Ο φετινός χειμώνας βρίσκει τα νοικοκυριά σε κατάσταση κρίσης και την Κυβέρνηση σε εισπρακτική φρενίτιδα με προφανές περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος. Η δυσκολία θέρμανσης των ήδη ενεργοβόρων σπιτιών με το «παραδοσιακό» πετρέλαιο, λόγω της ραγδαίας αύξησης της τιμής του, οδηγεί πολλούς στη χρήση καυσόξυλου (νόμιμα ή και παράνομα υλοτομημένου). Σε περιοχές μάλιστα της Β. Ελλάδας έκανε δραματική επανεμφάνιση ο λιγνίτης που καίγεται σε τζάκια και σόμπες.
Σύμφωνα με την περιβαλλοντική οργάνωση WWF Ελλάς, ήταν αρκετή μια άστοχη οικονομική επιλογή (δηλ. η εξίσωση του φόρου κατανάλωσης του πετρελαίου θέρμανσης και του πετρελαίου κίνησης) για να αποκαλυφθεί πλήρως η ανερμάτιστη, δαιδαλώδης, καταστροφική για το περιβάλλον και κοινωνικά άδικη ενεργειακή πολιτική της χώρας. Η χαοτική κατάσταση επιτείνεται και από το απαράδεκτα ελλιπές σύστημα μετρήσεων και δημοσιοποίησης δεδομένων για την κατάσταση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα, με αποτέλεσμα οποιεσδήποτε πολιτικές αντιμετώπισης του φαινομένου να βασίζονται σε υποθετικές εκτιμήσεις για τα αίτια, τη χωρική διάσταση και τις πηγές.
Οι σχετικές πρωτοβουλίες στον κτιριακό τομέα, όπως τα προγράμματα «Εξοικονόμηση κατ' οίκον» και «Χτίζοντας το μέλλον», έμειναν ανεφάρμοστες και αποδείχθηκαν 'λίγες' για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, καθώς τα κίνητρα που προσφέρουν για τη λήψη δράσεων μεγάλου κόστους είναι ανεπαρκή. Η αποτυχία κινητοποίησης των απαραίτητων επενδύσεων έρχεται σε μια στιγμή που τα αποτελέσματα της εφαρμογής των πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης επιβεβαιώνουν τις τεράστιες δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας από τα ελληνικά κτίρια – το 96% των κτιρίων δεν πληρούν τις ελάχιστες προδιαγραφές του κτιρίου αναφοράς του ΚΕΝΑΚ. Την ίδια στιγμή, το ΥΠΕΚΑ «σκοτώνει» τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και θάβει κάθε προοπτική για βιώσιμη ανάπτυξη τού τομέα που θα μπορούσε άμεσα και έμμεσα να προσφέρει πραγματικά καθαρές λύσεις στη θέρμανση κατοικιών.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση που έχει προκληθεί κυρίως στα αστικά κέντρα από τη χρήση τζακιών δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται σαν αποτέλεσμα μιας νέας μόδας πολυτελείας που πρέπει να παταχθεί με πρόσθετη φορολογία. Και ενώ η ρύπανση στις πόλεις έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον και τη δικαιολογημένη ανησυχία της κοινής γνώμης, είναι σημαντικό να τονιστεί πως οι κάτοικοι των λιγνιτοφόρων περιοχών υποφέρουν από τα συχνά επεισόδια υπέρβασης των ορίων ρύπανσης εξαιτίας της εκμετάλλευσης λιγνίτη. Ας αναλάβει επιτέλους με σοβαρότητα η Κυβέρνηση τον κεντρικό ρόλο που της αναλογεί στα θέματα ενέργειας, προστασίας του περιβάλλοντος και κοινωνικής πολιτικής για τη θέρμανση, θέτοντας τις εξής προτεραιότητες:
- Παροχή ενισχυμένων κινήτρων για αποδοτικά και χαμηλού κόστους μέτρα εξοικονόμησης, με κοινωνικά κριτήρια (πχ. αεροστεγάνωση, μόνωση εκτεθειμένων σωληνώσεων, πλήρης επιδότηση εργασιών συντήρησης των συστημάτων θέρμανσης για τους οικονομικά ασθενέστερους, κ.α.).
- Επιτάχυνση της απορρόφησης του ΕΣΠΑ και απλοποίηση των διαδικασιών ένταξης στα προγράμματα ενισχύσεων για ενεργειακή θωράκιση κτιρίων
- Δημιουργία εναλλακτικού προγράμματος ενεργειακής θωράκισης κτιρίων, κάνοντας χρήση των μηχανισμών παροχής ενεργειακών υπηρεσιών (ESCOs). Το πρόγραμμα θα πρέπει να καταρτιστεί σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και να ζητηθεί η στήριξή του από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
- Θέσπιση αυστηρών προδιαγραφών για τις μονάδες καύσης βιομάζας και άλλων αντίστοιχων καυσίμων και συστήματος ελέγχων.
- Προώθηση ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή, ώστε η χρήση ηλεκτρισμού για θέρμανση να έρχεται από πραγματικά καθαρές πηγές ενέργειας.
- Προώθηση των μέσων θέρμανσης και ψύξης με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών (γεωθερμία, ηλιακή ενέργεια).
- Πάταξη της λαθροϋλοτομίας, με εφαρμογή της πρόσφατης εγκυκλίου του ΥΠΕΚΑ και ενίσχυση της δασικής υπηρεσίας.
- Εκσυγχρονισμός και ενίσχυση του συστήματος παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα, σε συμφωνία με τη σχετική νομοθεσία της ΕΕ, με έμφαση στη συμπλήρωση του δικτύου με σταθμούς σημειακής μέτρησης των αιωρούμενων σωματιδίων διαμέτρου 2,5 μικρομέτρων (ΑΣ 2,5), αλλά και καθ' ύψος μετρήσεων με τις υπάρχουσες τεχνικές τηλεπισκόπησης laser (lidar).
- Κατάρτιση διυπουργικού σχεδίου δράσης για περιπτώσεις έκτακτων περιστατικών ατμοσφαιρικής ρύπανσης, σε συνεργασία με θεσμοθετημένους ερευνητικούς φορείς (ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια).
Ειρωνεία: το 2013 έχει ορισθεί ως «Έτος Αέρα» για την ΕΕ, ενώ σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα τού Ευρωβαρόμετρου το 70-75% των πολιτών ανησυχεί ιδιαίτερα για την ποιότητα της ατμόσφαιρας...
