Και δυστυχώς αυτή η ανικανότητα απεδείχθη στην κατάσβεση όλων των πυρκαγιών τον Αύγουστο.
Τοποθέτηση του Βαγγέλη Αποστόλου, Βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Ν. Ευβοίας και πρώην Υπουργού, ως εισηγητή, στην κοινή συνεδρίαση των Επιτροπών Παραγωγής & Εμπορίου, Οικονομικών Υποθέσεων και Προστασίας Περιβάλλοντος με θέμα συζήτησης το σ/ν του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας «Κύρωση: α) της από 5.8.2021 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου “ Έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση του κινδύνου πυρκαγιών” (Α΄138) και β) της από 13.8.2021 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου “ Έκτακτα μέτρα για την αποτελεσματική προστασία και την ταχεία αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος, την άμεση στήριξη των πληγέντων από τις πυρκαγιές του Ιουλίου/Αυγούστου 2021 και συναφείς διατάξεις” (Α΄143) και άλλες διατάξεις»:
«Η Κυβέρνηση έχοντας ως δεδομένο ότι αντιμετωπίζει τις κρίσεις μέσω διαγγελμάτων, μηνυμάτων και τηλεοπτικών παρουσιάσεων, αυτή τη στιγμή την ταλανίζει η παταγώδης κατάρρευση του μύθου του “επιτελικού κράτους”.
Ένα μύθο που δημιούργησε η Νέα Δημοκρατία και καλλιέργησαν αφειδώς τα συστημικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, ένας μύθος που συνετρίβη τις στιγμές της έναρξης των πυρκαγιών στη Βαρυμπόμπη και στην Β. Εύβοια.
Ειδικά στην Εύβοια που την έζησα από κοντά η ανοργανωσιά και το χάος ήταν τέτοια που, ενώ η φωτιά ξεκίνησε στις παρυφές χωριού της Λίμνης, σε συνθήκες πλήρους άπνοιας και ευχερούς προσβασιμότητας, έφτασε μετά από εννέα μέρες να σβήσει στη θάλασσα, διασχίζοντας κάθετα το νησί, από τον Ευβοϊκό στο Αιγαίο και πάλι πίσω, κατακαίοντας ό,τι ελάχιστο είχε απομείνει.
Και δυστυχώς αυτή η ανικανότητα απεδείχθη στην κατάσβεση όλων των πυρκαγιών τον Αύγουστο. Σε όλα τα μέτωπα και στις περισσότερες ημέρες που δεν ελεγχόταν η πυρκαγιά κυριάρχησαν οι απεγνωσμένες κραυγές των κατοίκων και των εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την ανυπαρξία συντονισμού και εναέριων μέσω.
Δε θέλω να φανταστώ τη δήθεν αποτελεσματικότητα αυτού του “επιτελικού κράτους” σε επόμενες κρίσεις.
Δυστυχώς, καταλάβαμε ότι ζούμε το χρονικό του προαναγγελθέντος θανάτου της Βόρειας Εύβοιας, όταν ο ίδιος ο αρχηγός της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, ανερυθρίαστα δήλωσε σε τηλεοπτική συνέντευξη ότι “δεν παρακολουθούσε και πολύ” το πύρινο μέτωπο της Εύβοιας, γιατί ήταν απασχολημένος αποκλειστικά με τις φωτιές στην Πάρνηθα. Τι πιο βάναυσα απογυμνωμένο από κάθε πολιτική ευαισθησία, από την παραδοχή αυτή;
Μήπως συγκλίνει με την καταγγελία που διαβάζουμε σε φιλική σας εφημερίδα ότι έμπειροι αξιωματικοί αγνοήθηκαν για την κατανομή των πυροσβεστικών αεροπλάνων και οι αποφάσεις λαμβάνονταν από τη πολιτική ηγεσία;
Η εντύπωση πάντως που κυριάρχησε στην Εύβοια είναι ότι εγκαταλείφθηκε στην τύχη της, όταν την ίδια στιγμή καιγόταν η Βαρυμπόμπη. Αν η φωτιά στην Εύβοια, είχε αντιμετωπιστεί έγκαιρα, δεν θα δημιουργούνταν έπειτα οι συνθήκες που απαιτούσαν σχεδόν αποκλειστικά τη χρήση εναέριων μέσων (δύσβατες περιοχές, μεγάλο πύρινο μέτωπο).
