Βαμβάκι:Οι προοπτικές για το ελληνικό βαμβάκι

Του Βασίλη Έξαρχου, προέδρου του ΕΛΓΑ

Το βαμβάκι όπως είναι γνωστό παράγεται μόνο σε τρία κράτη μέλη της Ε.Ε. Η Ελλάδα είναι ο κύριος παραγωγός βαμβακιού, με το 80% περίπου της καλλιεργούμενης έκτασης, ακολουθούμενη από την Ισπανία (κυρίως στην περιοχή της Ανδαλουσίας), η οποία καλλιεργεί το 20% περίπου της συνολικής έκτασης. Η Βουλγαρία παράγει βαμβάκι σε έκταση περίπου 1.000 εκταρίων.
Το 2013, η παραγωγή βαμβακιού της ΕΕ εκτιμάται ότι θα αντιπροσωπεύει μόνο το 1% της παγκόσμιας παραγωγής. Από αυτό το ποσοστό το 85% θα παραχθεί στην Ελλάδα  ενώ στην Ισπανία θα παραχθεί το υπόλοιπο 15%.
Παρά το γεγονός ότι το βαμβάκι αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 0,2% της αξίας της ευρωπαϊκής γεωργικής παραγωγής έχει πολύ μεγάλη σημασία κυρίως για την Ελλάδα και λιγότερο για την Ισπανία. Στη χώρα μας, ιδιαίτερα στις Περιφέρειες της Θεσσαλίας, της Στερεάς Ελλάδας, της Κεντρικής Μακεδονίας και της Θράκης η καλλιέργεια του βαμβακιού είναι πολύ σημαντική.
Ειδικότερα από το 2006 έως το 2012 οι καλλιεργούμενες εκτάσεις βαμβακιού, το ποσό ενίσχυσης ανά εκτάριο και η παραγωγή σε σύσπορο βαμβάκι στην Ελλάδα  έχουν ως εξής:
 

Η πρόταση της Επιτροπής για τη νέα ΚΑΠ διατηρεί το ειδικό καθεστώς του βαμβακιού, δηλαδή τη συνδεδεμένη ενίσχυση και για την περίοδο μετά το 2014. Δημοσιονομικά, επέρχεται μία μείωση της τάξεως του 5% για τον προϋπολογισμό του τομέα του βαμβακιού σύμφωνα και με το γενικό κανόνα μείωσης ολόκληρου του προϋπολογισμού της ΚΑΠ για τη νέα Προγραμματική Περίοδο 2014-2020. Η Βασική Έκταση για τη χώρα μας παραμένει στο επίπεδο των 250.000 εκταρίων ενώ διατηρούνται ίδιοι ,όπως σήμερα, οι υπόλοιποι όροι επιλεξιμότητας.
Η καλλιέργεια του βαμβακιού και με τη νέα πρόταση της Ευρωπαϊκής. Επιτροπής, διατηρεί το προνομιακό της καθεστώς από πλευράς ενισχύσεων.
Με βάση τα παραπάνω θεωρείται βέβαιο ότι στην χώρα μας θα συνεχιστεί η καλλιέργεια του βαμβακιού ιδιαίτερα στις περιοχές με πολύ μεγάλη εμπειρία και μεγάλες στρεμματικές αποδόσεις. Προκειμένου να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη για την εθνική οικονομία, να διατηρηθεί η απασχόληση, να μειωθεί η κατανάλωση φυσικών πόρων, να παραχθεί καλύτερης ποιότητας βαμβάκι, να εξυγιανθεί το κύκλωμα εμπορίας και να αξιοποιηθούν καλύτερα οι μεγάλες επενδύσεις που έχουν γίνει από τους παραγωγούς αγρότες αλλά και την βιομηχανία απαιτείται η χάραξη και κυρίως η εφαρμογή στην πράξη ολοκληρωμένης πολιτικής για τον τομέα του βάμβακος.
Βασικά σημεία αυτής της πολιτικής πρέπει να είναι:
-    Η βελτίωση της ποιότητας του ελληνικού βαμβακιού με την παραγωγή πιστοποιημένου και τυποποιημένου τελικού προϊόντος (ως τελικό επεξεργασμένο προϊόν και όχι απλώς ως πρώτη ύλη) υψηλής προστιθέμενης αξίας.
-    Η μείωση του υψηλού κόστους παραγωγής με την λήψη μέτρων για την μείωση του κόστους των λιπασμάτων, των φυτοφαρμάκων, του πολλαπλασιαστικού υλικού, των καυσίμων και της ενέργειας.
-    Η συνεργασία των αγροτών, των αγροτικών οργανώσεων, της μεταποίησης, της Αυτοδιοίκησης, με τα Πανεπιστήμια, τα Τεχνολογικά Ιδρύματα και τα ερευνητικά κέντρα για την ανάπτυξη της εφαρμοσμένης έρευνας με στόχο την παραγωγή εγχώριου πολλαπλασιαστικού υλικού, την βελτίωση των καλλιεργητικών μεθόδων, την καταπολέμηση ασθενειών (πράσινο και ρόδινο σκουλήκι).
-    Η δημιουργία ισχυρών ομάδων παραγωγών, η αναβάθμιση της λειτουργίας και του ρόλου της Διακλαδικής Οργάνωσης βάμβακος με στόχο την προώθηση της συμβολαιακής παραγωγής που θα αναβαθμίσει την ποιότητα του βαμβακιού, θα εξυγιάνει την εμπορία και θα δημιουργήσει συνθήκες μεγαλύτερης ασφάλειας για τους βαμβακοπαραγωγούς.
-    Ο σωστός προγραμματισμός των καλλιεργούμενων εκτάσεων ώστε να μην υπερβαίνουμε ως χώρα τη βασική καθορισμένη έκταση των 250.000 εκταρίων.
-    Η αξιοποίηση πόρων του ΠΑΑ 2014-2020 για την υλοποίηση αγροπεριβαλλοντικών Προγραμμάτων (ολοκληρωμένη διαχείριση, μείωση της νιτρορύπανσης κτλ.).
-    Η προώθηση συλλογικών έργων για την μείωση του κόστους της άρδευσης που σε ορισμένες περιοχές είναι πάρα πολύ υψηλό και η παροχή κινήτρων για την χρήση συστημάτων άρδευσης σύγχρονης τεχνολογίας που θα μειώσουν τις απαιτούμενες ποσότητες νερού και το κόστος της άρδευσης.
-    Η υλοποίηση προγραμμάτων εκπαίδευσης των αγροτών προκειμένου να μειωθούν οι απαιτούμενες εισροές (φυτοφάρμακα, λιπάσματα, νερό) προστατεύοντας μ΄ αυτόν τον τρόπο τα εδάφη και το περιβάλλον αλλά εξοικονομώντας και φυσικούς και οικονομικούς πόρους.
-    Η κατάρτιση εδαφολογικών χαρτών προκειμένου να επιλεγούν οι πλέον κατάλληλες περιοχές για την καλλιέργεια βαμβακιού και ν’ αποτραπεί η υποβάθμιση των εδαφών λόγω της καλλιέργειας του ίδιου προϊόντος στις ίδιες εκτάσεις για πολλά χρόνια.
-    Η αξιοποίηση των υποδομών του Κέντρου Ελέγχου Ποιότητας και Πιστοποίησης Βάμβακος της Καρδίτσας, ως μέρος του δικτύου συνεργαζόμενων φορέων με στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας.