Πότε χρειάζεται λίπανση; Ποιο λίπασμα είναι κατάλληλο;

ΛΙΠΑΝΣΗ

Πότε χρειάζεται λίπανση; Ποιο λίπασμα είναι κατάλληλο; Πώς θα το εφαρμόσετε σωστά για να μην «κάψει» τα φυτά σας; Η «διατροφή» των φυτών έχει κανόνες και για να δείτε αποτελέσματα δεν έχετε παρά να τους ακολουθήσετε...

Το λίπασμα είναι τόσο σημαντικό για την ανάπτυξη των φυτών, όσο το χώμα, ο ήλιος και το νερό. Το λίπασμα θεωρείται η τροφή του φυτού, βοηθάει το φυτό μας ώστε να αναπτυχθεί και να το κάνει ανθεκτικό σε εχθρούς και ασθένειες έτσι μία σωστή λιπαντική τακτική στα φυτά μας, τα διατηρεί εύρωστα και υγιή.
Τα λιπάσματα διακρίνονται ανάλογα με τη σύνθεση, τη μορφή, τη χρήση και τον τρόπο που εφαρμόζονται.
Έτσι, θα βρούμε λιπάσματα οργανικά ή χημικά, υδατοδιαλυτά, υγρά ή κοκκώδη και ανάλογα με τη σύνθεσή τους, αζωτούχα, φωσφορούχα, καλιούχα ή ισορροπημένα πλήρη λιπάσματα.

Αναλυτικότερα:

• Οργανικά ή βιολογικά ονομάζονται αυτά που παράγονται από φυσικές πρώτες ύλες, ζωικές ή φυτικές, όπως η κοπριά, το κομπόστ, ο χούμος κ.ά. και χρησιμοποιούνται ευρέως σε βιολογικές καλλιέργειες. 
• Χημικά είναι εκείνα που παράγονται μετά από ειδική χημική επεξεργασία των στοιχείων τους.
• Πλήρη ονομάζονται όλα τα λιπάσματα που περιέχουν στη σύνθεσή τους τα τρία βασικά στοιχεία για την ανάπτυξη των φυτών: άζωτο, φώσφορο και κάλιο.  Η ποσοστιαία αναλογία των στοιχείων αυτών αναγράφεται πάντα στη συσκευασία του λιπάσματος με την ένδειξη NPK.

Το άζωτο μπορεί να εφαρμοστεί μόνο του , με τη μορφή απλού λιπάσματος ή με τη μορφή σύνθετων λιπασμάτων που περιέχουν ποικίλες περιεκτικότητες σε άζωτο

Κύριοι τύποι απλών αζωτούχων λιπασμάτων :

• Ασβεστούχος νιτρική αμμωνία. Είναι ένα μίγμα νιτρικής αμμωνίας και ένα ελάχιστο 20% ασβεστούχου / μαγνησιούχου άλατος. Η συγκέντρωση του σε άζωτο κυμαίνεται από 25% ως 28%. Το μισό του αζώτου βρίσκεται στη νιτρική μορφή , η όποια είναι άμεσα διαθέσιμη στα φυτά , ενώ το υπόλοιπο μισό βρίσκεται στην αμμωνιακή μορφή. Τα λιπάσματα νιτρικού αμμωνίου είναι καλά προσαρμοσμένα στα περισσότερα εδάφη τις καλλιέργειες και τις κλιματικές συνθήκες.
• Νιτρική αμμωνία. Άλλη μια πηγή αζώτου υψηλής συγκέντρωσης. ( 33,5% με 34,5%κ.β.). Είναι η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη μορφή απλού αζωτούχου λιπάσματος.
• Ουρία. Αποτελεί τον τύπο με τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε άζωτο(46% κ.β.). η διαθεσιμότητα του αζώτου για πρόσληψη από το φυτό , μπορεί να καθυστερήσει , ιδιαίτερα με ανοιξιάτικο ψυχρό καιρό, καθώς η ουρία πρέπει να μετατραπεί αρχικά σε αμμωνιακή και τελικά νιτρική μορφή. Η χημική της μετατροπή εξαρτάται από τη θερμοκρασία , και για αυτό η χρήση της ουρίας εντοπίζεται κυρίως στης χώρες της Μεσογείου.
• Θειική αμμωνία. Έχει μικρή σχετικά περιεκτικότητα σε άζωτο ( 21% , αποκλειστικά στην αμμωνιακή μορφή). Επιπλέον περιέχει κατά 24% θείο (S) , ένα άλλο απαραίτητο για τα φυτά θρεπτικό στοιχείο.
• Θειούχος νιτρική αμμωνία. Είναι ένας συνδυασμός θειικού και νιτρικού αμμωνίου. ( τυπική σύνθεση : 26% περιεχόμενο άζωτο από το οποίο 7,5% νιτρικό και 18,5% αμμωνιακό με επιπλέον 14% θείο).
• Νιτρικό ασβέστιο. Περιέχει 14,4% άζωτο σε νιτρική μορφή και 19% υδροδιαλυτό ασβέστιο. Πρόκειται για μια μορφή κατάλληλη για τα κηπευτικά και τα οπωροφόρα εξαιτίας της γρήγορης του δράσης.

