Η ελληνική ύπαιθρος αντιμετωπίζει έναν αδιόρατο κίνδυνο: την αργή αλλά σταθερή απώλεια των νέων της. Η μείωση του πληθυσμού στις αγροτικές περιοχές, η φυγή των ταλέντων προς τα αστικά κέντρα και οι περιορισμένες ευκαιρίες εκπαίδευσης και κατάρτισης δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο που απειλεί την ίδια τη βιωσιμότητα της ελληνικής γεωργίας.
Η εκπαίδευση και η επαγγελματική κατάρτιση είναι οι λέξεις-κλειδιά που θα μπορούσαν να αναστρέψουν αυτή την πορεία. Όμως, η πραγματικότητα που αποκαλύπτουν τα στοιχεία είναι ανησυχητική: μόνο το 38,6% των αγροτών συμμετέχει σε προγράμματα μη τυπικής κατάρτισης, με το ποσοστό να παραμένει χαμηλότερο στις νεότερες ηλικίες. Ταυτόχρονα, οι περισσότεροι νέοι της υπαίθρου περιορίζονται στην επαγγελματική εκπαίδευση, χωρίς να έχουν πρόσβαση σε τριτοβάθμια ιδρύματα ή εξειδικευμένες σπουδές.
Η ελληνική γεωργία βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Η είσοδος των νέων τεχνολογιών, οι πιέσεις για βιώσιμες πρακτικές και οι απαιτήσεις της παγκόσμιας αγοράς καθιστούν απαραίτητη την εκπαίδευση των αγροτών στις σύγχρονες εξελίξεις.
Τα ερωτήματα, ωστόσο, παραμένουν.Πώς θα εξοπλιστούν οι Έλληνες αγρότες με τις δεξιότητες που χρειάζονται; Ποιος θα αναλάβει να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στη γνώση και την πράξη;
Η εκπαίδευση και η κατάρτιση στις αγροτικές περιοχές της Ευρώπης αποτελούν βασικό πυλώνα για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat αποκαλύπτουν ενδιαφέρουσες τάσεις, φέρνοντας στο φως ερωτήματα που αφορούν άμεσα και την Ελλάδα.
Ποιο είναι το καθεστώς απασχόλησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης των νέων στην ΕΕ
Πηγή: Eurostat
Το μορφωτικό επίπεδο στις αγροτικές περιοχές μια διπλή όψη
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το 2023, οι νέοι που ζουν σε αγροτικές περιοχές εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά επαγγελματικής εκπαίδευσης σε σύγκριση με τους νέους των πόλεων (43% έναντι 22%). Αυτή η εικόνα αντικατοπτρίζει τη σύνδεση της επαγγελματικής εκπαίδευσης με τις αγροτικές ανάγκες, όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία και η αγροδιατροφή. Ωστόσο, η συμμετοχή σε τριτοβάθμια εκπαίδευση παραμένει αισθητά χαμηλότερη στις αγροτικές περιοχές (31,7%) έναντι των πόλεων (53,3%), υπογραμμίζοντας την εκπαιδευτική ανισότητα.
Το 2023, η Τσεχία, η Γαλλία και το Λουξεμβούργο ήταν οι μόνες χώρες της ΕΕ που ανέφεραν ότι το υψηλότερο ποσοστό ενηλίκων σε ηλικία εργασίας με κατώτερο μορφωτικό επίπεδο κατ' ανώτατο όριο καταγράφηκε για άτομα που ζουν σε πόλεις και προάστια.
Στη Γερμανία, οι ενήλικες σε ηλικία εργασίας που ζουν σε πόλεις και προάστια κατέγραψαν από κοινού τα υψηλότερα ποσοστά με εκείνους που ζουν σε πόλεις. Αλλού, οι αγροτικές περιοχές είχαν συνήθως το υψηλότερο ποσοστό ενηλίκων σε ηλικία εργασίας με κατώτερο μορφωτικό επίπεδο κατώτερου επιπέδου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Αυτό το μοτίβο παρατηρήθηκε σε 20 χώρες της ΕΕ, με τα υψηλότερα ποσοστά να καταγράφονται στην Πορτογαλία (49,6%), στην Ισπανία (44,8%) και στην Ιταλία (38,1%). Στις υπόλοιπες χώρες – Μάλτα, Βέλγιο και Αυστρία – το υψηλότερο ποσοστό ενηλίκων σε ηλικία εργασίας με κατώτερο μορφωτικό επίπεδο κατ’ ανώτατο όριο καταγράφηκε μεταξύ των ανθρώπων που ζουν σε πόλεις.
Στην Ελλάδα, με τη μεγάλη εξάρτηση της οικονομίας από τον αγροτικό τομέα, το ερώτημα είναι πώς μπορεί να γεφυρωθεί αυτό το χάσμα. Η έλλειψη πανεπιστημιακών υποδομών και προγραμμάτων προσαρμοσμένων στις αγροτικές ανάγκες, σε συνδυασμό με τη μετανάστευση των νέων προς τα αστικά κέντρα, επιτείνει το πρόβλημα.
