Καλλιέργεια βαμβακιού

ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
Είναι απ’ τις σημαντικότερες καλλιεργητικές επεμβάσεις. Πρέπει να γίνονται με ιδιαίτερη προσοχή, όταν το χώμα είναι στο ρώγο του. Είναι καλύτερα, πολλές φορές, να αποφύγουμε κάποια κατεργασία, παρά να γίνει σε υγρό χωράφι και να ζυμωθεί το χώμα. Η ζημιά που θα προκληθεί στην δομή του εδάφους, μπορεί να ακολουθεί την καλλιέργεια όλο το καλοκαίρι.
Εντελώς απαραίτητο είναι το εδαφοσχίσιμο (σε πραγματικό βάθος κατεργασίας μεγαλύτερο από 50 – 60  εκατοστά), κάθε 4-5 χρόνια. Σε χρονιές που το φθινόπωρο δεν έχει πολλές βροχές και τα χωράφια είναι στεγνά μετά την συγκομιδή, δεν πρέπει να χάνουμε την ευκαιρία να κάνουμε αυτήν την πολύ σημαντική επέμβαση.

 ΛΙΠΑΝΣΗ  
Για να γίνει σωστή λίπανση είναι απαραίτητο να προηγηθεί εδαφολογική ανάλυση. Οι παραγωγοί πρέπει να κατανοήσουν την αναγκαιότητα της και να την κατατάξουν στις πρώτες τους προτεραιότητες.
Όταν δεν υπάρχει εδαφολογική ανάλυση, προτείνουμε μία γενική λίπανση που θα δώσει στο έδαφος άζωτο σε μεγαλύτερη αναλογία (10-12 μονάδες), φωσφόρο (5-6 μονάδες) και κάλιο (5-6 μονάδες). Για να εφαρμοσθούν αυτές οι μονάδες, χρησιμοποιούνται, συνήθως, τα σύνθετα λιπάσματα 20-10-10, 18-8-8, 18-9-6 και άλλα παρόμοια (που έχουν, δηλαδή, αναλογία αζώτου, φωσφόρου και καλίου 2-1-1, περίπου), σε ποσότητα 40-60  κιλών / στρέμμα.

Από την ποσότητα αυτή:
Μικρό μέρος της εφαρμόζεται στη σπορά (κατά προτίμηση γραμμικά). Η υπόλοιπη, μεγαλύτερη ποσότητα, πρέπει να εφαρμόζεται στο τελευταίο σκαλιστήρι (τέλη Ιουνίου), ώστε να  είναι κοντά στην εποχή των μεγάλων απαιτήσεων της καλλιέργειας (από τις αρχές Αυγούστου και μετά, όταν το βαμβάκι καταναλώνει το 70% περίπου του αζώτου, φωσφόρου και καλίου).
Αξίζει να επισημάνουμε εδώ, ότι η υπερβολική μείωση ή και παράλειψη της λίπανσης, στην οποία παρασύρθηκαν κάποιοι βαμβακοπαραγωγοί με την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ (μετά το 2006), κάτω από την πίεση του κόστους παραγωγής και τις  αυξήσεις στις τιμές των λιπασμάτων, είναι μία αντιοικονομική συμπεριφορά, αφού χάνουμε πολλαπλάσια από την μείωση της παραγωγής, απ’ όσα «κερδίζουμε» με την μείωση της λιπαντικής δαπάνης. Από την στιγμή που καλλιεργούμε βαμβάκι, είναι απαραίτητο και συμφέρον να κάνουμε τη σωστή, επαρκή λίπανση.