2.Σύνθετα λιπάσματα.

Τα λιπάσματα τα οποία περιέχουν περισσότερα από ένα από τα βασικά θρεπτικά στοιχεία – άζωτο (Ν) , φώσφορο (P) , κάλιο (Κ) – είναι γνωστά ως σύνθετα λιπάσματα. Υπάρχουν δύο διακριτές κατηγορίες:

• Σύμπλοκα λιπάσματα. Περιέχουν τουλάχιστον δύο από τα στοιχεία άζωτο , φώσφορο ή κάλιο και συνήθως είναι προϊόν χημικής αντίδρασης. Έχουν το πλεονέκτημα να περιέχουν όλα τα τους τα θρεπτικά στοιχεία σε κάθε τους κόκκο.
• Τα μίγματα λιπασμάτων. Αυτά παράγονται από την στεγνή ανάμιξη των κόκκων ή σωματιδίων δύο ή περισσοτέρων ενδιάμεσων λιπαντικών υλικών. Στα καλής ποιότητας μίγματα οι περιεχόμενοι κόκκοι ταιριάζουν απόλυτα σε σχέση με το μέγεθος και άλλα φυσικά χαρακτηριστικά. Αν τα συστατικά δεν ταιριάζουν απόλυτα υπάρχει πιθανότητα να διαχωριστούν κατά τους χειρισμούς , τη μεταφορά και τη διασπορά , έχοντας σαν αποτέλεσμα την ανομοιόμορφη κατανομή στον αγρό.

Η πλειοψηφία των σύνθετων λιπασμάτων που χρησιμοποιούνται ανήκουν στη κατηγορία των σύμπλοκων λιπασμάτων. Οι κόκκοι αυτών των λιπασμάτων έχουν ενιαίο μέγεθος και καθορισμένη σύσταση, οπότε δεν διατρέχουν κίνδυνο διαχωρισμού κατά την εφαρμογή.

3. Ειδικά Λιπάσματα

Κάτω από συγκεκριμένες κλιματικές και εδαφικές συνθήκες μπορεί να συμβεί ακινητοποίηση, απονιτροποίησση, διαφυγή με μορφή αερίου ή έκπλυση το αζώτου, μειώνοντας την αποτελεσματικότητα των εφαρμοζόμενων λιπασμάτων. Για την πρόληψη του φαινομένου αυτού η βιομηχανία ανόργανων λιπασμάτων ανέπτυξε ειδικούς τύπους λιπασμάτων σχεδιασμένα να μειώσουν την επίδραση των φαινομένων αυτών. Αυτοί οι ειδικοί τύποι λιπασμάτων μπορούν να συνοψιστούν όπως παρακάτω :

Διαφυλλικά Λιπάσματα. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις το άζωτο, μπορεί να προσληφθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικά από τα φύλλα του φυτού. Αυτή η μέθοδος εφαρμογής μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προληφθεί η ακινητοποίηση ή η έκπλυση του εφαρμοζόμενου από το έδαφος αζώτου. Όμως η ποσότητα του αζώτου που μπορεί να εφαρμοστεί με φυλλικούς ψεκασμούς είναι περιορισμένη και στην πράξη αυτός ο τρόπος εφαρμογής χρησιμοποιείται συμπληρωματικά της εφαρμοζόμενης ποσότητας αζώτου από το έδαφος.

4. Λιπάσματα βραδείας διάχυσης και ελεγχόμενης διάχυσης.

Ένα λίπασμα βραδείας ή ελεγχόμενης διάχυσης περιέχει άζωτο και ίσως άλλα θρεπτικά στοιχεία σε μορφές οι οποίες καθυστερούν την αρχική διαθεσιμότητα ή επεκτείνουν τη διαθεσιμότητα στο χρόνο, συγχρονίζοντας την με την πρόσληψη από τα φυτά.

Τυπικά, ένα λίπασμα βραδείας αποδέσμευσης βασίζεται στην αδιαλυτότητα του μέσου που περιέχει το άζωτο στο διαθέσιμο νερό. Από την άλλη ένα λίπασμα ελεγχόμενης διάχυσης παράγεται με την τροποποίηση του διαλυτού λιπαντικού προϊόντος, με τη χρήση επικαλυπτικών στρωμάτων ή τον εγκλεισμό σε κάψουλες.

Οι δύο κυριότερες κατηγορίες των λιπασμάτων βραδείας ή ελεγχόμενης αποδέσμευσης , ανάλογα με τον τρόπο παραγωγής τους είναι:

• Λιπάσματα βραδείας αποδέσμευσης. Σχεδιάστηκαν κυρίως για επαγγελματική χρήση σε γκαζόν , παιδικές χαρές και κήπους.

• Λιπάσματα ελεγχόμενης αποδέσμευσης. Τα υλικά αυτά σχεδιάστηκαν να απελευθερώνουν θρεπτικά στοιχεία για μια δεδομένη χρονική περίοδο ( 3,6,9,ή 12 μηνών) μέσω ενός υλικού επικάλυψης ή μιας μεμβράνης κάψουλας.

