής Τυχερού-Πέπλου Έβρου. Αμέσως μετά την αποστράγγιση των νερών, κατά το πρώτο δεκαήμερο του Ιουνίου έγινε η προετοιμασία σποροκλίνης και ακολούθησε η σπορά των πειραματικών αγρών με σπόρους της «Χρυσής Κεφαλής», σταδιακά στους αγρούς που συμμετείχαν στην εν λόγω δράση σε αποστάσεις γραμμών 0,96m και 0,3m επί της γραμμής με πνευματικές σπαρτικές ακριβείας.

Καθόλη την διάρκεια του Ιουλίου 2022 πραγματοποιήθηκαν στους πιλοτικούς αγρούς της καλλιέργειας αξιολογήσεις της αποτελεσματικότητας του πρωτοκόλλου εφαρμογής συστήματος ηλιοαπολύμανσης με εφαρμογή κατάκλυσης αρδευτικού νερού. Συγκεκριμένα πραγματοποιήθηκαν αξιολογήσεις της προσβολής και της φυτοϋγείας των φυτών πεπονιού μετά την εφαρμογή συστήματος ηλιοαπολύμανσης στους πιλοτικούς αγρούς, όσο αναφορά την συμπτωματολογία και την ένταση προσβολής στις ασθένειες των μυκητολογικών εδαφογενών παθογόνων (F. oxysporum f. sp. melonis, M. phaseolina). Ως προς τις προσβολές από το παθογόνο M. phaseolina δεν αναφέρθηκαν συμπτώματα μετά από την εφαρμογή κατάκλυσης αρδευτικού νερού, εξαιτίας μάλλον της υδροαπολύμανσης στο έδαφος. Με τη χρήση κλασικών φυτοπαθολογικών προσεγγίσεων για την αξιολόγηση των προσβολών, η ένταση προσβολής από το παθογόνο F. oxysporum f. sp. melonis εκτιμήθηκε χρησιμοποιώντας μια κλίμακα από 0 έως 3 (0: υγιές φυτό, 1: φυτό με κάποιες μικρές κηλίδες ελαφρώς κιτρίνισμα των φύλλων, 2: φυτό με εκτεταμένες κηλίδες προσβολής, κιτρίνισμα των φύλλων, 3: ολική μάρανση του φυτού). Μετρήσεις ελήφθησαν και από φυτά των πιλοτικών αγρών που δεν είχαν υποστεί εφαρμογή κατάκλυσης αρδευτικού νερού (μάρτυρας).

Η μέση τιμή της έντασης προσβολής ήταν περίπου στο 1,2 και η αποτελεσματικότητα της εφαρμογής κατάκλυσης αρδευτικού νερού ήταν περίπου στο 60% έναντι των εδαφογενών μυκητολογικών παθογόνων σε σχέση με τον μάρτυρα. Επίσης διάφορες μοριακές διαγνωστικές τεχνικές για την ανίχνευση των παθογόνων (σε εδαφολογικά δείγματα ριζόσφαιρας και σε δείγματα ριζών των φυτών), καθώς και για την αξιολόγηση της επαγωγής της έκφρασης χαρακτηριστικών γονιδίων που σχετίζονται με τις αντιδράσεις άμυνας των φυτών,κατέδειξαν την αποτελεσματικότητα της συγκεκριμένης εφαρμογής στη μείωση της προσβολής από εδαφογενείς φυτοπαθογόνους μύκητες.Αναλυτικά εξετάσθηκαν γονιδιακές θέσεις που κωδικοποιούσαν για i) τρία διαφορετικά είδη πρωτεϊνών σχετιζόμενων με παθογένεση (PR),ii)μιας γονιδιακής θέσης που εμπλέκεται στην επαγωγή του βιοχημικού σήματος για την άμυνα σε παθογόνα, iii) δύο γονίδια που εμπλέκονταν κυρίως στην επαγωγή της βιοσύνθεσης δευτερογενών μεταβολιτών, συμπεριλαμβανόμενου του μεταβολισμού των φαινυλοπροπανοειδών , αλλά και πρωτογενών μεταβολιτών που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις ανοσολογικές αντιδράσεις άμυνας έναντι μυκητολογικών προσβολών, καθώς iv) και ενός παράγοντα μεταγραφής που εμπλέκεται σε μονοπάτια μεταγωγής σήματος κατά τα στάδια επαγωγής των αντιδράσεων άμυνας.