Γ. Τσιρώνης: Η Ελλάδα είναι ένας ενεργειακός γίγαντας που κοιμάται

Ο Αν. Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Γιάννης Τσιρώνης, απεύθυνε ομιλία στο 6^ο στρατηγικό συνέδριο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος και του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών με τίτλο: «Επενδύσεις στην Ελλάδα & Αναπτυξιακή Προοπτική», που διεξήχθη σήμερα 14 Μαΐου, στην Αθήνα.

Ακολουθεί η ομιλία του Αν. Υπουργού, Γιάννη Τσιρώνη

Καλημέρα σε όλες και όλους

Συγχαρητήρια στους διοργανωτές για την σημερινή συνάντηση.

 Ίσως η κρισιμότερη αιτία για την χρεοκοπία της χώρας είναι η κατάρρευση του παραγωγικού της ιστού. Ωστόσο, εάν θελήσουμε να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο της κατάρρευσης με υπευθυνότητα και όχι μικροκομματική σκοπιμότητα, θα πρέπει να επισημάνουμε τα εξής πραγματικά γεγονότα:

• Η κατάρρευση δεν ξεκίνησε ούτε επί Σημίτη, ούτε επί Κώστα Καραμανλή, ούτε την εποχή των μνημονίων. Ήδη από την δεκαετία του 70 έχουμε παρακμή του βιομηχανικού κορμού της χώρας: Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, Πειραϊκή Πατραϊκή, Φιξ, Ιζόλα, Πίτσος, και δεκάδες άλλες εταιρίες, στον Βόλο, το Λαύριο, την Πάτρα και αλλού, μένουν «κουφάρια». Το ΠΑΣΟΚ υπόσχεται να λύσει το ζήτημα των προβληματικών επιχειρήσεων και αποτυγχάνει δραματικά, όμως θα ήταν λάθος να του χρεώσουμε ένα φαινόμενο που ξεκίνησε αρκετά νωρίτερα. Μπορώ να αναφέρω συνοπτικά κάποιες αιτίες, αλλά επισημαίνω ότι κανείς δεν έχει τολμήσει να εξηγήσει το φαινόμενο ολιστικά: Η Εθνική Τράπεζα της εποχής εκείνης, έχει μετατραπεί σε εθνικό τοκογλύφο. Το κράτος παρεμβαίνει με χυδαίο τρόπο στην επιχειρηματικότητα. Να θυμίσω ότι όλες οι βιομηχανίες είχαν την υποχρέωση να προσλαμβάνουν ανθρώπους της επιλογής του καθεστώτος, του λεγόμενους «εργάτες του νόμου». Να θυμίσω ότι υπήρχαν άχρηστες ειδικότητες όπως «θερμαστές» ακόμα και σε βιομηχανίες εξ ολοκλήρου εξηλεκτρισμένες. Να θυμίσω ότι υπήρχε διατίμηση προϊόντων με εταιρίες που εξαναγκάζονταν να πουλάνε χαμηλότερα από το κόστος. Ωστόσο αυτοί είναι εξωγενείς παράγοντες. Ούτε η δομή των εταιριών μπορούσε να ανταποκριθεί στην παγκόσμια πραγματικότητα μετά την πετρελαϊκή κρίση. Το σχέδιο Μάρσαλ, ανοικοδόμησε την Ελλάδα, αλλά η μεσολάβηση της Χούντας εδραίωσε ένα μοντέλο κρατικοδίαιτης επιχειρηματικότητας που δεν είχε καμία σχέση με την επιχειρηματικότητα στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η δομή της ελληνικής επιχείρησης την δεκαετία του 70 παραμένει ασιατικού τύπου προσωποκεντρική.
• Την ίδια εποχή η ερήμωση της χώρας εντείνεται. Από την εποχή της πρωτογενούς μετανάστευσης που οφείλεται σε οικονομικούς και πολιτικούς λόγους, περνάμε σε μία εποχή δευτερογενούς μετανάστευσης: Οι οικογένειες μεταναστεύουν πλέον για δύο λόγους:
  • Επειδή κλείνουν σχολεία, δεν υπάρχουν δομές υγείας και τελικά η ζωή στην ύπαιθρο δυσκολεύει εκθετικά.
  • Επειδή τα αγροτικά επαγγέλματα δέχονται μία ιδεολογική επίθεση και όσοι τα ασκούν θεωρούνται μειωμένης αντίληψης. Είναι μοναδικό φαινόμενο στην ιστορία η συνειδητή πολιτισμική απαξίωση που δέχθηκαν τις προηγούμενες δεκαετίες τα αγροτικά επαγγέλματα με αποτέλεσμα οι αγρότες γονείς να προτιμούν το παιδί τους να γίνει χαμηλόμισθος υπάλληλος παρά κτηνοτρόφος.

Φτάνουμε λοιπόν στο σημείο τα 2/3 της χώρας να προσφέρουν σήμερα λιγότερο από το 1% του ΑΕΠ.

• Στην Ελλάδα χάσαμε κυριολεκτικά το τρένο! Η Ελλάδα είναι μία χώρα ορεινή. Σε όλες τις ορεινές χώρες η ύπαιθρος παρέμεινε ζωντανή με τον σιδηρόδρομο. Στην Ελλάδα ο σιδηρόδρομος καταληστεύτηκε αφού το κράτος δεν πλήρωσε ποτέ την συντήρηση, τον εκσυγχρονισμό και την επέκταση του δικτύου. Ο ΟΣΕ μπορεί να δυσφημίστηκε ως παράδειγμα διεφθαρμένου οργανισμού, αλλά κανείς ποτέ δεν είπε ότι το 80% του χρέους του ήταν τα φέσια του δημοσίου προς τον ΟΣΕ από την συντήρηση του δικτύου. Είναι σαν να ζητάμε από τους φορτηγατζήδες και το ΚΤΕΛ να συντηρούν το εθνικό οδικό δίκτυο της χώρας. Χωρίς σιδηρόδρομο οι μεταφορές έγιναν πανάκριβες και ασταθείς.
• Μεγάλο μέρος της ανάπτυξης από το 1951 μέχρι το 2000 στηρίχθηκαν στην καταλήστευση των ασφαλιστικών ταμείων. Αυτό το οικονομικό έγκλημα δεν είχε μόνο ως μοναδικό αποτέλεσμα την χρεοκοπία του ασφαλιστικού. Οδήγησε και σε μία στρέβλωση της επιχειρηματικότητας, γιατί υπήρξε αθέμιτη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων με θαλασσοδάνεια ήδη από την εποχή της χούντας. Αυτός ο αθέμιτος ανταγωνισμός αφ’ ενός οδηγεί σε κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες και αφ΄ ετέρου στραγγαλίζει τις υγιείς επιχειρήσεις.

Δεν θα συνεχίσω σε απαρίθμηση διαχρονικών στρεβλώσεων. Ξεκίνησα με αυτή την ιστορική αναδρομή για να συνειδητοποιήσουμε  ότι η κρίση δεν ήρθε από το πουθενά. Κατά την γνώμη μου αυτό είναι η καλή είδηση γιατί είναι στο χέρι μας να απαλείψουμε τις αιτίες που την γέννησαν. Και λέω καλή είδηση γιατί το έργο ανατροπής των σημερινών αδιεξόδων έχει μεγάλο επιχειρηματικό ενδιαφέρον.

Θα εξηγήσω αυτή τη στάση μου με δύο παραδείγματα:

Σήμερα, ο πιο σοβαρός πυλώνας επιχειρηματικής δραστηριότητας είναι ο τουρισμός. Σας θέτω λοιπόν ένα ερώτημα: Πόσα περιθώρια ανάπτυξης έχει ο τουρισμός στο ήδη ανεπτυγμένο 1/3 της χώρας; Πόσοι περισσότεροι τουρίστες μπορούν να έρθουν και πόσο μπορεί να μεγαλώσει ο κύκλος εργασιών; Μπορεί να αυξηθεί 30%, 50%. Μπορεί να διπλασιαστεί;

Αντίθετα ο ορεινός και πεζοπορικός τουρισμός στην Ελλάδα είναι σχεδόν στο μηδέν. Οι αξίες γης είναι στο ναδίρ. Ο τουριστικός τζίρος στα ερημωμένα 2/3 της χώρας μπορεί να εκατονταπλασιαστεί.

Ένα δεύτερο παράδειγμα: Σήμερα στη  Ολλανδία η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της αγροτικής παραγωγής είναι 1700€/στρέμμα. Στο Ισραήλ είναι 1290 και στην Ελλάδα 190. Σε κάποιες περιοχές της χώρας η απόδοση ξεπερνά τα 10.000€ ενώ στο Βόρειο Αιγαίο είναι 56€/στρέμμα. Προσωπικά επιμένω ότι οι επιχειρηματικές ευκαιρίες βρίσκονται στην Λέσβο.

Εάν λοιπόν ακολουθήσουμε αυτή την λογική, να επενδύσουμε εκεί που σήμερα έχουμε τις μαύρες τρύπες, δηλαδή εκεί που τα περιθώρια ανάπτυξης είναι σημαντικά, επιτρέψτε μου να προτείνω κάποιους τομείς:

• Κυκλική Οικονομία

Στην Ελλάδα σήμερα έχουμε 5.000.000 αστικά απόβλητα με ενσωματωμένη αξία μεγαλύτερη από 500 εκ. τον χρόνο. Σε αυτές τις αξίες δεν λαμβάνω υπ’ όψιν τα αγροτικά υποπροϊόντα, όπου μόνο από τα ελαιόκλαδα, που σήμερα καίγονται παράνομα, έχουν εξαιρετικά κερδοφόρες εφαρμογές για παραγωγή ενέργειας, ζωοτροφών, αλλά εάν επενδύσουμε σε υψηλές τεχνολογίες, μπορούν να παραχθούν πολύτιμές πολυφαινόλες.

Ωστόσο η κυκλική οικονομία δεν είναι στενά διαχείριση αποβλήτων. Θα αναφέρω το παράδειγμα της Rolls Royce που αναφέρθηκε στην σύνοδο του ΟΟΣΑ το φθινόπωρο του 2016. Η Rolls Royce κάνει πλέον συμβόλαια ισόβιας εγγύησης. Αυτό σημαίνει ότι ένας κινητήρας δεν πετιέται ποτέ και απλά η εταιρία τον παίρνει πίσω και επιστρέφει έναν καινούργιο. Αυτό για την εταιρία έχει ένα σημαντικό οικονομικό όφελος από τους εξής παράγοντες:

• Μηδενίζεται το κόστος μάρκετιγκ και προώθησης για τον συγκεκριμένο πελάτη.
• Ο σχεδιασμός του κινητήρα επιτρέπει την επανάχρηση σημαντικών τμημάτων, οπότε ένα σημαντικό ποσοστό της προστιθέμενης αξίας του νέου κινητήρα μειώνεται.
• Ακόμα και τα υπόλοιπα υλικά που δεν μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ανακυκλώνονται στην πηγή από την ίδια εταιρία, οπότε μειώνεται σημαντικά το κόστος των φυσικών πόρων.

Η Ελλάδα μπορεί να γίνει κόμβος μεταποίησης δευτερογενών υλικών, λευκών συσκευών, υπολογιστών κ.λπ. με εταιρίες μεταποίησης.

• Ενεργειακές κοινότητες

Η Ελλάδα είναι ένας ενεργειακός γίγαντας που κοιμάται. Υπάρχουν ενεργειακές πηγές βάσης, όπως η γεωθερμία, η αξιοποίηση βιομάζας ή βιοαερίου, που έχουν ξεκινήσει δειλά να αναπτύσσονται, αλλά τα περιθώρια είναι τεράστια.

Συνήθως ξεκινάμε λάθος: Αναζητούμε για παράδειγμα αγρότες παραγωγούς για να μας δίνουν πρώτη ύλη για βιοαέριο. Ενώ λοιπόν οι παραγωγοί στην αρχή παρακαλάνε για να έρθει κάποιος να πάρει τις κοπριές ή τα τυρόγαλα, μόλις αντιληφθούν ότι τα υποπροϊόντα τους έχουν αξία, ξαφνικά ζητούν οικονομικό αντίτιμο που τινάζει στον αέρα το επιχειρησιακό πλάνο. Το στοίχημα λοιπόν σε αυτή την περίπτωση είναι ένα σωστό επιχειρησιακό πλάνο από την αρχή και επιχειρηματική εμπλοκή των ίδιων των παραγωγών, ώστε ο επενδυτής και οι παραγωγοί να βρίσκονται από την αρχή στην ίδια βάρκα με κοινά συμφέροντα. Αυτό διασφαλίζει διαχρονικά την πρώτη ύλη, που δεν θα υπόκειται σε διαρκή αναδιαπραγμάτευση.

• Πεζοπορικός τουρισμός

Ο πεζοπορικός τουρισμός είναι αποδεδειγμένα ο πιο ακριβοπληρωμένος τουρισμός. Οι λόγοι που δεν αναπτύχθηκε στην Ελλάδα είναι καθαρά πολιτικοί: Μέχρι πρόσφατα ακριβείς χάρτες με ισοϋψείς και μονοπάτια υπήρχαν μόνο στην Γεωγραφική υπηρεσία Στρατού και ήταν διαβαθμισμένοι. Έτσι μέχρι πρόσφατα υπήρχαν στο Vieux Camper στο Παρίσι ή στο Schuster στο Μόναχο χάρτες από όλον τον πλανήτη εκτός από την Ελλάδα. Σήμερα έχει ξεκινήσει, επί υπουργίας μου στο ΥΠΕΝ, μία σοβαρή προσπάθεια καταγραφής και  πιστοποίησης των πεζοπορικών διαδρομών, της συντήρησης και της ανάδειξης τους. Εάν συνδυαστούν αυτές οι διαδρομές με αγροτουρισμό, μοναστήρια, οινικές διαδρομές και άλλες δραστηριότητες, τα οικονομικά περιθώρια για πολλούς κλάδους θα είναι τεράστια.

Συμπεράσματα:

Η επιχειρηματικότητα μπορεί να ακολουθήσει δύο μονοπάτια, που και τα δύο είναι σεβαστά και με μεγάλες δυνατότητες:

Θα μπορούσα να αναφερθώ στις τεράστιες δυνατότητες του ελαιολάδου, της στέβιας, του μεταξιού, δηλαδή καλών παραδειγμάτων του αγροτικού τομέα που ήδη έχουν παράδοση στην Ελλάδα. Αυτοί είναι ήδη δρόμοι, που έχουν ανοίξει και μπορούν να γίνουν λεωφόροι.

Προτίμησα να αναφερθώ σε δρόμους που σήμερα είναι ακόμα άγνωστοι και όσες και όσοι τους επιλέξουν θα αντιμετωπίσουν και καινοφανή στοιχήματα και δυσκολίες. Ωστόσο οι πρωτοπόροι που ανοίγουν δρόμους έχουν ένα μειονέκτημα και ένα πλεονέκτημα: Το μειονέκτημα είναι ότι πρέπει οι ίδιοι να λύσουν απρόβλεπτα προβλήματα. Το πλεονέκτημα είναι ότι θα βρεθούν μπροστά από την αγορά και θα την ρυθμίσουν από την αρχή.

Αυτό που οφείλουμε να προσφέρουμε ως πολιτεία στους επενδυτές που θα επιλέξουν τον δρόμο της καινοτομίας, είναι η στράτευση της έρευνας στις ανάγκες των επενδυτών. Για αυτό σε συνεργασία με τον συνάδελφο μου τον κ. Φωτάκη, ξεκινήσαμε διεπιστημονικές κυψέλες που θα στρέψουν την έρευνα στις ανάγκες των παραγωγών: Γενετικές βελτιώσεις, ιχνηλασιμότητα και άλλοι τομείς που θα κατοχυρώσουν την ελληνική ετικέτα και θα  αναδείξουν τα σημαντικά της χαρακτηριστικά.

Με βάση αυτές τις λίγες τελευταίες σκέψεις οφείλω να κλείσω με την ευχή: «Καλές δουλειές».