Παρακολούθησα το προχθεσινό Περιφερειακό Συμβούλιο για τις Πυρκαγιές της Στερεάς Ελλάδας και σας μεταφέρω αυτολεξεί τις απόψεις του Περιφερειάρχη και των δύο Δημάρχων που επλήγησαν ολοκληρωτικά:
Σπανός -Περιφερειάρχης, δόθηκαν εντολές μη κατάσβεσης, ότι μείναμε να σβήσουμε μόνοι μας χωρίς βοήθεια, ότι η πολιτική προστασία φέρνει ευθύνες, ότι το κράτος έχει ευθύνες.
Κοντζιάς - Δήμαρχος Ιστιαίας –Αιδηψού, Ρήμαξε ο τόπος μας, λόγος ήταν η ανεπάρκεια, δεν ήταν εκεί κανείς στο μέτωπο από το κεντρικό κράτος, η εκκένωση γινόταν χωρίς παρουσία πυροσβεστικών δυνάμεων.
Τσαπουρνιώτης - Δήμαρχος Λίμνης –Μαντουδίου, ούτε εναέρια, ούτε επίγεια μέσα υπήρχαν. Καμία ανταπόκριση. Έγινε επιλογή. Η πυροσβεστική υπηρεσία δεν υπήρχε πουθενά, 7 χωριά κάηκαν χωρίς κανένα πυροσβεστικό.
Φαντασθείτε τώρα αυτούς τους ανθρώπους και ιδιαίτερα τους Δημάρχους, που όχι μόνο συνέδραμαν λόγω της θέσης τους στο έργο της πυρόσβεσης, αλλά και ανέλαβαν οι ίδιοι, μαζί με τους κατοίκους, να σώσουν ότι μπορούσε να σωθεί.
Αυτό που προέχει αυτή την ώρα για όλες τις περιοχές που χτυπήθηκαν είναι η στήριξη των πληγέντων με αποζημιώσεις και ενισχύσεις μέχρι του σημείου όχι μόνο της ολικής επαναφοράς στην προηγούμενη κατάσταση, αλλά και δημιουργίας των προϋποθέσεων που θα επιτρέψουν σε όλους την παραμονή στο τόπο τους.
Δεν μπορούν να περιμένουν ούτε μια μέρα οι κτηνοτρόφοι και οι μελισσοκόμοι που δεν έχουν ζωοτροφές.
Η επόμενη μέρα απαιτεί για το δάσος εργασίες αντιπλημμυρικής προστασίας και κήρυξης αναδασωτέων όλων των εκτάσεων. Πρέπει να ολοκληρωθούν τουλάχιστον μέχρι τέλους Νοεμβρίου σε όλες τις περιοχές.
Οι πρώτες εκτιμήσεις, γιατί οι καταγραφές δεν έχουν ολοκληρωθεί, είναι συνολικά για όλες τις πυρκαγιές του Αυγούστου: Κάηκαν περί τα 1.300.000 στρ. δάσους και περισσότερα από 100.000 στρ. καλλιεργειών κυρίως ελιάς, καταστράφηκαν εκατοντάδες σπίτια και επιχειρήσεις, απανθρακώθηκαν χιλιάδες μελίσσια και ζώα.
Βέβαια δεν αρκεί μόνο η εξαγγελία των μέτρων που λαμβάνονται στις κρίσεις, χρειάζεται τόσο η άμεση υλοποίησή τους, όσο και η συμπλήρωσή τους με έκτακτες ενισχύσεις γιατί όλα τα έχει καλύψει η στάχτη.
Δεν πρέπει να βιώσουν, για παράδειγμα οι αγρότες, ανάλογες καταστάσεις με τους πληγέντες με τον Ιανό, όπου η καθυστέρηση στην καταβολή των αποζημιώσεων ήταν απαράδεκτη.
Η κραυγή αγωνίας για την επόμενη μέρα είναι ακριβώς αυτή «θέλουμε να μείνουμε στις ρίζες μας, να συνεχίσουμε τη δουλειά που είχαμε ή και μια άλλη, που θα μας διασφαλίζει την επιβίωσή μας».