ΖΙΖΑΝΙΟΚΤΟΝΙΑ  
Εφαρμόζουμε διπλή ζιζανιοκτονία ή (πιο συχνά τα τελευταία χρόνια) μόνο μετασπαρτικούς συνδυασμούς:
1. Ενσωμάτωση  
      -  Neoflan 600 WG        150    γρ.     δραστικής ουσίας το στρέμμα  
- Pendimethalin      130 ως 200  γρ.  δραστικής ουσίας το στρέμμα  (χρησιμοποιείται και μετασπαρτικά)
2.Μετασπαρτικά: (επιφανειακά μετά τη σπορά)
- Fluometuron (Κοτοράν και παρόμοια)    125 ως 200  γρ.  δραστικής ουσίας το στρέμμα
- Metolachlor  (Ντούαλ)    100 ως 130  γρ.  δραστικής ουσίας το στρέμμα
Ο ψεκασμός να γίνεται το βράδυ που οι συνθήκες είναι, συνήθως, ευνοϊκότερες για καλύτερη δέσμευση του ζιζανιοκτόνου στο επιφανειακό στρώμα του εδάφους (μικρότερη εξάτμιση κ.λ.π.).

Γενικά, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ζιζανιοκτονία κατά την σπορά, γιατί στο βαμβάκι δεν υπάρχουν μεταφυτρωτικά ζιζανιοκτόνα για την καταπολέμηση των πλατύφυλλων ζιζανίων. Μεταφυτρωτικά μπορούν να καταπολεμηθούν μόνο αγροστώδη ζιζάνια (βέλιουρας, μουχρίτσα κ.λ.π.), με τα γνωστά αγρωστοδοκτόνα.

Για την αντιμετώπιση κυρίως δυσεξόντωτων ζιζανίων (κύπερη κ.λ.π.), εφαρμόζεται με καλά αποτελέσματα και η γραμμική υπό κάλυψη ζιζανιοκτονία με glyphosate , με την χρήση ειδικών ψεκαστικών μηχανημάτων.

Σ Π Ο Ρ Α
Ποσότητα σπόρου:   1,7-2,0  κιλά, περίπου, το στρέμμα.
Αποστάσεις σποράς : Ανά 5 ως 6  εκατοστά περίπου. Αραιότερα σπέρνουμε στα χωράφια που το βαμβάκι παίρνει ύψος.
Προσοχή στο βάθος σποράς. ΟΧΙ ΒΑΘΕΙΑ.  Το σωστό βάθος είναι 3 με 4  εκατοστά - δύο δάχτυλα περίπου.
Βαθιά σπορά οδηγεί τις περισσότερες φορές σε επανασπορά.
Σημαντικό είναι, επίσης, ο σβωλοδιώχτης της σπαρτικής να μην ανοίγει αυλάκι γιατί:
α)     απομακρύνεται, μαζί με το χώμα, το ενσωματωμένο ζιζανιοκτόνο και φυτρώνουν ζιζάνια στη γραμμή σποράς και
β)     αν μετά τη σπορά πέσουν βροχές, δημιουργείται, μέσα στο αυλάκι, υπερβολική υγρασία που προκαλεί σάπισμα του σπόρου και αργότερα των μικρών φυτών. Επίσης, το χώμα που παρασύρεται σ’ αυτή την περίπτωση, από τις πλευρές του αυλακιού, μεγαλώνει το βάθος σποράς και δυσκολεύει το φύτρωμα.
Τρία «ΟΧΙ» της σποράς:  Όχι βαθειά, Όχι αυλάκι από το σβωλοδιώχτη, Όχι όλο το βασικό λίπασμα στη σπορά.