5. Σταθεροποιημένα Λιπάσματα : Λιπάσματα που σχετίζονται με παρεμποδιστές της νιτροποίησης.

Οι παρεμποδιστές της νιτροποίησης είναι χημικές ενώσεις οι οποίες παρεμποδίζουν την βακτηριακή οξείδωση (νιτροποίηση) του αμμωνιακού αζώτου περιορίζοντας τη δραστηριότητα των Nitrosomonas βακτηρίων στο έδαφος. Ο σκοπός είναι να διατηρηθεί το εφαρμοζόμενο αμμωνιακό άζωτο στην αρχική του μορφή, η οποία είναι σταθερή στο έδαφος, και να επιβραδυνθεί η μετατροπή του σε νιτρικά. Αυτό μειώνει προσωρινά την αναλογία νιτρικών στο έδαφος, μειώνοντας έτσι τις πιθανότητες έκπλυσης ή σχηματισμού N2Ο, λόγω υψηλής βροχόπτωσης ή άρδευσης.

Το κόστος των λιπασμάτων ελεγχόμενης αποδέσμευσης ή των σταθεροποιημένων λιπασμάτων είναι σημαντικά υψηλότερο από αυτό των συμβατικών. Έτσι η κύρια χρήση τους περιορίζεται σε καλλιέργειες υψηλής αξίας, σε συγκεκριμένα καλλιεργητικά συστήματα και σε μη αγροτικούς τομείς υψηλής αξίας (ανθοκομία, παιδικές χαρές, θερμοκήπια).

Το Άζωτο (Ν) είναι πολύ σημαντικό για την ανάπτυξη των φύλλων και γενικώς των πράσινων μερών του φυτού μας ώστε να έχουμε ένα γερό φυτό.

Τα γενικότερα συμ­πτώματα που προκαλούνται λόγω έλ­λειψης αζώτου είναι:

• Καθυστερημένη βλάστηση
• Χλώρωση
• Μικρά φύλλα και Κιτρίνισμα φύλλων (χαρακτηριστι­κό κιτρίνισμα νευρώσεων λεμονιάς),
• Στις πιο βα­ριές περιπτώσεις μπορεί να παρατη­ρηθεί φυλλόπτωση και ξήρανση των άκρων των βλαστών.
• Τα άνθη και τα μικρά καρπίδια πέ­φτουν άφθονα κατά το δέσιμο ή αμέ­σως μετά

Ο Φώσφορος (Ρ) συμβάλλει στην γρήγορη ανάπτυξη των ριζών και γενικά των υπόγειων μερών του φυτού, βοηθάει στην ανάπτυξη του φυτού, την επιτάχυνση της ωρίμανσης των καρπών και τον καλό σχηματισμό των σπόρων

Η έλλειψη  φωσφόρου έχει ως συνέπεια:

• Το νανισμό των φυτών και την πρόωρη πτώση των φύλλων.
• Οι φυτικοί ιστοί γίνονται μαλακοί και υδαρείς.
• Το φύλλωμα σα κάποιες καλλιέργειες αποκτά ακανόνιστο βαθύ πράσινο χρώμα (καπνός,        βαμβάκι). Συχνά εμφανίζεται κόκκινο χρώμα ή βυσσινί, κυρίως περιφερειακά.
• Τα φυτά αποκτούν φτωχό ριζικό σύστημα.

Το Κάλιο (Κ) Το Κάλιο είναι σημαντικότατο θρεπτικό συστατικό γιατί θεωρείται ρυθμιστής του μεταβολισμού των φυτών. Το κάλιο στα φυτά συνδέεται με τα σωματίδια οπότε κάνει το φυτό ανθεκτικό σε ψυχρές περιόδους και περιόδους ξηρασίας .Έχουμε καλύτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά στους καρπούς (χρώμα, γεύση, άρωμα, σκληρότητα). Αυξάνει την περιεκτικότητα πρωτεΐνης στα φυτά..Ενισχύει την δράση τουλάχιστον 80 ενζύμων.. Ελαττώνει το πλάγιασμα.

 Τα κύρια συμπτώματα από την έλλειψη καλίου μπορούν να προκαλέσουν

• Ωχροκίτρινη απόχρωση της περιφέρειας των φύλλων.
• Οι βλαστοί του φυτού είναι ασυνήθιστα λεπτοί.
• Δυσκαμψία και πρόωρη ξυλοποίηση των βλαστών.
• Οι καρποί είναι μικρότερου μεγέθους, παρουσιάζουν μεταχρωματισμούς στο εσωτερικό τους, καθίστανται υδαρείς και μαλακοί, εμφανίζουν ωχροκίτρινες κηλίδες.

ΠΡΟΣΟΧΗ!!!   Δεν εφαρμόζουμε ΠΟΤΕ λίπασμα:

•Όταν κάνει πολλή ζέστη (πάνω από 32ο C).
•Όταν τα φυτά είναι απότιστα ή έχουν κάποια ασθένεια.
• Όταν έχουμε κάνει μεταφύτευση και για 2-3 μήνες μετά.