Σε αυτή τη θέση εμείς απαντάμε τονίζοντας ιδιαίτερα ότι η περιοχή παράλληλα με την περιβαλλοντική αποκατάσταση, που θα απασχολήσει πολλούς για πολλά χρόνια, να στηριχτεί σε δύο τομείς που προσφέρουν τις απαραίτητες δυνατότητες, και οι τομείς αυτοί είναι ο τουριστικός και ο αγροτικός.
Γι αυτό και επιμένουμε ότι, όχι μόνο δεν πρέπει να αποχωρήσει κανένας από αυτούς που δραστηριοποιούνταν στους συγκεκριμένους χώρους, αλλά και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις μέσα από ένα στρατηγικό σχέδιο για την περιοχή, περισσότερων ευκαιριών απασχόλησης.
Για τους κτηνοτρόφους μιλάμε για άμεση και χωρίς αποκλεισμούς καταβολή των αποζημιώσεων. Άμεση σημαίνει εντός Οκτωβρίου και χωρίς αποκλεισμούς σημαίνει ότι όσοι έχουν χάσει περισσότερα ζώα από αυτά που έγιναν δεκτά στην καταγραφή να ενημερωθούν, ότι μπορούν να καταθέσουν, όταν πληρωθούν, ένσταση. Είναι δικαίωμά τους.
Είναι αδιανόητο να ζητούνται για το 100% των απολεσθέντων ζώων αποδεικτικά στοιχεία. Όπως είναι αδιανόητο για να ενταχθούν στα ΠΣΕΑ, δηλαδή στις κρατικές ενισχύσεις, οι στάβλοι και οι αποθήκες να ζητούνται άδειες λειτουργίας, όταν προηγούμενα λειτουργούσαν με παρατάσεις.
Για τους μελισσοκόμους εκτός από τα μελισσοσμήνη τους πρέπει να υπάρξει πρόνοια να αποζημιωθούν και για τις κυψέλες που τους καταστράφηκαν.
Περισσότερα από 250.000 ελαιόδενδρα έχουν καταστραφεί. Για την κατηγορία αυτή πρέπει να επιταχυνθούν οι διαδικασίες ΠΣΕΑ με έγκριση της Ε. Επιτροπής.
Η Εύβοια πρέπει να αναστηθεί. Δεν πρέπει να μεταμορφωθεί. Αυτό ζητούν οι πολίτες, αυτό είναι το ορθό, το δίκαιο, το περιβαλλοντικά βιώσιμο. Και εμείς, ως ΣΥΡΙΖΑ, ακούγοντας τον πολίτη, σταθμίζοντας τη θέση μας στις συνθήκες σοβαρής κρίσης που διέρχεται η χώρα μας αλλά και σεβόμενοι τον φυσικό μας πλούτο, θεωρούμε ότι η αναβίωση της Εύβοιας με σαφώς καλύτερες υποδομές είναι μονόδρομος.
Για τους ρητινοκαλλιεργητές μας η παραμονή τους στην περιοχή με τη διασφάλιση της επιβίωσής τους, απαιτεί την κάλυψη του εισοδήματός τους από την επιδότηση και την ενίσχυση λόγω καταστροφής ή απώλειας της παραγωγής τους. Μία λύση για τους άνω των 55 είναι και η πρόωρη συνταξιοδότηση.
Βέβαια έχω και την άποψη ότι πρέπει να βρεθεί τρόπος να μπουν και οι ίδιοι, όπως και όλοι οι δασεργάτες της περιοχής στη διαχείριση και την αναγέννηση των καμένων.
Κι έρχομαι στις Δασικές Υπηρεσίες.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχουν είναι η έλλειψη προσωπικού σε όλα τα επίπεδα. Για να ασκήσεις όμως δασική πολιτική πρέπει να έχεις μια κεντρική κατεύθυνση και τους απαραίτητους πόρους, πράγμα που είναι ηλίου φαεινότερο ότι δεν υπάρχει.
Σίγουρα κύριο ζητούμενο για το δασικό οικοσύστημα είναι η οικολογική ισορροπία. Κι αυτή μπορεί να επιτευχθεί με μία διαχείριση που θα δίνει τη δυνατότητα στους κατοίκους των παραδασόβιων περιοχών να υπηρετούν αυτή την ισορροπία, διασφαλίζοντας και ένα εισόδημα που θα τους επιτρέπει να μείνουν σ΄ αυτές.
Στα δάση μας όχι μόνο δεν υπάρχει εισόδημα, αλλά και η στοιχειώδης διαχείριση. Το 95% στερείται διαχειριστικής έκθεσης και είναι χωρίς καθαρισμό και ουσιαστική φύλαξη, τότε προστίθεται ακόμη ένα πρόβλημα
Τα αίτια που προξενούν τις πυρκαγιές και τις επεκτείνουν είναι δεδομένα και είναι:
η σύνθεση της χλωρίδας των μεσογειακών δασικών οικοσυστημάτων, που είναι πυρόφιλη. Κυριαρχεί η χαλέπιος πεύκη και είναι βέβαια υπόθεση της φύσης. Αν δε, συνδυαστεί και με τα ξερά χόρτα και τα υπολείμματα των ανοιξιάτικων αγροτικών καλλιεργειών και δραστηριοτήτων τότε η κατάσταση γίνεται εκρηκτική και οι καιρικές συνθήκες, που κι αυτές είναι υπόθεση της φύσης και αναμενόμενες. Καλοκαίρι, Αύγουστος χωρίς υψηλές θερμοκρασίες και μελτέμια δεν υπάρχει στην Ελλάδα.
Τα μέτρα πρόληψης, σύμφωνα και με τις αναφορές των αρμόδιων Δασαρχείων, ήταν ελλιπή, καθώς υποχρηματοδοτήθηκαν. Σημαντικό είναι να πούμε ότι η πυρκαγιά πάντα οφείλεται στον ανθρώπινο παράγοντα, με μοναδική εξαίρεση την πυρκαγιά από κεραυνό.
Από το φορέα ΟΤΑ ή ΔΕΗ με τις εγκαταλελειμμένες χωματερές και τα καλώδια μέχρι την πολιτεία που κατά καιρούς αλλάζει τη χρήση σε δασικές εκτάσεις με νομιμοφανείς διαδικασίες και από τον κάτοικο που καίει ξερά χόρτα στην αυλή του μέχρι τον εμπρηστή, η πρόκληση της φωτιάς έχει ως αυτουργό τον άνθρωπο.
Αυτό όμως που επηρεάζει καθοριστικά την εξέλιξη και τις καταστροφές που προξενούνται, είναι η συμπεριφορά της πολιτείας που θεωρεί την καταστολή ως αποκλειστικό εργαλείο αντιμετώπισης των πυρκαγιών, εξαφανίζοντας ουσιαστικά την πρόληψη και την έγκαιρη επέμβαση.
Ασφαλώς και δεν μιλάμε για κατάργηση της εναέριας δασοπυρόσβεσης, όταν μάλιστα σε συνδυασμό με την αλλαγή του κλίματος η πιθανότητα να ζήσουμε στο εγγύς μέλλον καταστροφικές πυρκαγιές είναι εξαιρετικά μεγάλη.
Δεν μπορεί όμως να αποτελεί μονόδρομο, πόσο μάλλον όταν σε δύσκολες καιρικές συνθήκες, σε δύσβατες περιοχές και σε νυχτερινές ώρες δεν υπάρχει και καμία δυνατότητα επέμβασης.
Επισημαίνω ότι η πυρκαγιά δεν είναι φυσικό –καιρικό φαινόμενο, δεν είναι δηλαδή αποτέλεσμα της κλιματικής κρίσης, όπως τεχνηέντως θέλει να παρουσιάσει η κυβέρνηση, αλλά και πολλοί άλλοι που το έχουν κάνει ψωμοτύρι.
Οι συνθήκες που ευνοούν την εξάπλωσή των πυρκαγιών, δηλαδή η ξηρασία, η θερμοκρασία, ο αέρας κ.λ.π. είναι που επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή. Όμως πλέον είναι τέτοια τα τεχνικά μέσα που διαθέτουμε, που η άγνοια είναι αδικαιολόγητη.
