Η στροφή του παραγωγικού προτύπου προς τις εξαγωγές σηματοδοτεί την εμβάθυνση της εξαγωγικής δραστηριότητας της ελληνικής μεταποίησης, που δημιουργεί καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας με υψηλότερες εξειδικεύσεις, συμβάλλοντας έτσι στην τεχνολογική αναβάθμιση και την ευημερία της χώρας. Η Ελλάδα εισάγει σήμερα πολλά τελικά προϊόντα που θα μπορούσαν δυνητικά να παράγονται εδώ υποκαθιστώντας εισαγωγές. Η χρήση ελληνικών ενδιάμεσων προϊόντων στις εξαγωγές τρίτων χωρών είναι επίσης περιορισμένη σε σχέση με άλλες χώρες. Mε την εξαίρεση των βασικών μετάλλων και των χημικών που έχουν ενταχθεί ικανοποιητικά σε διεθνείς μεταποιητικές αλυσίδες αξίας, η Ελλάδα συμμετέχει μόνο οριακά σε αυτές. Στο πλαίσιο αυτό, και για να μπορέσει η ελληνική μεταποίηση να αυξήσει το βαθμό ενσωμάτωσης της στην παγκόσμια παραγωγική διαδικασία, η Ελλάδα καλείται να αναπτύξει υποδομές γνώσης και καινοτομίας υψηλού επιπέδου για να γίνει πόλος έλξης ξένων νεωτεριστικών επενδύσεων και χώρα-κόμβος αναφοράς στις διεθνείς αλυσίδες αξίας. Σύμφωνα με σχετική ανάλυση του ΚΕΠΕ (Οικονομικές Εξελίξεις, Τεύχος 32, Φεβρουάριος 2017), η Ελλάδα στον τομέα αυτό παρουσιάζει μια μικτή εικόνα καθώς, από την μια πλευρά,
- είναι 4η διεθνώς (μεταξύ 33 χωρών) στη συμμετοχή των νέων 20 ετών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση
- είναι 6η διεθνώς (μεταξύ 44 χωρών) σε αποφοίτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στις φυσικές επιστήμες και τη μηχανολογία, που αντιπροσωπεύουν το 26% όλων των αποφοίτων, αλλά
- διαθέτει μόνο 5,8 ανά 1000 άτομα πληθυσμού ηλικίας 25-64 με διδακτορικό και βρίσκεται στην 21η θέση σε 34 χώρες στη σχετική κατάταξη, και,
- διαθέτει μόνο 7,5 ερευνητές και 10,8 εργαζόμενους στην έρευνα και ανάπτυξη (ερευνητές, τεχνικούς και υποστηρικτικό προσωπικό) ανά 1000 απασχολούμενους (21η σε 36 χώρες και 24η σε 34 χώρες αντιστοίχως), ενώ, επίσης,
- μόνο το 13,9% των ερευνητών απασχολούνται σε επιχειρήσεις (τελευταία σε 36 χώρες, σε 30 από τις οποίες το ποσοστό είναι πάνω από 30%), με το 65,2% και το 19,9% των ερευνητών να απασχολούνται στην εκπαίδευση και το δημόσιο αντιστοίχως.
- είναι 32η σε 37 χώρες όσον αφορά στην άμεση κρατική χρηματοδότηση των δαπανών των επιχειρήσεων, και τη χορήγηση φορολογικών κινήτρων, για έρευνα και ανάπτυξη
- είναι τελευταία (37η) στις δαπάνες των επιχειρήσεων για έρευνα και ανάπτυξη.
Ταυτόχρονα, η μεταποίηση για να παίξει τον αναπτυξιακό της ρόλο στην ελληνική οικονομία θα πρέπει να απελευθερωθεί από τα πλοκάμια της θεσμικής ανεπάρκειας και του δυσβάσταχτου κόστους παραγωγής σε σχέση με άλλες χώρες (υπερφορολόγηση, υψηλό μη μισθολογικό κόστος, υψηλό κόστος ενέργειας, υψηλό κόστος συμμόρφωσης προς το εποπτικό πλαίσιο, στρεβλώσεις και καθυστερήσεις στην αδειοδοτική διαδικασία, κ.ο.κ.), έτσι ώστε να ενισχυθεί το ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα στις διεθνείς αγορές.
Σημαντική βελτίωση καταγράφεται στις προοπτικές της μεταποίησης τον Σεπτέμβριο του 2017. Ο δείκτης υπευθύνων προμηθειών στη μεταποίηση (PMI) παρουσιάζει τον εντονότερο ρυθμό αύξησης της παραγωγής από τον Ιούνιο του 2008, την ώρα που οι επιχειρηματικές προσδοκίες στη βιομηχανία ενισχύονται σημαντικά. Παράλληλα, η περαιτέρω ενίσχυση του όγκου λιανικών πωλήσεων πλην καυσίμων (+3% τον Ιούλιο του 2017 και +2,5% το διάστημα Ιαν – Ιουλ 2017), διατηρεί την αισιοδοξία στο λιανικό εμπόριο, την ώρα που η καταναλωτική εμπιστοσύνη ακολουθεί μια σταθερή ανοδική πορεία, με τα νοικοκυριά να εμφανίζονται λιγότερο απαισιόδοξα για την εξέλιξη της οικονομικής τους κατάστασης και της ανεργίας. Την ίδια ώρα, οι καταθέσεις των νοικοκυριών σημείωσαν άνοδο για 3ο συνεχόμενο μήνα τον Αύγουστο του 2017 (μηνιαία καθαρή ροή +€691 εκατ.), αν και η πληρωμή της 2ης και 3ης δόσης του φόρου εισοδήματος καθώς και η πληρωμή των δόσεων του ΕΝΦΙΑ, αναμένεται να ασκήσει πιέσεις στα διαθέσιμά τους κατά το επόμενο διάστημα. Στο προσχέδιο προϋπολογισμού 2018, αναδεικνύεται η κόπωση των εσόδων από άμεσους φόρους, αλλά εκτιμάται ότι ανεξάρτητα των οικονομικών εξελίξεων, τα έσοδα από έμμεσους φόρους, καθώς και οι επιδόσεις του ασφαλιστικού συστήματος, θα συνεχίσουν να βελτιώνονται θεαματικά. Μια εξαιρετικά φιλόδοξη εξοικονόμηση λειτουργικών δαπανών αναμένεται να χρηματοδοτήσει σημαντικές νέες κοινωνικές δαπάνες, παρά την επίτευξη ενός υψηλού πρωτογενούς πλεονάσματος.
