''Πάρκο'' μια ακόμα κλεμμένη ονομασία…..

Του: Σταμάτη Σεκλιζιώτη

....όταν υπάρχουν ενοχές για την όχληση του Φυσικού Τοπίου, την Ρύπανση του Περιβάλλοντος, την αλλοίωση της Αισθητικής του Τοπίου, την αρπαγή και εκμετάλλευση μέχρι αφανισμού των φυσικών πόρων όπως νερό, έδαφος, υπέδαφος, βουνά και ατμόσφαιρα, οι επενδύσεις που προκαλούν περιβαλλοντικές βλάβες και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις "συνηθίζεται" να βαπτίζονται πάντοτε σε κάτι πιο "εύπεπτο"….

Παραδείγματος χάριν μια Βιομηχανική Ζώνη μετονομάζεται σε Βιομηχανικό Πάρκο, μια συγκέντρωση βιοτεχνιών σε συγκεκριμένο χώρο βαπτίζεται Βιοτεχνικό Πάρκο, χώροι εμπορίας προϊόντων και υπηρεσιών σε Εμπορικά Πάρκα, εκθεσιακοί χώροι, χώροι αναψυχής και διασκέδασης σε Πάρκα Πολιτισμού… και πάει λέγοντας, μέχρι τα περίφημα Αιολικά Πάρκα….

Τι όμως σημαίνει ο όρος "Πάρκο"...;

Ο Απλούστερος ορισμός του Πάρκου αφορά κατά κανόνα κάποιον «…μεγάλο δημόσιο κήπο ή διαμορφωμένη με ποικιλία βοτανικών ειδών και διευκολύνσεων έκταση γης που χρησιμοποιείται για αναψυχή…»

Έχει αποδειχθεί στην πορεία μόλις ολίγων δεκαετιών ότι υπάρχει άμεση σύνδεση ανάμεσα στις πιο ρυπαντικές και βλαπτικές δραστηριότητες με τα συγχωροχάρτια ρύπανσης και τα βαφτίσια σε "πάρκο"....

Είναι πολλά τα περιστατικά όπου στους ρυπαίνοντες, εκτός από άδειες χωροθέτησης, λειτουργίας, ανεφάρμοστους περιβαλλοντικούς όρους, κλπ, συχνά τους απονέμονται και συνοδευτικές «αθωωτικές», στα μάτια του κόσμου ονομασίες, όπως π.χ. «Πάρκα», «Φιλικές προς το Περιβάλλον εγκαταστάσεις», «Αειφόρος ανάπτυξη» και τα παρόμοια…

Βιώνουμε διαδικασίες «ανοχής» και ψυχρής υλοποίησης μιας έξωθεν επιβαλλόμενης «επιδοτούμενης» ενεργειακής πολιτικής, καλά συντονισμένα από όλες τις πλευρές και τα επίπεδα διοίκησης (τοπικό, περιφερειακό, κεντρικής κυβέρνησης και μέσω κοινοτικών αποφάσεων, οδηγιών και διατάξεων) στις οποίες η "οικονομική διάσταση" των πρότζεκτς όπως τα Αιολικά Πάρκα (συνήθως βραχυπρόθεσμη χωρίς ωφέλιμο προσδόκιμο ζωής) να κατέχει την πρωτοκαθεδρία προς όφελος συγκεκριμένων οίκων παροχής τεχνολογίας, εξοπλισμού και υπηρεσιών και ότι προκύψει από κει και ύστερα σε ότι αφορά τις περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις για τις τοπικές κοινωνίες και την ύπαιθρο...!!.

