Του Στυλιανού Βογιατζή,Γ.Γ Π.Ε.Ν.Α
Ο κλάδος των τροφίμων έχει υποστεί τις αρνητικές συνέπειες της ύφεσης και της οικονομικής κρίσης που διατρέχουμε. Οι αρνητικές συνέπειες δεν είναι ισομερώς κατανεμημένες και στους τρείς τομείς(πρωτογενή-δευτερογενή-τριτογενή τομέα).
A) Ο πρωτογενής τομέας,(θα αναφερθώ κυρίως στον κτηνοτροφικό τομέα με τον οποίο ασχολούμαι λόγω της ιδιότητας μου) έχει συρρικνωθεί σημαντικά. Αν ανατρέξετε σε στοιχεία του ΕΛΟΓΑΚ θα διαπιστώσετε την μείωση του αριθμού των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων, την μείωση της παραγόμενης ποσότητας γάλακτος, κρέατος, την έξοδο των εργαζομένων από το κτηνοτροφικό επάγγελμα, την μείωση του κύκλου εργασιών και των εταιριών που συναλλάσσονται με τους κτηνοτρόφους κλπ.
Το κόστος παραγωγής είναι υψηλό λόγω :
α. Της οικονομικής κατάστασης.
1) Αύξηση τιμής πετρελαίου.
2) Αυξημένα δημοτικά τέλη στις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις.
3) Αύξηση τιμής ρεύματος, ΦΠΑ
4) Αύξηση κόστους αγοράς χρήματος(υψηλά τραπεζικά επιτόκια ,έλλειψη ρευστότητας στην αγορά, πώληση των
προϊόντων τους σε χαμηλότερη τιμή).
β. Κλίματο-γεωφυσικής διαμόρφωσης
Το ζωικό κεφάλαιο απαιτεί μεγάλες ποσότητες καρπών και χονδροειδών τροφών(καλαμπόκι ενσίρωμα, τριφύλλι ξηρό, λειμώνες για βοσκή κλπ).Οι τροφές αυτές για να παραχθούν απαιτούν εκτάσεις γεωργικής γης, και μεγάλες ποσότητες νερού. ο αριθμός των οποίων είναι περιορισμένος, Αποτέλεσμα είναι να αυξάνεται το κόστος παραγωγής και το κόστος διατροφής των ζώων.
Β) Ο δευτερογενής τομέας έχει παρόμοια προβλήματα με αυτά του πρωτογενή τομέα για τους ίδιους λόγους. Τα μεγάλα ονόματα μεταποιητικών μονάδων αλλάζουν χέρια και κάποιες από αυτές σταματούν να λειτουργούν.
Στην τελευταία περίπτωση οι αρνητικές επιπτώσεις στον πρωτογενή τομέα είναι ακόμα πιο έντονες διότι παρατηρούνται κερδοσκοπικές τακτικές με χαμηλότερες τιμές αγοράς του νωπού γάλακτος από τις μεταποιητικές μονάδες.
Γ) Ο τριτογενής τομέας ,και αναφέρομαι στις μεγάλες αλυσίδες supermarket που ελέγχουν τουλάχιστον το 80 % της ελληνικής αγοράς, είναι το μόνος τομέας που παρουσιάζει κέρδη και αυτό φαίνεται από τους ισολογισμούς τους, από την διαφημιστική τους παρουσία καθώς και τον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό καταστημάτων μέσα από τα οποία πραγματοποιούν τις πωλήσεις τους.(Ακόμα και σε μικρά χωριά).
Είναι τυχαίο αυτό;ΟΧΙ ,γιατί είναι οι μόνοι στην αλυσίδα της παραγωγής-μεταποίησης-πωλησης που αγοράζουν με πίστωση εξάμηνη, οχτάμηνη μπορεί και 10 μήνες καθυστέρηση ενώ πωλούν της μετρητοίς. Μόνο στην Ελλάδα συμβαίνει αυτός κανιβαλισμός.
Το κόστος αυτό της μακροχρόνιας εξόφλησης των κτηνοτροφικών προϊόντων οι βιομηχανίες το μεταβιβάζουν στον τελικό καταναλωτή αλλά και στους κτηνοτρόφους(τα εύκολα θύματα).
Η πολιτεία είναι υποχρεωμένη να προστατεύσει την ελεύθερη αγορά από τις ασύδοτες και τις αποικιοκρατικές τακτικές των ισχυρών, οι οποίοι συνεχώς απαιτούν να αυξήσουν τον αριθμό των ειδών που διακινούν απαιτώντας να μπουν και στην αγορά των φαρμάκων! Η κίνηση αυτή πριν γίνει πρέπει να μελετηθεί καλά και να παραλληλιστεί με αυτά που έκαναν στην αγορά των τροφίμων .
Όπως:
1) Aύξηση του χρόνου εξόφλησης των τιμολογίων πώλησης των μεταποιητικών μονάδων.
2)Μείωση της καθημερινής ρευστότητας των μεταποιητικών μονάδων .
3) Αύξηση των «επιστροφών »γάλακτος !
Αυτό μόνο στην Ελλάδα συμβαίνει , τα απούλητα γάλατα από τα supermarket να επιστρέφονται στην βιομηχανία για να δοθούν σαν ζωοτροφή σε χοιροτροφικές μονάδες . ΝΤΡΟΠΗ ! Το κόστος των επιστρεφόμενων γαλάτων επιβαρύνουν τον τελικό καταναλωτή .Πριν από 4 έτη σε ημερίδα που διοργάνωσε ο ΕΦΕΤ, διευθύνων σύμβουλος Βορειοελλαδικής εταιρείας μεταποίησης γάλακτος, ανέφερε ότι το κόστος των επιστροφών αποτελεί το 10% του κοστολογίου παραγωγής γάλακτος κοστολογώντας το σε 6 λεπτά περίπου ανά λίτρο .
4) Επιβολή υψηλού κόστους «προώθησης » των προϊόντων που παραδίδονται από τις μεταποιητικές μονάδες στις κεντρικές αποθήκες των supermarket . Και όταν αναφέρεται η λέξη «προώθηση » εννοείται η μεταφορά των προϊόντων με τα ίδια μέσα των αλυσίδων από τις κεντρικές τους αποθήκες στις επιμέρους αποθήκες των υποκαταστημάτων τους. Φημολογείται ότι το κόστος μεταφοράς «προώθησης » είναι γύρω στο 15% επί της τιμής αγοράς (κτήσης )από την μεταποιητική μονάδα εκδίδοντας τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών προς τον προμηθευτή.
5) Έκδοση πιστωτικών τιμολογίων από τους προμηθευτές τροφίμων προς τις αλυσίδες στο τέλος του χρόνου για τους τζίρους που επιτυγχάνουν οι αλυσίδες . Και να φανταστεί κανείς τα τρόφιμα τα εκθέτουν προς πώληση στο πλέον απόμακρο σημείο του καταστήματος ,για να υποχρεώσουν τον καταναλωτή να διασχίσει όλο το κατάστημα ,ώστε να δελεασθούν από τις προσφορές των άλλων προϊόντων που δεν είναι είδη πρώτης ανάγκης .
6) Οι αλυσίδες «πωλούν» τα ράφια έκθεσης των προϊόντων τους που βρίσκονται στο ύψος του στήθους και της κεφαλής σε υψηλότερη τιμή στους προμηθευτές τους.
7) Οι προσφορές στα τρόφιμα έγιναν περισσότερες από τα απορρυπαντικά . Η υπερβολή αυτή θα πρέπει να σταματήσει βάζοντας κανόνες ουσιαστικούς που να βοηθούν την είσοδο στην αγορά νέων καινοτόμων προϊόντων κτλ.
8) Κυκλοφορία στην αγορά ειδών παστεριωμένου γάλακτος με την σήμανση γάλα από «επιλεγμένες φάρμες». Οι προδιαγραφές του νωπού γάλακτος για παραγωγή προϊόντων προς πόσιν είναι οι ίδιες για το γάλα των «επιλεγμένων » μονάδων και των μη «επιλεγμένων » μονάδων . Φυσικά τα γάλατα από «επιλεγμένες» φάρμες πωλούνται σε αρκετά υψηλότερη τιμή από τα γάλατα που παράγονται σε «κοινές » φάρμες . Η εκμετάλλευση σε όλο το μεγαλείο!
9)Η κυκλοφορία στην αγορά γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων, με την ονομασία «Φάρμας τάδε» είναι παραπλανητική όταν για την παραγωγή των προϊόντων χρησιμοποιείται γάλα προερχόμενο από μεγάλο αριθμό κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων ή ακόμα και εισαγωγής.
10) Πώληση ειδών παστεριωμένου γάλακτος γίδινου σε τιμή πώλησης δύο με δυόμιση φορές παραπάνω από το αγελαδινό , ενώ η τιμή του νωπού γίδινου γάλακτος είναι περίπου 12 με 15 λεπτά ακριβότερο του αγελαδινού ( τιμή αγελαδινού 0,45 λεπτά , τιμή γιδινου 0, 57 – 0,60 λεπτά ανά kg).
11) Επικαιροποίηση του Κώδικα Τροφίμων και Ποτών για τα γαλακτοκομικά προϊόντα .Διότι κυκλοφορούν προϊόντα γαλακτοκομικά στην αγορά με ιδιότητες που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα π.χ. κυκλοφορούν κατά κόρο και σε μεγάλες ποσότητες στραγγιστά γιαούρτια τα οποία δεν υφίστανται στράγγιση . Ο Κώδικας Τροφίμων και Ποτών χαρακτηρίζει τα γιαούρτια που υφίστανται στράγγιση ως «εστραγγισμένη γιαούρτη » . Οι βιομηχανίες σκεπτόμενες νομικίστικα τα ονομάζουν « στραγγιστά » εκμεταλλευόμενες την άγνοια των καταναλωτών . Τα γιαούρτια αυτά που αποκτούν χημική σύνθεση ίδια με την «εστραγγισμένη γιαούρτη », όχι με στράγγιση ,αλλά με την χρήση εισαγόμενου συμπυκνωμένου γάλακτος ή πρωτεϊνών γάλακτος.
Επέκταση της χρήσης του ορισμού «γιαούρτη-ι » και στα προϊόντα που παράγονται από γάλα συγκεκριμένου είδους ζώου με χαμηλότερα λιπαρά με την χρήση σκόνης γάλακτος ή πρωτεϊνών γάλακτος και σε ποσοστό τέτοιο ώστε να επιτευχθεί αύξηση του Στερεού Υπολείμματος Άνευ Λίπους (ΣΥΑΛ) στο επιθυμητό τεχνολογικό σημείο (π.χ. τουλάχιστον 10% που ορίζει ο Κώδικας Τροφίμων και Ποτών ). Με την τροποποίηση αυτή θα δοθεί η δυνατότητα και στις επιχειρήσεις μικρής ή μεγάλης εμβέλειας ,να παράγουν διάφορα είδη γιαουρτιού κάνοντας χρήση ελληνικού νωπού γάλακτος και σκόνης .
12) Η λέξη «φρέσκο » προσδίδει στα τρόφιμα , όχι σε όλα , κάποιες ιδιότητες ή χαρακτηριστικά τα οποία είναι μετρήσιμα ή εκτιμήσιμα π.χ. Το φρέσκο ψάρι ,ο απλός πολίτης εννοεί το ψάρι πρόσφατης αλίευσης με χαρακτηριστικά διαυγή μάτια , κόκκινα βράγχια , νεκρική ακαμψία κτλ. Αν δώσουμε την λέξη φρέσκο στο γάλα ΄ τι εννοούμε φρέσκο; Το γάλα πρόσφατης αρμεγής , το γάλα πρόσφατης παστερίωσης .Και τι φρέσκο μπορεί να έχει ένα προϊόν δεκαήμερης διάρκειας ζωής;Ποια είναι αυτά τα χαρακτηριστικά που θα κρίνει ή θα εκτιμήσει ο καταναλωτής; Δεν υπάρχουν τέτοια χαρακτηριστικά άρα και ο επιθετικός προσδιορισμός φρέσκο είναι το λιγότερο άστοχος και παραπλανητικός για τον καταναλωτή.
13) Η επέκταση διάρκειας ζωής του παστεριωμένου γάλακτος είναι ένα πρόβλημα το οποίο θα πρέπει να μελετηθεί σοβαρά , με στοιχεία που θα αποδεικνύουν την αναγκαιότητα αυτή , τον τρόπο που θα το επιτύχουν , εφόσον έχουν κοστολογηθούν και έχουν επιλυθεί οι προηγούμενες στρεβλώσεις της αγοράς .
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ- ΩΦΕΛΕΙΕΣ
1) Καθορισμό μέγιστου χρόνου εξόφλησης (ρευστοποίησης)των τιμολογίων πώλησης γεωργικών προϊόντων στους δύο μήνες από την έκδοση τους .
