Λίπανση σιτηρών

Του Θωμά Χανή για το agrocapital.gr

Η γνώση σχετικά με την λίπανση των χειμερινών σιτηρών και των κατάλληλων λιπασμάτων είναι πολύ σημαντική. Μερικά από τα πλεονεκτήματα της λίπανσης και τα θετικά που αυτή προσφέρει είναι τα εξής:

• Αύξηση της ποσότητας της παραγωγής
• Βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων
• Μείωση του κόστους παραγωγής
• Προστασία περιβάλλοντος

ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΑΝΟΡΓΑΝΩΝ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

Τα ανόργανα θρεπτικά στοιχεία χρησιμοποιούνται ως δομικά υλικά των ιστών των φυτών, απαραίτητα για τον σχηματισμό των διαφόρων οργάνων, ως παράγοντες που ρυθμίζουν τις διεργασίες της θρέψης των φυτών. Ειδικότερα, ορισμένα ιχνοστοιχεία αποτελούν συστατικά οργανικών μορίων και καταλυτών.

Όλα τα θρεπτικά στοιχεία είναι απαραίτητα στις αναγκαίες ποσότητες, για την επίτευξη της μέγιστης απόδοσης. Το δε αποτέλεσμα, καθορίζεται από το θρεπτικό στοιχείο που βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο.

Η προσθήκη ενός θρεπτικού στοιχείου, συνεπάγεται αύξηση της απόδοσης, μέχρις ενός ορίου και η αύξηση δεν είναι ανάλογη της ποσότητας του προστιθέμενου στοιχείου. Οι διαδοχικές συγκομιδές, απομακρύνουν τα θρεπτικά στοιχεία από το έδαφος. Η μη αντικατάσταση αυτών των στοιχείων βαθμιαία οδηγεί στην εξάντληση της γονιμότητας του εδάφους, με αποτέλεσμα τη μείωση των αποδόσεων. Η διατήρηση των αποδόσεων απαιτεί την αναπλήρωσή της (Νόμος της Αντικατάστασης).

Άζωτο: αποτελεί δομικό συστατικό του μορίου της χλωροφύλλης, είναι κύριο συστατικό των αμινοξέων (δομικές μονάδες).

Φώσφορος: παίζει σημαντικό ρόλο στον μεταβολισμό του κυττάρου (φωτοσύνθεση, μεταφορά ενέργειας, σύνθεση πρωτεϊνών). Βοηθάει επίσης, στην ανάπτυξη του ριζικού συστήματος, και την καλή κατανομή του στο έδαφος.

Κάλιο: διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, σε ζωτικές, βιοχημικές και φυσιολογικές λειτουργίες των φυτικών οργανισμών, όπως ο μεταβολισμός των υδατανθράκων.

ΕΠΟΧΗ ΛΙΠΑΝΣΗΣ

Γενικά, η εποχή λίπανσης καθορίζεται από την περίοδο με τις μεγαλύτερες απαιτήσεις των φυτών σε θρεπτικά στοιχεία, την υγρασιακή κατάσταση του εδάφους (ύψος και κατανομή βροχόπτωσης), καθώς και τον τύπο του εδάφους. Ο τύπος του εδάφους επηρεάζει την ταχύτητα κίνησης των λιπασμάτων και την αποτελεσματικότητα των θρεπτικών στοιχείων. Η αποτελεσματικότητα της λίπανσης συνήθως αυξάνεται όταν η χορήγηση του λιπάσματος γίνεται σε μικρές δόσεις, με την μέγιστη ποσότητα, να χορηγείται την περίοδο που παρατηρείται η μέγιστη ανάγκη της καλλιέργειας. Βασική προϋπόθεση είναι να υπάρχουν οι συνθήκες επάρκειας εδαφικής υγρασίας.

Στα χειμερινά σιτηρά, η λίπανση γίνεται συνήθως το φθινόπωρο, κατά τη σπορά (βασική λίπανση), και την άνοιξη, την περίοδο που παρατηρείται μέγιστη ανάγκη της ανάγκης της καλλιέργειας (επιφανειακή λίπανση). Η μισή ποσότητα του αζώτου και όλους ο φώσφορος, χορηγείται κατά τη σπορά. Η επιφανειακή εφαρμόζεται με ομοιόμορφη διασπορά του λιπάσματος στην επιφάνεια του εδάφους, και ενσωμάτωση με το νερό της βροχής, ή σπανιότερα, με ελαφρά άρδευση. Στην επιφανειακή λίπανση, χορηγείται η υπόλοιπη μισή ποσότητα του αζώτου, σε 1 ή περισσότερες δόσεις, ανάλογα με την επιδιωκόμενη ποσότητα του παραγόμενου προϊόντος.

Η επιλογή του είδους λιπάσματος γίνεται συνήθως, με βάση την περιεκτικότητα σε θρεπτικά στοιχεία, το κόστος, τη διαθεσιμότητα, την ευκολία εφαρμογής και την δυνατότητα αξιοποίησης από τις καλλιέργειες. Στην αγορά, υπάρχει πληθώρα λιπασμάτων, ανάλογα με την περιεκτικότητα σε διάφορα μακροστοιχεία και ιχνοστοιχεία, τη διαθέσιμη μορφή του λιπάσματος, και το χρόνο αποδέσμευσης και απορρόφησης των θρεπτικών στοιχείων.

Ανόργανα στερεά ή υγρά λιπάσματα: απλά λιπάσματα, μικτά ή σύνθετα λιπάσματα, ενισχυμένα ή εμπλουτισμένα λιπάσματα

Ειδικά λιπάσματα ισχνοστοιχείων

Διαφυλλικά και οργανικά λιπάσματα

Τα ανόργανα στερεά λιπάσματα, με κοκκώδη ή κρυσταλλική υφή, είναι τα επικρατέστερα. Κατά τη σπορά (βασική λίπανση) το άζωτο χορηγείται με τη μορφή φωσφορικής αμμωνίας. Στην επιφανειακή λίπανση, το άζωτο χορηγείται με τη μορφή της νιτρικής αμμωνίας. Η φωσφορική αμμωνία δεν είναι εύκολα διαλυτή και δεν εκπλύνεται εύκολα. Σε όξινα εδάφη (pH<7) πρέπει να αποφεύγεται η χρήση της θειικής ή νιτροθειικής αμμωνίας, λόγω σταδιακής μείωσης του pH και περαιτέρω οξίνισης (υποβάθμισης) των εδαφών. Σε όξινα εδάφη να ενθαρρύνεται η χρήση του νιτρικού ασβεστίου ή της ασβεστούχου νιτρικής αμμωνίας. Σε ασβεστούχα-αλκαλικά εδάφη (pH>7) πρέπει να προτιμάται η θειική αμμωνία.

ΛΙΠΑΣΜΑΤΑ ΒΡΑΔΕΙΑΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ

Ελευθερώνουν τα θρεπτικά στοιχεία σταδιακά, στο υδατικό διάλυμα του εδάφους. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως με την επικάλυψη των κόκκων του λιπάσματος, με ειδικά καλύμματα ελεγχόμενης περατότητας στο νερό. Συμβάλλουν στη μείωση των απωλειών και την καλύτερη αξιοποίηση των θρεπτικών στοιχείων. Προσφέρουν καλύτερη εποχιακή κατανομή των θρεπτικών στοιχείων. Μειώνουν το κόστος για τον παραγωγό (όχι πολλαπλές λιπάνσεις). Τα λιπάσματα βραδείας αποδέσμευσης κοστίζουν περισσότερο από ότι τα συνήθη λιπάσματα. Σε περιπτώσεις όπου επικρατούν συνθήκες που ευνοούν τις υψηλές απώλειες του λιπάσματος, η χρήση τους μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη και τα πλεονεκτήματα από την χρήση τους, μπορούν να δικαιολογήσουν το υψηλότερο κόστος.

ΑΖΩΤΟΥΧΑ ΛΙΠΑΣΜΑΤΑ

Θειική αμμωνία (21% Ν σε αμμωνιακή μορφή): Απαντάται σε κρυσταλλική μορφή. Συγκρατείται από τα κολλοειδή του εδάφους

Νιτρική αμμωνία (33,5% Ν σε νιτρική μορφή): Είναι άμεσα αφομοιώσιμη από τα φυτά. Διηθείται εύκολα προς τα κατώτερα στρώματα του εδάφους (εκπλύνεται εύκολα). Εφαρμόζεται στην επιφάνεια του εδάφους χωρίς ενσωμάτωση.

Ουρία (46% Ν σε αμιδική μορφή)

Η ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΗΣ ΟΥΡΙΑΣ ΣΤΑ ΓΕΩΡΓΙΚΑ ΕΔΑΦΗ

Τα λιπάσματα ουρίας πρέπει πρώτα να υδρολυθούν από το ένζυμο ουρεάση, ώστε το Ν της ουρίας να γίνει διαθέσιμο από τα φυτά. Η δραστικότητα της ουρεάσης εξαρτάται από την υγρασία και την θερμοκρασία. Κατά την υδρόλυση, η ουρία μετατρέπεται σε ίδια πορεία με τα αμμωνιακά λιπάσματα. Εδαφικές συνθήκες που επιβραδύνουν τη δράση της ουρίας: ξηρό έδαφος και θερμοκρασία εδάφους κάτω από 10 βαθμούς κελσίου. Προσθήκη ουρίας, όταν υπάρχει αρκετή εδαφική υγρασία. Όχι προσθήκη ουρίας όταν οι θερμοκρασίες είναι υψηλές και το έδαφος ξηρό. Ενσωμάτωση ουρίας, το συντομότερο δυνατόν. Μηχανική ενσωμάτωση της ουρίας μειώνει την εξάτμιση της ουρίας. Βροχόπτωση ή άρδευση, μετά από επιφανειακή λίπανση, ελαχιστοποιεί τις απώλειες σε άζωτο (Ν), από εξάτμιση (με την εφαρμογή του λιπάσματος).