Η επαγγελματική κατάρτιση και οι αγρότες
Η επαγγελματική κατάρτιση αποτελεί κρίσιμο εργαλείο για την αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού στις αγροτικές περιοχές. Το 2023, μόνο το 38,6% των ενηλίκων σε αγροτικές περιοχές της ΕΕ συμμετείχαν σε μη τυπική εκπαίδευση, έναντι 47,7% στις πόλεις. Στην Ελλάδα, παρά τις προσπάθειες προγραμμάτων όπως η «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά», η συμμετοχή παραμένει χαμηλή, γεγονός που εγείρει ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα των πολιτικών και την πρόσβαση των αγροτών σε εκπαιδευτικές ευκαιρίες.
Οι απαιτήσεις της σύγχρονης γεωργίας για εξειδίκευση, βιώσιμες πρακτικές και ψηφιακές δεξιότητες είναι πιο έντονες από ποτέ. Πώς θα εξοπλιστούν οι Έλληνες αγρότες με τα απαραίτητα εργαλεία για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της εποχής; Ποιες στρατηγικές θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη συμμετοχή τους σε εκπαιδευτικά προγράμματα;
Η νεολαία και η μετάβαση από την εκπαίδευση στην εργασία
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στις αγροτικές περιοχές της ΕΕ είναι η απουσία νέων από την εκπαίδευση, την κατάρτιση ή την εργασία. Το 2023, το 12,3% των νέων σε αγροτικές περιοχές ταξινομήθηκαν ως NEET, ποσοστό υψηλότερο από το 10,3% στις πόλεις. Στην Ελλάδα, το φαινόμενο αυτό είναι ακόμη πιο έντονο, με τις αγροτικές περιοχές να αντιμετωπίζουν υψηλή ανεργία και χαμηλές προοπτικές απασχόλησης για τους νέους.
Το ερώτημα που τίθεται είναι πώς η ελληνική πολιτεία μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες που θα κρατήσουν τη νεολαία στον αγροτικό χώρο. Ποιος είναι ο ρόλος των τοπικών φορέων, των συνεταιρισμών και της επιχειρηματικότητας στη δημιουργία ενός βιώσιμου μοντέλου αγροτικής ανάπτυξης;
Η συμμετοχή ενηλίκων στην εκπαίδευση: ένα κρίσιμο στοίχημα
Στην ΕΕ, ο στόχος είναι έως το 2030 τουλάχιστον το 60% των ενηλίκων να συμμετέχει σε προγράμματα εκπαίδευσης ή κατάρτισης. Στην Ελλάδα, όμως, το ποσοστό αυτό παραμένει χαμηλό, ειδικά στις αγροτικές περιοχές. Η περιορισμένη πρόσβαση, η έλλειψη εξειδικευμένων προγραμμάτων και οι οικονομικοί περιορισμοί των αγροτικών νοικοκυριών είναι βασικά εμπόδια.
- Η ανάγκη για δια βίου μάθηση είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Πώς μπορεί η Ελλάδα να προσεγγίσει αυτόν τον στόχο; Είναι η ενίσχυση της ψηφιακής εκπαίδευσης ή η δημιουργία τοπικών κέντρων κατάρτισης η λύση; Ποιος θα αναλάβει το βάρος της χρηματοδότησης και της οργάνωσης;
Τα αναπάντητα ερωτήματα
Η ανάλυση των δεδομένων για την εκπαίδευση στις αγροτικές περιοχές εγείρει κρίσιμα ερωτήματα για την Ελλάδα
Πώς θα μπορέσουν οι αγροτικές περιοχές να προσελκύσουν και να διατηρήσουν νέους με υψηλό μορφωτικό επίπεδο;
Ποια πολιτική παρέμβαση μπορεί να γεφυρώσει τις ανισότητες μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών στην πρόσβαση στην εκπαίδευση;
Είναι επαρκής η στήριξη της ΕΕ και της ελληνικής πολιτείας για την ενίσχυση της κατάρτισης στον αγροτικό τομέα;
Η αγροτική Ελλάδα διαθέτει τις δυνατότητες να αποτελέσει πρότυπο ανάπτυξης, εφόσον υιοθετηθεί μια συνεκτική πολιτική που θα επενδύει στους ανθρώπους της υπαίθρου. Η εκπαίδευση, η κατάρτιση και η δημιουργία ευκαιριών για τους αγρότες και τη νεολαία είναι το κλειδί για να μετατραπεί η ύπαιθρος σε κινητήρια δύναμη της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.
Ο όρος NEETs προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων
Not in Education (Δεν σπουδάζουν),
Employment (Δεν εργάζονται),
ή Training (Δεν συμμετέχουν σε κάποια μορφή κατάρτισης).
Αναφέρεται σε νέους, συνήθως ηλικίας 15-29 ετών, οι οποίοι δεν συμμετέχουν σε καμία από τις παραπάνω δραστηριότητες. Είναι ένας δείκτης που χρησιμοποιείται για να αποτυπώσει την κατάσταση της νεολαίας στην αγορά εργασίας και την εκπαίδευση, και αποτελεί σημαντικό ζήτημα για τις κοινωνίες καθώς σχετίζεται με την ανεργία, την κοινωνική απομόνωση και την οικονομική στασιμότητα.
Η ομάδα αυτή απαιτεί στοχευμένες πολιτικές για την υποστήριξή τους, καθώς οι μακροχρόνιες συνέπειες της παραμονής σε κατάσταση NEET επηρεάζουν τόσο το άτομο όσο και την οικονομία συνολικά.
Ακολουθήστε το Agrocapital.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι τις ειδήσεις