Πλεονεκτήματα
α) Αύξηση της ρευστότητας στην αγορά. Βελτίωση της οικονομικής θέσης των υγειών μεταποιητικών μονάδων, των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και των επιχειρήσεων που συναλλάσσονται με τους προαναφερθέντες.
β) Απομείωση του κόστους χρήματος στην κοστολόγηση των προϊόντων των μεταποιητικών μονάδων και μείωση της τιμής των προϊόντων στον καταναλωτή .
γ) Μείωση του ρίσκου και του ύψους στα «φέσια» της αγοράς από την αποχώρηση ή πτώχευση αλυσίδων supermarket ή και μεταποιητικών επιχειρήσεων όπως συνέβησαν .
δ) Βελτίωση της αγοραστικής δύναμης των αγροκτηνοτρόφων δίνοντας την δυνατότητας μείωσης του κόστους αγοράς πρώτων υλών ( ζωοτροφές , λιπάσματα, φάρμακα κτλ.)
ε) Βελτίωση της οικονομικής θέσης των επιχειρήσεων που συνεργάζονται με τις μεταποιητικές και αγροκτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις .
2) Να ελαττωθούν στο ελάχιστο ή και κατά περίπτωση να εξαληφθούν τα κόστη των στρεβλώσεων που επιβαρύνουν τα προϊόντα και τους καταναλωτές .
α)Πραγματικός έλεγχος των κοστολογίων των εταιριών τροφίμων όπως
- «Επιστροφές » γάλακτος
- «Προώθησης» - μεταφοράς των γαλακτοκομικών προϊόντων ,πιστωτικών τιμολογίων στο τέλος κάθε έτους.
-Του «ψηλού ενοικίου» των ραφιών των supermarket που χρεώνουν τους προμηθευτές τους.
3) Καθορισμό κανόνων στις προσφορές των τροφίμων όπως τον χρόνο, τον τόπο ,την διάρκεια ,την επαναλληψιμότητα. κλπ.
4)Μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα ,μείωση φόρου καυσίμων.
5)Αυστηρή χρήση του όρου προϊόντων «φάρμας» μόνο από καθετοποιημένους γεωκτηνοτρόφους-αλιείς ή από ομάδες και όχι συνεταιρισμούς αυτών.
6) Ανανέωση του κώδικα τροφίμων και ποτών σχετικά με τα γαλακτοκομικά προϊόντα όπως τα γιαούρτια, τα τυροκομικά που καλύπτουν τις καταναλωτικές συνήθειες των ομογενών μας που ήρθαν από τις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες.
7) Απαγόρευση κυκλοφορίας γάλακτος στις βιομηχανίες από δήθεν επιλεγμένες φάρμες.
8)Διατήρησης της υφιστάμενης διάρκειας ζωής του παστεριωμένου γάλακτος.
Η διάρκεια ζωής του παστεριωμένου γάλακτος εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων ή συνθηκών που πρέπει να υπάρχουν ή να συνυπάρχουν ή και να τηρούνται τα όρια αυτών στις διάφορες φάσεις της παραγωγικής διαδικασίας μέχρι και την τελευταία μέρα της κατανάλωσης του. Όλοι αυτοί οι παράγοντες αναφέρονται με κάθε λεπτομέρεια στην Ελληνική νομοθεσία (Π.Δ 56/95-κανονισμοι 852-853-854 , Κώδικα Τροφίμων και Ποτών).
Ενδεικτικά σας αναφέρω :
1) Την μικροβιολογική εικόνα ,το είδος της μικροβιακής χλωρίδας του νωπού γάλακτος σε επίπεδο κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης.
2) Την θερμοκρασία συντήρησης στον στάβλο.
3) Την καθαριότητα του χρησιμοποιημένου εξοπλισμού στο στάβλο.
4)Την θερμοκρασία συντήρησης κατά την διάρκεια της μεταφοράς από το στάβλο στην μονάδα μεταποίησης.
5) Την θερμοκρασία και ο χρόνος συντήρησης στην μονάδα μεταποίησης μέχρι να υποστεί θερμική επεξεργασία (κάτω από 6 βαθμούς κελσίου)
6)Την ποιότητα του εξοπλισμού της θερμικής επεξεργασίας, συσκευασίας, καθαρισμού-εξυγίανσης των δικτύων γάλακτος.
7) Την θερμοκρασία διανομής του παστεριωμένου γάλακτος (κάτω από 6 βαθμούς κελσίου).
