"Η εκτόξευση των τιμών των λιπασμάτων, που ξεκίνησε το 2020, συνεχίζει να ταλανίζει τη γεωργία παγκοσμίως. Πόλεμοι, κυρώσεις και η ενεργειακή κρίση έχουν δημιουργήσει την "τέλεια καταιγίδα", θέτοντας σε κίνδυνο την παραγωγή τροφίμων και την επισιτιστική ασφάλεια.
Πώς θα αντιμετωπιστεί αυτή η κρίση και ποιο το μέλλον της γεωργίας;
Η άνοδος των τιμών των λιπασμάτων, που ξεκίνησε το 2020, έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ το 2022, με την αύξηση των τιμών του αζωτούχου λιπάσματος (Ν) στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) να αγγίζει το 149%. Αυτή η ραγδαία αύξηση προκάλεσε σοβαρές ανησυχίες για την ευρωπαϊκή αλλά και παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια. Οι αιτίες αυτής της κατάστασης περιλαμβάνουν τις εμπορικές κυρώσεις στην Κίνα, τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, καθώς και τις κυρώσεις στη Λευκορωσία και τη Ρωσία. Επιπλέον, η απότομη αύξηση στις τιμές του φυσικού αερίου προκάλεσε τη μείωση ή τη διακοπή της παραγωγής αμμωνίας, βασικής πρώτης ύλης για τα λιπάσματα, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Η χρήση του αζώτου στη γεωργία είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη των καλλιεργειών, με τις καλλιέργειες δημητριακών, όπως το σιτάρι, να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από αυτό για την παραγωγή πρωτεϊνών. Στην ΕΕ των "27", η μέση κατανάλωση ανόργανου λιπάσματος Ν ανέρχεται σε περίπου 9,9 εκατομμύρια τόνους ετησίως, που αντιστοιχεί στο 10% της παγκόσμιας χρήσης. Παράλληλα, η κατανάλωση αζώτου ποικίλλει ανάλογα με τη χώρα, με την Ολλανδία να καταγράφει την υψηλότερη κατανάλωση με 125 κιλά ανά εκτάριο.
Η τιμή του φωσφόρου στην ΕΕ για τον Σεπτέμβριο του 2024 ανέρχεται στα 617 ευρώ ανά τόνο, ενώ η τιμή του αζώτου έχει υποχωρήσει στα 321 ευρώ ανά τόνο. Παράλληλα, η τιμή της ποτάσας διαμορφώνεται στα 340 ευρώ ανά τόνο, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Με τον παγκόσμιο πληθυσμό να αναμένεται να φτάσει τα 9 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050, η ζήτηση για τρόφιμα θα αυξηθεί σημαντικά, γεγονός που καθιστά απαραίτητη την αποτελεσματική χρήση λιπασμάτων για την επίτευξη επισιτιστικής ασφάλειας. Ωστόσο, η υπερβολική χρήση αζώτου επιβαρύνει το περιβάλλον, με το 50% του αζώτου που χρησιμοποιείται στις καλλιέργειες να χάνεται και να προκαλεί μόλυνση του περιβάλλοντος και υποβάθμιση της ανθρώπινης υγείας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της Πράσινης Συμφωνίας και της στρατηγικής "Farm to Fork", στοχεύει στη μείωση των απωλειών θρεπτικών συστατικών στη γεωργία κατά 50% έως το 2030, μειώνοντας ταυτόχρονα τη χρήση λιπασμάτων κατά 20%. Ωστόσο, αρκετές μελέτες επισημαίνουν ότι η μείωση των χημικών εισροών μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια ανταγωνιστικότητας και αύξηση των τιμών των τροφίμων. Παρά τα πιθανά οικονομικά κόστη, αναμένεται ότι η μείωση της χρήσης αζώτου θα έχει συνολικά θετικές επιπτώσεις για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες.
Η προσαρμογή της ευρωπαϊκής γεωργίας στις νέες αυτές προκλήσεις θα απαιτήσει καινοτόμες λύσεις και στρατηγικές που θα συνδυάζουν την προστασία του περιβάλλοντος με την παραγωγικότητα, εξασφαλίζοντας έτσι τη βιωσιμότητα της τροφικής αλυσίδας στην Ευρώπη.
Οι αγορές λιπασμάτων παραμένουν υπό πίεση το 2024, καθώς η ανάκαμψη της ζήτησης δεν έχει διατηρήσει τη δυναμική του 2023. Οι τιμές βασικών λιπασμάτων, όπως το μονοαμμωνιακό φωσφορικό (MAP) και το διπλό αμμωνιακό φωσφορικό (DAP), παραμένουν υψηλές, ενώ οι αγρότες αντιμετωπίζουν πιέσεις στα περιθώρια κέρδους λόγω χαμηλών τιμών εμπορευμάτων. Οι προβλέψεις για παγκόσμιες αποδόσεις καλλιεργειών έχουν οδηγήσει σε μείωση των τιμών των εμπορευμάτων, καθιστώντας πιο δύσκολη την οικονομική διαχείριση των λιπασμάτων.
Η προσβασιμότητα των αγροτών σε λιπάσματα βρίσκεται επίσης υπό πίεση, με την προσιτή τιμή να προβλέπεται να επιδεινωθεί τους επόμενους μήνες. Ενώ οι τιμές της ποτάσας έχουν παρουσιάσει σταθερότητα, τα φωσφορικά άλατα αντιμετωπίζουν προκλήσεις λόγω περιορισμένων προμηθειών και υψηλών τιμών. Η ζήτηση για λιπάσματα αναμένεται να αυξηθεί οριακά το 2025 και το 2026, αλλά οι τιμές του αζώτου και των φωσφορικών παραμένουν υψηλότερες από τους ιστορικούς μέσους όρους.
Η αγορά λιπασμάτων το 2024 αναμένεται να παραμείνει προκλητική, με την εξέλιξη των τιμών του φυσικού αερίου και γεωπολιτικούς παράγοντες να επηρεάζουν την κατάσταση. Η προσαρμογή των αγροτών στις υψηλές τιμές λιπασμάτων και τα χαμηλά περιθώρια κέρδους παραμένει το κύριο μέλημα για τους επόμενους μήνες.
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις