Η σημερινή χιονοστιβάδα των κόκκινων δανείων ξεπερνά το ύψος των € 100 δις στην Ελλάδα, με βάση τον ευρύτερο ορισμό των NPEs (Non Performing Exposures). Πρόκειται για ένα μείζον πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπισθεί κατ’ απόλυτη προτεραιότητα με δίκαιο και αποτελεσματικό τρόπο καθώς υπονομεύει κάθε έννοια δικαιοσύνης αλλά και προσπάθεια ανάταξης της οικονομίας. Έχουμε φτάσει στο σημείο να αποδεχόμαστε ως κάτι φυσιολογικό, υγιείς επιχειρήσεις να πληρώνουν υψηλότερα επιτόκια από υπερχρεωμένους ανταγωνιστές τους. Το υφιστάμενο πλαίσιο εξυγίανσης επιχειρήσεων και νοικοκυριών ενθαρρύνει και διευκολύνει τη δημιουργία στρατηγικών κακοπληρωτών, υπονομεύοντας την αποτελεσματική λειτουργία και πειθαρχία της αγοράς. Η προσπάθεια να κρύψουμε το πρόβλημα κάτω από το χαλί είναι πλέον αδιέξοδη.
Η απουσία των κατάλληλων νομικών εργαλείων εξυγίανσης, που να επιλύουν σύντομα και αποτελεσματικά τα προβλήματα που προκύπτουν σε επιχειρήσεις ή νοικοκυριά που βρίσκονται σε αδυναμία εξυπηρέτησης των δανειακών υποχρεώσεών τους, αποτρέποντας ταυτόχρονα τον ηθικό κίνδυνο αλλά και προσφέροντας τη δεύτερη ευκαιρία στον επιχειρηματία ή το νοικοκυριό που συνεργάζεται και συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία εξυγίανσης, συμβάλλει καθοριστικά στη μεγέθυνση του προβλήματος. Για να αλλάξει αυτό, είναι αναγκαίο το υφιστάμενο πλαίσιο των προπτωχευτικών και πτωχευτικών διαδικασιών, καθώς και ο υπό θεσμοθέτηση εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών, να αποτελέσουν ένα ενιαίο λειτουργικό σύνολο και να αλληλοσυμπληρώνονται αρμονικά.
Τα όρια προπτωχευτικής και πτωχευτικής διαδικασίας πρέπει να είναι σαφή και ενιαία επί της αρχής για φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις (πχ. με κριτήριο τη στάση πληρωμών). Επίσης, τα κριτήρια για αναδιάρθρωση ή εκκαθάριση πρέπει να είναι σαφή και ενιαία σε όλες τις περιπτώσεις και να οδηγούν σε διαδικασίες διαφανείς, ευέλικτες και με στόχο τη διάσωση αξίας. Η εμπλοκή της δικαιοσύνης (και οι αναπόφευκτες καθυστερήσεις που αυτό συνεπάγεται) πρέπει να προβλέπεται μόνο όταν είναι απολύτως αναγκαίο. Ειδικά, σε ό,τι αφορά στο ζήτημα των ποινικών και μη ευθυνών στελεχών του ιδιωτικού και του δημοσίου τομέα, εξασφάλισης της συμμετοχής όσων έχουν διαφωνίες καθώς και του φορολογικού χειρισμού αναδιαρθρώσεων και διαγραφών, είναι επείγουσα η ανάγκη εξεύρεσης λειτουργικών λύσεων ώστε να προχωρήσει η διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων οφειλών με έναν τρόπο που να επιτρέπει στις επιχειρήσεις, που σήμερα αντιμετωπίζουν πρόβλημα λόγω της παρατεταμένης κρίσης, «να γυρίσουν σελίδα» χωρίς όμως να στρεβλώνεται ο ανταγωνισμός στις αγορές. Διαδικασίες για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις δεν πρέπει να αποκλίνουν από τις γενικές αρχές, και πρέπει να στοχεύουν στην κάλυψη της αδυναμίας απόκτησης επαρκούς πληροφόρησης ή νομικής και φοροτεχνικής υποστήριξης.
Η πρώτη εκτίμηση για το ΑΕΠ του τρίτου τριμήνου είναι ιδιαίτερα θετική, την ίδια ώρα που ο αποπληθωρισμός μειώνεται και λόγω της αύξησης των φόρων. Τα έσοδα σημειώνουν ισχυρές επιδόσεις για δεύτερο μήνα και σε συνδυασμό με την πολιτική συγκράτησης των ταμειακών πληρωμών που στερούν κρίσιμη ρευστότητα από την αγορά, συνεχίζουν να οδηγούν σε ολοένα αυξανόμενα πρωτογενή πλεονάσματα. Η μεγάλη υποχώρηση της απασχόλησης αντικατοπτρίζει την αποχώρηση των πολλών δηλωμένων εποχικών προσλήψεων του καλοκαιριού λόγω τουρισμού, αλλά ακόμα και έτσι προκύπτει μια σταθερή αύξηση του αριθμού των απασχολουμένων, αν και η ανεργία των νέων συνεχίζει να αυξάνεται.
Αργά, αλλά σταθερά, η απουσία σταθερών και συναινετικών πολιτικών τα τελευταία χρόνια θέτουν σε δοκιμασία την οικονομική αποτελεσματικότητα και την κοινωνική συνοχή, καθιστώντας τη χώρα όλο και πιο ευάλωτη. Είναι ελπιδοφόρο ότι ο δείκτης «ευάλωτων χωρών» του Fund for Peace, αν αφαιρεθούν οι πιέσεις του μεταναστευτικού, δείχνει για πρώτη φορά, από την αρχή της κρίσης, μια τάση σταθεροποίησης στην Ελλάδα. Αυτή η σταθεροποίηση, όμως, πολύ απλά σημαίνει ότι η κοινωνία και η ελίτ συμβιβάζονται σε καθημερινή βάση με την σταδιακή υποβάθμιση θεσμών και δημοσίων αγαθών που συντελείται τα τελευταία χρόνια, χωρίς να αντιδρούν. Η εικόνα που αναδύεται είναι αποκαλυπτική. Αντί να συγκλίνουμε, τα τελευταία χρόνια απομακρυνόμαστε σταθερά από τις αναπτυγμένες και με ισχυρή συνοχή χώρες. Αυτό συμβαίνει όχι μόνο σε ό,τι αφορά στις οικονομικές επιδόσεις αλλά κυρίως σε ό,τι αφορά στη γενεσιουργό αιτία της οικονομικής απόκλισης, που είναι η χαμηλή ποιότητα των ασκούμενων πολιτικών και η περιορισμένη ικανότητα της χώρας να δρα με σχέδιο και σύνεση. Εν τέλει, η αποκατάσταση της οικονομικής αποτελεσματικότητας και της κοινωνικής συνοχής συνδέεται με την ακόλουθη βασική παραδοχή που οφείλουμε να κάνουμε ως κοινωνία: την κρίση δεν την έφεραν τα Μνημόνια αλλά τα δανεικά, που χρηματοδότησαν ένα επίπεδο διαβίωσης που δεν στηριζόταν στην ατομική παραγωγικότητα και αποταμίευση αλλά στην προσοδοθηρία (να ζεις, δηλαδή, με τα λεφτά των άλλων).