"Eμφάνιση του επιβλαβούς οργανισμού Xylella fastidiosa"

Η Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνης ενημερώνει τους φυτωριούχους, εισαγωγείς, διακινητές και παραγωγούς για τα παρακάτω:

Τον Δεκέμβριο του 2013 η Διεύθυνση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων μας ενημέρωσε για την πρώτη εμφάνιση του επιβλαβούς οργανισμού Xylella fastidiosa στην επαρχία Lecce της περιφέρειας Apulia της Ιταλίας. Η παρουσία του επιβεβαιώθηκε σε αρκετά φυτικά είδη μεταξύ των οποίων σε Olea europea(ελιά), Prunus amygdalus(αμυγδαλιά), Nerium oleander(πικροδάφνη) και Quercus sp(βελανιδιά).

Τον περασμένο Μάρτιο η αρμόδια φυτοϋγειονομική υπηρεσία της Ιταλίας γνωστοποίησε στην Ε.Ε. και τα Κράτη μέλη την παρουσία πέντε νέων εστιών προσβολής από τον επιβλαβή οργανισμό καραντίνας Xylella fastidiosa στην Περιφέρεια της Apulia της Ιταλίας. Στο σχετικό έγγραφο επισημαίνεται η εμφάνιση κρουσμάτων εκτός της οριοθετημένης περιοχής καθώς και η προοδευτική επέκταση τους προς βορειότερα τμήματα της Περιφέρειας Apulia.

Επίσης ότι τρία νέα είδη, τα Rosmarinus officinalis(δενδρολίβανο), Myrtus communis(Μυρτιά) και Rhamnus alaternus αποτελούν ξενιστές του στελέχους του φυτοπαθογόνου βακτηρίου που προσβάλλει την ελιά.

Πρόσφατα η αρμόδια φυτοϋγειονομική Υπηρεσία της Ιταλίας γνωστοποίησε στην Ε.Ε. και τα Κράτη μέλη την διαπίστωση του επιβλαβούς οργανισμού καραντίνας Xylella fastidiosa σε δενδρύλλιο ελιάς, σε εταιρεία εμπορίας φυτών στην Περιφέρεια Liguria, Δήμος Pietra Ligure, της Βόρειας Ιταλίας. Το δενδρύλλιο ελιάς προέρχονταν από φυτώριο που βρίσκεται στην περιοχή της Τοσκάνης. Πρόκειται για την πρώτη αναφορά του επιβλαβούς οργανισμού στην Βόρεια Ιταλία.

Το παθογόνο προσβάλλει διάφορα καλλιεργούμενα φυτά (μεγάλης καλλιέργειας, καρποφόρα δέντρα, αμπέλι, καλλωπιστικά) καθώς επίσης και τα περισσότερα είδη, ποικιλίες και υβρίδια (citrus spp) εσπεριδοειδών. Οι καλλιεργούμενες ποικιλίες πορτοκαλιάς είναι οι περισσότερο ευπαθείς.

Στην Ελλάδα δεν έχει γνωστοποιηθεί μέχρι σήμερα καταγραφή του συγκεκριμένου παθογόνου.

Το παθογόνο ήταν για πολλά χρόνια διαδεδομένο στην Αμερικανική Ήπειρο. Το 1994 καταγράφηκε για πρώτη φορά στην Ασία(Taiwan) να προκαλεί συμπτώματα καψαλίσματος των φύλλων στην αχλαδιά(Pyrus pyrifolia) και αργότερα την ασθένεια του Pierce στο αμπέλι.
Ο επιβλαβής οργανισμός Xylella fastidiosa περιλαμβάνεται στο Μέρος Α΄, Τμήμα Ι του Παραρτήματος Ι του Π.Δ. 365/2002 (Α΄307), όπως ισχύει και ως εκ τούτου η εισαγωγή και η διακίνησή του στην ΕΕ απαγορεύεται. Επιπρόσθετα, όλα τα φυτά προς φύτευση που εισάγονται στην ΕΕ απαιτείται να συνοδεύονται με Πιστοποιητικό Φυτοϋγείας σύμφωνα με τις φυτοϋγειονομικές απαιτήσεις της ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε την Εκτελεστική Απόφαση 2014/497/ΕΕ «σχετικά με έκτακτα μέτρα για την πρόληψη της εισαγωγής και της εξάπλωσης στην Ένωση του οργανισμού Xylella fastidiosa (Well και Raju).