8) Την θερμοκρασία συντήρησης στα ψυγεία των supermarket(κάτω από 6 βαθμούς κελσίου). Το σημείο αυτό είναι ένα από τα σημεία που πρέπει να διασφαλιστεί 100%. Οι μεταποιητικές μονάδες προτείνουν και αναγράφουν στης συσκευασίες του ότι η θερμοκρασία συντήρησης για να διατηρεί το γάλα τα φυσικά του χαρακτηριστικά είναι από 0 έως 4 βαθμούς κελσίου.
Προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι πρέπει να διερευνηθεί διεξοδικά η πρόταση της αύξησης της διάρκειας ζωής του γάλακτος θα μειώσει την λιανική τιμή.
Πως θα επιτευχθεί η μείωση της τιμής;
α)Με την μείωση του κόστους μεταφοράς;
- Κάθε πότε θα παραλαμβάνουν το γάλα από τις σταβλικές εγκαταστάσεις; Κάθε μία ή δύο μέρες που εφαρμόζεται τώρα .Μήπως κάθε τρείς μπορεί και τέσσερες μέρες (όπου θα πρέπει να διασφαλίζεται η μικροβιολογική κατάσταση του γάλακτος διότι η αύξηση της μικροβιολογικής χλωρίδας αυτού υποβαθμίζει την ποιότητα του).
- Άρα μείωση των ημερών διανομής;
Τι επιπτώσεις θα έχει στις θέσεις εργασίας;
β) Με την δυνατότητα διανομής παστεριωμένου γάλακτος στα νησιά;
Όταν υπάρχουν τόσα είδη εγχώριου γάλακτος, υψηλής παστερίωσης, UHT και αποστειρωμένου ;
Γιατί τόση πίεση για τα νησιά;
Και για πιο λόγο να μην αναπτυχθεί αγελαδοτροφία και στα μεγάλα νησιά(Κρήτη) με την ταυτόχρονη καθετοποίησή της ;
Έτσι θα δημιουργήσουμε και νέες θέσεις εργασίας ,θα κρατήσουμε την ύπαιθρο ζωντανή ,θα δημιουργήσουμε νέα τοπικά προϊόντα ,που ο έλληνας καταναλωτής τα προτιμά.
Τι φρεσκάδα μπορεί να έχει ένα γάλα που παράγεται σήμερα σε στάβλο στο Έβρο ,μεταποιείται μετά από 86 ώρες στην Αθήνα και καταναλώνεται 10 μετά στην Καστοριά( 4 μέρες μέχρι να παστεριωθεί και 10 μέρες διάθεσης);
Ας αφήσουμε να δημιουργηθεί κάτι νέο. Ας περιορίσουμε την βουλιμία των αλυσίδων και των μεγάλων μεταποιητών μονάδων που αντί να λύσουν τις αδυναμίες τους όπως ανέφερα προηγουμένως , επιδιώκουν να απαξιώσουν και την ελληνική κτηνοτροφία. Η δε πολιτεία πρέπει να ασχοληθεί και με τον έλεγχο αυτών .
Παρεμπιπτόντως σας αναφέρω ότι το κόστος παραγωγής του κρέατος των αρνιών ή κατσικιών είναι υψηλό λόγω του ότι οι κτηνοτρόφοι χρησιμοποιούν το γάλα των μητέρων τους. Το αποτέλεσμα είναι να πωλούν τα σφάγια των αρνιών η τα κατσικιών με ζημία από 5 έως 25 €. Αυτό οφείλεται στο ότι για να γίνει ένα σφάγιο αρνιού 10 κιλών χρειάζονται :
-60 κιλά πρόβειου γάλακτος(60×1 €=60 €) και αν η τιμή πώλησης είναι 4 € το κιλό τότε μόνο για το γάλα ξοδεύει 20 € επιπλέον.
Για ένα σφάγιο κατσικιού 10 κιλών χρειάζεται :
- 100 κιλά γίδινου γάλακτος(100×0,60€=60€) και αν η τιμή πώλησης είναι 4€ κιλό τότε για το γάλα ξοδεύει 20 € επιπλέον .Στην αλυσίδα πώλησης των σφαγίων ο κτηνοτρόφος είναι ο μόνος που πουλάει με ζημία.
Προτείνεται η χρήση τεχνητού θηλασμού για την ανάπτυξη των αρνιών ή των κατσικιών διότι έτσι οι κτηνοτρόφοι επωφελούνται από την πώληση του γάλακτος και την μείωση του κόστους ανάπτυξης.