Η κυβέρνηση γνώριζε πολύ καλά το επίπεδο συναγερμού πυρκαγιών και δήλωνε ότι ο κρατικός μηχανισμός είναι έτοιμος. Αποδείχτηκε όμως, ανύπαρκτος. Ένας σωστός σχεδιασμός προστασίας από τις πυρκαγιές πρέπει να στηρίζεται κυρίως στην πρόληψη και δευτερευόντως στην καταστολή.
Αναμφίβολα δεν μπορούμε να ρίχνουμε μονίμως το βάρος της αντιμετώπισης των πυρκαγιών στον ηρωισμό και στην αυτοθυσία του προσωπικού της δασοπυρόσβεσης.
Ασφαλώς και πρέπει να επαναπροσεγγιστεί. Όπως αναφέρει και το πόρισμα Γκολντάμερ, που χαίρομαι ότι τυγχάνει ευρύτερης στήριξης:
Όλοι όσοι ασχολούνται σήμερα με την δασοπυρόσβεση χρειάζονται, αρκεί να έχουν συγκεκριμένους ρόλους. Κι αυτοί είναι η Δ.Υ. για την πρόληψη, η Τοπική Αυτοδιοίκηση για την έγκαιρη επέμβαση και η Π.Υ. για την καταστολή.
Η συνεργασία τους θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις επαναφοράς του συντονισμού στη Δ.Υ. που ως αποκλειστικός διαχειριστής των δασικών οικοσυστημάτων γνωρίζει καλύτερα τη κρίσιμη στιγμή τη κατάσταση. Η μετάβαση αυτή χρειάζεται δύο προϋποθέσεις, τη στελέχωση των εμπλεκομένων και τη διασφάλιση των απαραίτητων πόρων για την πρόληψη.
Θα σταθώ σε δυο άρθρα της ΠΝΠ, το τέταρτο που αφορά στις διατάξεις επίσπευσης των ειδικών δασοτεχνικών έργων και στο έκτο στους αναδόχους αναδάσωσης.
Το τέταρτο πρέπει οι μελέτες να γίνονται οπωσδήποτε από τη δασική υπηρεσία, η οποία και θα παραλαμβάνει το έργο και θα το πιστοποιεί.
Θα μου πείτε πως θα το κάνει όταν το δασαρχείο λίμνης έχει δύο δασολόγους και ο ένας μόλις γυρίσει από την άδειά του θα βγει σε σύνταξη, ή το δασαρχείο Ιστιαίας που δεν έχει κανέναν δασολόγο.
Το έκτο άρθρο μας βρίσκει εντελώς αντίθετους, το πρώτο γιατί δεν θα έχει εφαρμογή με την κήρυξη αναδασωτέων όλων των εκτάσεων που κάηκαν. Τουλάχιστον για 15 χρόνια θα περιμένουμε για να δούμε τα αποτελέσματα της φυσικής αναγέννησης. Πρέπει να συνταχθεί η σχετική πράξη. Δυστυχώς στη χώρα μας δεν έχει συνταχθεί καμία ως τώρα πράξη και η χώρα μας στο σύνολό της εξακολουθεί να είναι αναδασωτέα.
Δεν μπορώ να φανταστώ αναδόχους αναδάσωσης να αναδασώνουν σε φρεσκοκαμένες εκτάσεις, όταν μάλιστα πρόκειται και για εταιρείες αναδόχους άλλης φύσεων έργων. Το επαναλαμβάνω αυτό, γιατί κάποια στιγμή αυτό μπορεί να αποτελέσει και πρόσχημα για άλλες μεταβολές χρήσεις.
Οι υπόλοιπες ρυθμίσεις και ενισχύσεις της ΠΝΠ δεν φέρνουν τίποτα το καινούριο από τα αυτονόητα αν και οι ζημιές είναι τέτοιες που οδηγούν σε εξαφάνιση ανθρώπους και δραστηριότητες που πρέπει να μείνουν στα χωριά τους.
Άρχισαν ήδη κι αυτές να λειτουργούν επικοινωνιακά στο βωμό του επιτελικού κράτους της Ν.Δ., το είπα στην αρχή της ομιλίας μου. Ο μύθος σας κατέρρευσε.»