Τα συμπτώματα που προκαλούνται από το βακτήριο ποικίλλουν ανάλογα με το φυτό ξενιστή. Γενικά, καθώς το βακτήριο προσβάλλει τα αγγεία του ξύλου και εμποδίζει τη μεταφορά νερού και ανόργανων θρεπτικών στοιχείων, τα ασθενή φυτά εκδηλώνουν συμπτώματα μαρασμού, νέκρωσης (καψαλίσματος) και ξήρανσης του φυλλώματος, ακολουθούμενα τελικά από την πλήρη νέκρωση του φυτού. Στα ελαιόδεντρα τα συμπτώματα που έχουν εμφανιστεί αφορούν σε χλώρωση, περίκαυμα, καψάλισμα των φύλλων και νέκρωση των κορυφών των κλάδων. Σημειώνεται ότι μεγάλος αριθμός φυτών είναι δυνατόν να προσβληθούν χωρίς να εμφανίσουν συμπτώματα.
Οι κυριότεροι τρόποι να εισαχθεί το παθογόνο σε μια περιοχή είναι με τα φυτά προς φύτευση και τα έντομα φορείς, συμπεριλαμβανομένων και των εντόμων φορέων που μπορεί να μεταφερθούν πάνω στα φυτά. Σημειώνεται ότι η εισαγωγή αμπέλου και εσπεριδοειδών από τρίτες χώρες απαγορεύεται από τη φυτοϋγειονομική νομοθεσία. Ωστόσο το παθογόνο έχει και άλλα φυτά ξενιστές και πολλά από αυτά, κυρίως ανθοκομικά, εισάγονται στην ΕΕ σε μεγάλες ποσότητες και υπό συνθήκες, που ευνοούν την επιβίωση του παθογόνου ή των εντόμων φορέων του.

Στην Ιταλία δεν έχει διαπιστωθεί ακόμη η εμπλοκή κάποιου εντόμου φορέα στην πρόσφατη εμφάνιση της ασθένειας στα ελαιόδεντρα. Θεωρείται πάντως ότι όλα τα μυζητικού τύπου έντομα που διατρέφονται κυρίως από τον χυμό των αγγείων του ξύλου είναι πιθανόν φορείς του βακτηρίου.

Στην Ιταλία έρευνες έδειξαν ότι τα συμπτωματικά ελαιόδεντρα είχαν προσβληθεί από ένα σύμπλοκο παθογόνων το οποίο περιλαμβάνει το βακτήριο X. fastidiosa, διάφορα είδη μυκήτων που ανήκουν στα γένη Phaeoacremonium και Phaemoniella, και το λεπιδόπτερο Zeuzera pyrina. Η ασθένεια ονομάστηκε «Σύμπλοκο της ταχείας αποξήρανσης της ελιάς».

Περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αναζητήσουν στην ιστοσελίδα του Μπενακείου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου: www.bpi.gr, στην Ενότητα Επισκοπήσεις-υποενότητα κατευθυντήριες οδηγίες μακροσκοπικών ελέγχων.
Η ασθένεια παρατηρείται σε περιοχές με ήπιο χειμώνα και προκαλεί μεγαλύτερες ζημιές σε θερμά παρά σε ψυχρά κλίματα.

Λόγω της σοβαρότητας του παθογόνου και της σημασίας της καλλιέργειας των φυτών ξενιστών στη χώρα μας, υπενθυμίζουμε στους υπόχρεους να ενημερώνουν την Υπηρεσία μας:
• Κατά την εισαγωγή φυτών προς φύτευση στη χώρα μας, από χώρες στις οποίες έ-χει γνωστοποιηθεί η παρουσία του, προκειμένου να διενεργηθούν οι επίσημοι έλεγχοι.
• Στην περίπτωση που διαπιστώσουν ύποπτα συμπτώματα (σε φυτά προς φύτευση στα φυτώρια και κατά τη διακίνησή τους, καθώς επίσης και στους οπωρώνες) όπως αναφέρθηκαν παραπάνω.
Υπενθυμίζουμε ότι σύμφωνα με την ισχύουσα φυτοϋγειονομική νομοθεσία (Π.Δ. 365/2002-ΦΕΚ 307Α) οι υπόχρεοι οφείλουν να γνωστοποιούν στην αρμόδια αρχή (Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής) οποιαδήποτε ασυνήθιστη εμφάνιση επιβλαβών οργανισμών ή συμπτωμάτων ή κάθε άλλη ανωμαλία που αφορά τα φυτά.

Η Υπηρεσία μας θα ενημερώνει με νεότερες και έγκαιρες ανακοινώσεις για τις εξελίξεις όσον αφορά σε θέματα του εν λόγω βακτηρίου. Οι ενδιαφερόμενοι για οποιαδήποτε πληροφορία μπορούν να απευθύνονται στην Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Π.Ε. Ρεθύμνης, Τμήμα Ποιοτικού & Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου. (τηλ 28313 43820-κ. Βυτινιώτου).