ΕΝΤΟΜΟΚΤΟΝΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ -  ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
Η εφαρμογή των κοκκωδών εντομοκτόνων εδάφους παρέχει προστασία από  τον σιδηροσκώληκα. Ως γνωστόν, από πέρυσι, δεν είναι δυνατή η χρησιμοποίηση βαμβακοσπόρου επενδυμένου με εντομοκτόνα.
Η προστασία των ωφελίμων  εντόμων και η βιολογική ισορροπία, θα πρέπει να αποτελούν βασικό μέλημα για κάθε καλλιεργητή βαμβακιού, από το φύτρωμα και μετά. Έτσι, δεν πρέπει να γίνεται κανένας ψεκασμός με εντομοκτόνα μέχρι τις αρχές Αυγούστου, αν  δεν είναι τελείως απαραίτητος. Και τον Αύγουστο, να μη βιαστούμε και να αξιοποιήσουμε τη δράση των ωφελίμων εντόμων που διασώσαμε.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΗΨΙΡΡΙΖΙΩΝ
Το βαμβάκι, όταν φυτρώνει σε συνθήκες μεγάλης υγρασίας και χαμηλών θερμοκρασιών, είναι ευαίσθητο στις σηψιρριζίες. Με σκαλιστήρια αερίζουμε το έδαφος και προλαβαίνουμε το σάπισμα των σπόρων ή των μικρών βαμβακοφύτων. Σημαντική βοήθεια  προσφέρει και η εφαρμογή με ψεκασμό αυξινών (ΑΤΟΝΙΚ και παρόμοια), που μπορεί να γίνει πιο νωρίς, μόλις καταστεί δυνατή η κυκλοφορία του τρακτέρ – ψεκαστικού μέσα στο υγρό χωράφι. Τα σκαλίσματα αυτά μπορούν, κάποιες φορές, να γίνουν και πριν το φύτρωμα, όταν ισχυρές βροχοπτώσεις έχουν ήδη δημιουργήσει έντονη κρούστα στο έδαφος – σ’ αυτές τις περιπτώσεις και η ίδια η ανατάραξη που προκαλείται στο έδαφος από το σκαλιστήρι, βοηθά στο φύτρωμα, μέσα απ` τις ρωγμές που δημιουργούνται στην κρούστα.

ΑΝΑΣΧΕΣΗ (ΣΤΑΜΑΤΗΜΑ) ΤΗΣ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Σε χωράφια που παίρνουν υπερβολικό ύψος, η εφαρμογή ανασχετικών αποτελεί μία πολύ σημαντική επέμβαση.  Σ’ αυτά τα χωράφια, παράλειψη ή καθυστέρηση στην εφαρμογή τους, οδηγεί σε ανεξέλεγκτη ανάπτυξη, που οψιμίζει και μειώνει (δραματικά πολλές φορές) την παραγωγή. Το κλειδί  για πετυχημένο σταμάτημα της ανάπτυξης, είναι η έγκαιρη πρώτη επέμβαση, όταν τα φυτά είναι ακόμα μικρά (40-50 εκατ.). Αν αργήσουμε, η πιθανότητα επιτυχίας είναι πολύ μικρή, αλλά θα στοιχίσει και  ακριβότερα, αφού θα απαιτηθούν πολύ μεγαλύτερες δόσεις ανασχετικών.
Μετά την πρώτη επέμβαση, και ανάλογα με τον καιρό και την εμφάνιση της βαμβακοφυτείας, μπορεί να χρειαστεί δεύτερη ή και τρίτη εφαρμογή.
Τα ανασχετικά προκαλούν, συνήθως, συμπτώματα δίψας στα φυτά και επομένως θα χρειαστούν πότισμα νωρίτερα, απ’ ότι θα χρειάζονταν χωρίς την εφαρμογή τους. Το αν όμως θα γίνει τελικά άρδευση και πότε, μετά την εφαρμογή των ανασχετικών, θα εξαρτηθεί από το χωράφι και τον καιρό. Η άποψη ανασχετικό και αμέσως πότισμα, δεν είναι σωστή.