Παράλληλα διαχέεται σκόπιμα η «παραπλανητική» αντίληψη, ότι η γνώση και η τεχνολογία στα επίπεδα που σήμερα έφτασαν, εκεί που κινούνται και ότι επιτυγχάνουν, είναι σε θέση να θεραπεύουν κάθε αλλοίωση, βλάβη και νόσημα που προκαλεί ο άνθρωπος στο περιβάλλον… Αυτή τη λανθασμένη άποψη, τουλάχιστον σε ότι αφορά το Τοπίο και τα συστατικά του, δεν φαίνεται να την πολεμά ή να την αντιστρατεύεται σύσσωμη η επιστημονική κοινότητα, τουλάχιστον αυτή που γνωρίζει την Φύση και την πολύπλοκη σύνθεση του Φυσικού Τοπίου, και μόνο για το γεγονός ότι η αυθεντικότητα του Φυσικού Τοπίου είναι αναντικατάστατη και δεν αποκαθίσταται πλήρως και κατ΄ ομοίωση της αρχικής…

Και για να κλείσω τη σκέψη μου λίγο πιο σαφέστερα, επαναλαμβάνω ότι ακριβώς «ψέλνω» εδώ και κάτι μήνες, ότι…:

«… η αλόγιστη διασπορά Αιολικών Πάρκων στην Ελληνική Επικράτεια χωρίς σοβαρή χωροταξική θεώρηση καταλληλότητας γης, με βασικό και ευαίσθητο κορμό και στοιχείο αναφοράς την αξία του αυθεντικού και παγκόσμια ξεχωριστού Ελληνικού Αισθητικού Χώρου (Τοπίου), αποτελεί εθνικό έγκλημα…. Για δε τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που συντάσσονται και Εγκρίνονται από τις Υπηρεσίες επιβάλλεται να αναθεωρηθεί ολόκληρο το θεσμικό πλαίσιο εστιάζοντας σε ειδικές Προδιαγραφές για τα Αιολικά πάρκα (Τοπίο, Αποψιλώσεις, Θόρυβοι, Πτηνοπανίδα, Έδαφος, Υδρογεωλογικές αλλοιώσεις, Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, Ανθρώπινη υγεία, τοπική Αγροτική και Τουριστική Οικονομία, πιθανότητα ατυχήματος, κλπ), στο πως και ποιοι θα τις συντάσσουν πλην βεβαίως του επενδυτή, πως θα γίνεται η δημόσια διαβούλευση, ποιοι θα τις αξιολογούν και τι είδους αποφάσεις Περιβαλλοντικών όρων θα εκδίδουν, αλλά και ποιες επενδύσεις θα απορρίπτονται χωρίς λύπηση, για περιβαλλοντικούς λόγους, χωρίς περιθώρια για αναπροσαρμογές Μελετών ΜΠΕ ή προσαρμογές Περιβαλλοντικών όρων, κατόπιν πολιτικών και άλλων πιέσεων προς Υπηρεσίες και Αρμόδιες Διοικήσεις..»..

Από την άλλη, ας σταματήσει και η προπαγάνδα από επενδυτές, οικολογούντες και ελεγκτικούς μηχανισμούς του κράτους ότι δήθεν τα Αιολικά «δεν βλάπτουν» το περιβάλλον και ας μην τα ταυτίζουν με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αποκλείοντας πολλές άλλες από τη συζήτηση…, όταν σ΄αυτή την κατηγορία υπάρχουν όντως και άλλες, πολύ λιγότερο βλαπτικές και «πραγματικά ανανεώσιμες»…. (βιομάζες, φωτοβολταϊκά, υδροηλεκτρικά, υδρογόνο, βιοαέρια, βιοκαλλιέργειες, αξιοποίηση αποβλήτων, θαλάσσια κύματα, κλπ)…

Και τέλος, ας σταματήσει και η περιρρέουσα αντίληψη (βλακεία...) ότι όσοι επιχειρηματολογούμε κατά των Αιολικών "Πάρκων" τονίζοντας τις Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις που απορρέουν απ' αυτά, ειδικά για τον Ελληνικό χώρο, έμμεσα στηρίζουμε τον λιγνίτη...!!

ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΠΕΡΙ ΤΟΥ "ΤΟΠΙΟΥ"

Μια σειρά από αντιδράσεις, δείχνουν ότι αυτή την σχέση (την ασύμβατη….) μεταξύ Αιολικών πάρκων και Τοπίου Ιδιαίτερου φασικού κάλλους, είναι δύσκολο να την αντιληφθεί ο πολύς κόσμος, ακόμη και κόσμος ο οποίος υποτίθεται ότι αντιλαμβάνεται κάποια πράγματα… 
Υπάρχει βέβαια και η μερίδα εκείνη που αντιλαμβάνεται μεν την ύπαρξη του «ασύμβατου» αλλά προτιμά να το αποδέχεται ως αναγκαιότητα στο όνομα της «επένδυσης»…!! (για ευνόητους λόγους)…, κάνοντας όμως χρήση επιχειρημάτων που δεν ευσταθούν και θα ήταν καλύτερα να μην το επιχειρεί.

ΟΙ ΠΙΕΣΕΙΣ

Η πίεση είναι μεγάλη μέσω των επιχειρηματικών λόμπι προς την ΕΕ και προς τις Κυβερνήσεις των κρατών μελών, για την προώθηση των ΑΠΕ με αιχμή του δόρατος την Αιολική Ενέργεια σε θάλασσα και στεριά. Μόνο που όλα προωθούνται προτιμησιακά, χωρίς διάκριση και εξαιρετικά επιθετικά εις βάρος του φυσικού χώρου. Δεν είναι όλοι οι Τόποι κατάλληλοι για Αιολικά Πάρκα και αυτό δεν θέλουν να το κατανοήσουν οι επενδυτές ούτε και οι πολιτικές που εφαρμόζονται στην ΕΕ.... Αντίθετα δείχνουν να ευνοούν κάποιες καταστάσεις οι οποίες έχουν την άνεση και τον τρόπο να ασκούν πιέσεις και να επιβάλλουν τις δικές τους "πολιτικές" στην πολιτική...

ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΟΙΡΑ,

(ΑΣΧΕΤΑ ΑΝ ΟΛΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ......!!!!)

Το πρόβλημα είναι ότι τα κριτήρια χωροθέτησης στον Ευρωπαϊκό χώρο δεν εξυπηρετούν το περιβάλλον, διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή, ενώ όπου εφαρμόζονται, εφαρμόζονται ανεπαρκώς ή παραβιάζονται, συχνά εν γνώσει και με την ανοχή των Υπηρεσιών έγκρισης αγνοώντας προκλητικά την παράμετρο Τοπίο (πλην ίσως των Βρετανών και κάποιων ακόμα που θεωρούν το Τοπίο ως αναντικατάστατο "φυσικό πόρο"..). Ως παράδειγμα θα μπορούσαμε να αναφέρουμε για τις επιπτώσεις στο ακουστικό περιβάλλον (ηχητική ρύπανση) π.χ. την επιτρεπόμενη απόσταση ανεμογεννήτριας από κατοικημένη περιοχή η οποία στον ευρωπαϊκό χώρο κυμαίνεται από περίπου 500 μ (… στην Ελλάδα) μέχρι 2 χιλιόμετρα (Νορβηγία…).

Ιδιαίτερα για το Τοπίο, οι αναφορές στις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) οι οποίες συνεχίζουν "σκανδαλωδώς" να εκπονούνται από μελετητές της επιλογής του Επενδυτή, είναι αναφορές «επιφανειακές», σκόπιμα «ελλιπείς», «δευτερεύουσες» έως και «απαρατήρητες» μέσα σε εκατοντάδες σελίδες μελετών περιττού λίπους…. (οι ΜΠΕ, εγκρίνονται «αβασάνιστα» με συνοπτικές διαδικασίες, με κάποιες τυπικές παρατηρήσεις "για τα μάτια" και χωρίς «αυστηρές» αναπροσαρμογές)..

Αυτό συμβαίνει για τρεις λόγους:

(1) επειδή δεν υπάρχουν ή αποφεύγεται να υπάρχουν και να επιβάλλονται Προδιαγραφές & Χωροταξικές απαιτήσεις αξιολόγησης του Τοπίου «υποδοχέα» του Αιολικού Πάρκου (γνωστές ως Landscape Evaluation Studies),

(2) επειδή η μεγαλύτερη ευαισθησία των πολιτών αφορά την αισθητική και την αυθεντικότητα του τοπίου με έντονους τους συναισθηματικούς δεσμούς προς αυτό (π.χ. ελληνικά ορεινά τοπία εξαίρετου φυσικού κάλλους, Εθνικοί Δρυμοί, Βιότοποι, Σπάνιες Κορυφογραμμές «γλυπτά της φύσης» και skylines…, Ιστορικοί τόποι, κλπ), και

3) επενδυτές, μελετητές και χρηματοδότες δύσκολα αποφασίζουν ή μάλλον δεν αποφασίζουν να αναλάβουν το ρίσκο απόρριψης έργων λόγω μη συμβατότητας της επένδυσης με το «Τοπίο υποδοχής»… Στη χώρα μας ποτέ δεν έχει συμβεί κάτι παρόμοιο….

Ας μην γελιόμαστε, το Τοπίο δεν τους ενδιαφέρει και δεν τους συγκινεί, απλά γιατί δεν υπάρχει επαρκής (έως μηδενική παιδεία) γύρω από το Τοπίο μεγάλης κλίμακας (Natural Landscapes....) στους χώρους εκπαίδευσης, της διοίκησης, των περισσότερων μελετητών και των επενδυτών…..

Σαφώς υπάρχει σύγκρουση μεταξύ φυσικού «χώρου υποδοχής» των Αιολικών Πάρκων και της «Αισθητικής του Τοπίου» η οποία όμως «συνεχής τριβή» για τον Ελληνικό χώρο επιβάλλεται να παραδεχτούμε ότι εμφανίζεται πιο έντονη, πιο συχνή και ιδιαίτερα επικίνδυνη για το φυσικό περιβάλλον του τόπου, όταν οι επενδύσεις του είδους και οι νοοτροπίες τους καταλήγουν να γίνονται όλο και πιο «επιθετικές», λόγω του οικονομικού ενδιαφέροντος, του κατάλληλου ανάγλυφου της χώρας που τις εξυπηρετεί «ανεμολογικά», αλλά και από την άλλη πλευρά (σε αντιπαράθεση) της μεγάλης πυκνότητας και ποικιλότητας τοποθεσιών και οικοσυστημάτων εξαίρετου φυσικού κάλλους και σπανιότητας (η μία κοντά ή δίπλα στην άλλη…), της μεγάλης διασποράς παραδοσιακών οικισμών, αγροκτηνοτροφικών και αγροτουριστικών δραστηριοτήτων και υποδομών αναψυχής.

ΔΕΝ ΠΕΡΙΣΣΕΥΕΙ ΧΩΡΟΣ

Η Χώρα μας δεν χαρακτηρίζεται από περίσσεια γήινων πόρων και απεριόριστων εκτάσεων ελεύθερων από άλλες οικονομικές δραστηριότητες και από προστατευόμενα τοπία, ώστε να υπάρχει και μπόλικος διαθέσιμος χώρος εγκατάστασης Αιολικών πάρκων, γεγονός που κάνει την σύγκρουση ακόμη πιο αισθητή (έως σκληρή…), την δε ανάγκη για χωροταξική προσέγγιση ακόμα πιο προσεκτική έως ιδιαίτερα αυστηρή. Η σύγκρουση αυτή όσο αφορά την κοινωνία των πολιτών, είναι ήδη εμφανής και δικαιολογημένη. Αντίθετα, η χωροταξική πολιτική και οι μεθοδεύσεις της πολιτείας, αν κρίνει κανείς από τις μαζικές αδειοδοτήσεις Αιολικών Πάρκων σε ευαίσθητες περιοχές και τον τρόπο έγκρισης των μελετών, κρίνονται νεφελώδεις έως περιβαλλοντικά επιζήμιες. Δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό η διασπορά των Αιολικών πάρκων να γίνεται μέσα από «τυπικές», ελλιπέστατες και κατακριτέες μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων και προχειρότητες χωροθέτησης.