Π Ο Τ Ι Σ Μ Α Τ Α
Είναι από τις  κρισιμότερες καλλιεργητικές επεμβάσεις.  Είναι πάρα πολύ σημαντικό να γίνονται στην ώρα τους και με τη σωστή δόση, προκειμένου να υπηρετηθεί ο βασικός άξονας  στην καλλιέργεια του βαμβακιού, που είναι η ισορροπία μεταξύ βλαστικής ανάπτυξης και καρποφορίας. Πρόωρα ποτίσματα οδηγούν σε ανεπιθύμητη, υπερβολική βλαστική ανάπτυξη και οψίμηση της παραγωγής, ενώ καθυστέρησή τους  προκαλεί σταμάτημα της ανάπτυξης αλλά και πτώση χτενιών και καρυδιών. Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε μείωση της παραγωγής και υποβάθμιση της ποιότητας. Είναι πολύ σημαντικό, λοιπόν, ο  βαμβακοκαλλιεργητής να μάθει να ξεχωρίζει πότε θέλει πότισμα το χωράφι του.
Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελούν τα ποτίσματα φυτρώματος. Χρειάζεται προσοχή στη δόση του νερού και στην λήψη απόφασης για επανάληψή τους. Η ποσότητα του νερού πρέπει να είναι τόση όση χρειάζεται για να  δώσει στο έδαφος την αναγκαία για την βλάστηση του σπόρου υγρασία, χωρίς να δημιουργεί, όμως, συνθήκες υπερβολικής υγρασίας, που όπως προαναφέρθηκε, είναι πολύ επικίνδυνες για εκδήλωση σηψιρριζιών. Αξίζει, επίσης, να τονισθεί ο αυξημένος κίνδυνος δημιουργίας έντονης κρούστας, όταν χρησιμοποιείται πολυμπέκ στα ποτίσματα φυτρώματος. Για να αποφευχθεί αυτό το πρόβλημα (για το οποίο πολλοί είναι ανυποψίαστοι), πρέπει να χρησιμοποιούνται μικρότερα μπέκ και η ποσότητα του νερού να είναι περιορισμένη.  Έτσι, επιβάλλεται, πολλές φορές, να γίνουν δύο γρήγορα, ελαφρά ποτίσματα με το πολυμπέκ, παρά ένα με μεγαλύτερη δόση.
Διαρκές μέλημα των βαμβακοπαραγωγών πρέπει να αποτελεί η καλή διαχείριση και η αποφυγή σπατάλης του αρδευτικού νερού. Στα πλαίσια και του σχεδίου δράσης για τη μείωση της νιτρορύπανσης πρέπει να προσέχουμε η δόση του αρδευτικού νερού σε κάθε πότισμα να είναι τόση, όση μπορεί να συγκρατήσει το έδαφος, ώστε να αποτρέπονται η απορροή ή η βαθιά διήθηση που ρυπαίνουν με νιτρικά τα νερά. Σε χωράφια με κλίση μεγαλύτερη από 6%, επιβάλλεται η στάγδην άρδευση.

Α Π Ο Φ Υ Λ Λ Ω Σ Η
Είναι μια απαραίτητη επέμβαση για να πετύχουμε καλή συγκομιδή και καλή ποιότητα βαμβακιού. Άλλωστε, μόνο αποφυλλωμένο και στεγνό βαμβάκι μπορεί να αποθηκευτεί με ασφάλεια.
Ο ψεκασμός των αποφυλλωτικών, πρέπει να γίνεται όταν το 50% των καρυδιών έχει ανοίξει. Σε πολύ ανεπτυγμένες, όψιμες φυτείες μπορούμε να επέμβουμε με μισή δόση αποφυλλωτικού (ή ωριμαντικό), όταν έχει ανοίξει το 20%, περίπου, των καρυδιών και όταν το άνοιγμα προχωρήσει στο 50%, να κάνουμε δεύτερη επέμβαση με την άλλη μισή δόση του αποφυλλωτικού.
Τα τελευταία χρόνια μεγάλη έκταση έχει λάβει και η εφαρμογή ωριμαντικών ή ωριμαντικών – αποφυλλωτικών.  

Για τα σημαντικότερα από τα θέματα που αναφέρονται παραπάνω (π.χ. αντιμετώπιση των σηψιρριζιών, φυτοπροστασία, ανάσχεση της υπερβολικής ανάπτυξης, αποφύλλωση κ.ά.), υπάρχουν στην υπηρεσία μας πιο αναλυτικές οδηγίες, οι οποίες διανέμονται στην κατάλληλη εποχή και αναρτώνται  και στην ιστοσελίδα της Περιφερειακής Ενότητας.
Για περισσότερες πληροφορίες σε όλα τα θέματα της καλλιέργειας, οι βαμβακοπαραγωγοί μπορούν  να απευθύνονται στους γεωπόνους της υπηρεσίας μας.