ΜΕΓΑΛΟΙ ΟΙΚΟΙ, ΙΣΧΥΡΑ ΛΟΜΠΙ....!!!!

Μεταξύ όλων των γνωστών ΑΠΕ δεν είναι τυχαίο που η Αιολική Ενέργεια καταλαμβάνει μερίδιο πάνω από το 50% στον Ευρωπαϊκό χώρο με αυξητική τάση. Από τις 10 κορυφαίες βιομηχανίες Αιολικού Εξοπλισμού παγκοσμίως (ανεμογεννήτριες) οι μισές είναι Γερμανικών συμφερόντων με ναυαρχίδα την Siemens (βλ. Siemens & Gamesa) και την Δανική Vestas η οποία δραστηριοποιείται σε πάνω από 35 χώρες. Ας σημειώσουμε ότι η Siemens παράγει και σε δανικό έδαφος ανταλλακτικά ανεμογεννητριών. Οι υπόλοιπες από τις 10, είναι κυρίως Κινεζικών συμφερόντων και μία Αμερικανική που δραστηριοποιούνται στην Ασία και την Αμερικανική ήπειρο.

Το συνολικό ύψος επένδυσης στην Αιολική Ενέργεια για το 2017 στην Ευρώπη έχει αγγίξει τα 51,2 δις € (Πηγή: WindEurope) και περιλαμβάνει νέες εγκαταστάσεις Αιολικών πάρκων, επαναχρηματοδοτήσεις, συγχωνεύσεις, κλπ. Στον ενεργειακό τομέα πρόκειται για την υπ’ αριθμό ένα επένδυση στον Ευρωπαϊκό χώρο. Σε ότι πάντως αφορά τα νέα Αιολικά πάρκα οι επενδύσεις εμφανίζονται μειωμένες σε σχέση με το 2016 κατά 19%...!!

Το ύψος των επενδύσεων προδίδει και τον χαρακτήρα των πιέσεων προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από τους ενδιαφερόμενους οίκους, ενώ τα Ευρωπαϊκά όργανα με τη σειρά τους σύμφωνα με τις πολιτικές που επιβάλλουν, φαίνεται να ενδίδουν στις εν λόγω πιέσεις.

ΜΕΓΑΛΟ ΤΟ ΧΡΕΟΣ...

Για τους παραπάνω λόγους, η προστασία του Τοπίου και ιδιαίτερα του σπάνιου σε αισθητική ποιότητα μοναδικού Ελληνικού Τοπίου γίνεται ακόμα πιο επιτακτική αν και ιδιαίτερα δύσκολη απέναντι σε ισχυρούς αντιπάλους.

Η επανάπαυση των τοπικών κοινωνιών των πολιτών, η μη ευαισθητοποίηση των διοικήσεων Τοπικών και κεντρικής Κυβέρνησης, η απουσία της Επιστημονικής Κοινότητας, η απουσία της εκ θεμελίων μεταρρύθμισης του θεσμικού πλαισίου που διέπει την διαδικασία Προδιαγραφή- Ανεξάρτητος Μελετητής- Μελέτη- Διαβούλευση-Έγκριση-Αποφάσεις Περιβαλλοντικών όρων και η μη επιμόρφωση των Υπηρεσιών ελέγχου, όλο και θα συμβάλλουν στην ήττα και στη συρρίκνωση του φυσικού μας χώρου…

Σ. Σεκλιζιώτης