ΕΕ:δημιουργία μιας ολοκληρωμένης αγοράς φυσικού αερίου

Μια καλά συνδεδεμένη αγορά ενέργειας στην ΕΕ αποτελεί προϋπόθεση για τη δημιουργία μιας ανθεκτικής Ενεργειακής Ένωσης με μακρόπνοη πολιτική για το κλίμα.

Μια καλά συνδεδεμένη αγορά ενέργειας στην ΕΕ, όπου η ενέργεια θα διακινείται ελεύθερα πέραν των συνόρων και κανένα κράτος μέλος δεν θα είναι αποκομμένο από τα ενεργειακά δίκτυα της ΕΕ αποτελεί προϋπόθεση για τη δημιουργία μιας ανθεκτικής Ενεργειακής Ένωσης με μακρόπνοη πολιτική για το κλίμα. Με τον τρόπο αυτό, θα εξασφαλιστεί ασφαλής, οικονομικά προσιτή και βιώσιμη ενέργεια για όλους τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της ΕΕ. 15 χώρες της ΕΕ και της Ενεργειακής Κοινότητας από την Κεντροανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη συμφώνησαν να συνεργαστούν για την ταχύτερη δημιουργία των ελλειπουσών διασυνδέσεων φυσικού αερίου και τη διευθέτηση των τεχνικών και ρυθμιστικών ζητημάτων που παρακωλύουν την ασφάλεια του εφοδιασμού και την ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης και ανταγωνιστικής αγοράς ενέργειας στην περιοχή.

Το μνημόνιο συμφωνίας που εγκαινιάζει επισήμως την πρωτοβουλία αυτή υπεγράφη σήμερα στο Ντουμπρόβνικ. Θα ανοίξει τον δρόμο για την περαιτέρω ενοποίηση των ενεργειακών αγορών της ΕΕ και της Ενεργειακής Κοινότητας. Με τη δημιουργία ενός σταθερού κανονιστικού πλαισίου και πλαισίου αγοράς θα συμβάλει στη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος στις συμμετέχουσες χώρες και εδάφη της ΕΕ και της Ενεργειακής Κοινότητας.

Ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ενεργειακή Ένωση, κ. Μάρος Σέφτσοβιτς δήλωσε σχετικά: «Η περιοχή αυτή είναι πολύ σημαντική για την Ευρώπη, ιδίως όσον αφορά την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού. Η βελτίωση των υποδομών μέσω ρεαλιστικών και εφικτών έργων είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη διαφοροποίηση των ενεργειακών πόρων και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της περιοχής στις διαταραχές εφοδιασμού. Η συνεργασία μεταξύ των χωρών της περιοχής έχει καίρια σημασία για τον σκοπό αυτό. Εγώ προσωπικά και ολόκληρη η Επιτροπή υποστηρίζουμε τη διαδικασία αυτή, ιδίως στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την ενεργειακή ένωση.»

Ο αρμόδιος Επίτροπος για τη Δράση για το Κλίμα και την Ενέργεια, κ. Μιγκέλ Αρίας Κανιέτε, δήλωσε επίσης: «Η συνεργασία σε επίπεδο περιφερειών αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στο έργο μας για την ολοκλήρωση των ενεργειακών αγορών. Γι' αυτό, η αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ των χωρών της Κεντροανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης είναι καθοριστικής σημασίας για τον ασφαλή ενεργειακό εφοδιασμό και την εξασφάλιση προσιτών τιμών για τους καταναλωτές στην περιοχή. Μολονότι κάθε χώρα έχει να αντιμετωπίσει συγκεκριμένα ενεργειακά θέματα, η από κοινού αντιμετώπισή τους μπορεί να προσφέρει φθηνότερες και αποτελεσματικότερες λύσεις.»

Οι από κοινού εργασίες στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη συνδεσιμότητα της Κεντροανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης όσον αφορά το φυσικό αέριο (CESEC) δεν θα εστιαστούν μόνο στη δημιουργία νέων αγωγών φυσικού αερίου, αλλά και στη μέγιστη αξιοποίηση των υφιστάμενων υποδομών, π.χ. επιτρέποντας την αντίστροφη ροή. Μια σειρά από έργα υποδομής, όπως ο Trans-Adriatic Pipeline (αγωγός TAP), ο τερματικός σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κροατία και το συναφές σύστημα εκκένωσης, η ενίσχυση του συστήματος στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, οι αγωγοί διασύνδεσης μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας και μεταξύ Σερβίας και Βουλγαρίας, έχουν αναδειχθεί σε ύψιστες προτεραιότητες στο σχέδιο δράσης που επισυνάπτεται στο μνημόνιο (βλ. τον πλήρη κατάλογο έργων). Τα έργα αυτά θα συμβάλλουν στη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού· απώτερος στόχος είναι όλα τα κράτη μέλη σε αυτήν την περιοχή να έχουν πρόσβαση σε τρεις τουλάχιστον διαφορετικές πηγές φυσικού αερίου. Αυτά τα έργα προτεραιότητας θα παρακολουθούνται στενά, ώστε να διασφαλιστεί η έγκαιρη υλοποίησή τους με αποδοτική, παράλληλα, χρήση των διαθέσιμων πόρων. Είναι επίσης σημαντικό να εφαρμόζονται πλήρως στην περιοχή οι κανόνες της ΕΕ που προάγουν τον θεμιτό ανταγωνισμό μεταξύ όλων των παραγόντων της αγοράς.

Κατά κανόνα, τα έργα υποδομής στην περιοχή πρέπει να χρηματοδοτούνται από τους συμμετέχοντες στην αγορά. Ωστόσο, όταν είναι αναγκαίο για την έγκαιρη υλοποίησή τους, οι χώρες CESEC θα εξετάζουν την πιθανότητα συμμετοχής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ). Οι φορείς υλοποίησης ενθαρρύνονται επίσης, ειδικότερα, να χρησιμοποιούν τις δυνατότητες που προσφέρονται από το νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ).

Το μνημόνιο συμφωνίας και το συνημμένο σχέδιο δράσης υπογράφηκαν από τον Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ Μάρος Σέφτσοβιτς και τον Επίτροπο κ. Μιγκέλ Αρίας Κανιέτε, καθώς και από τους υπουργούς Ενέργειας (και τους εκπροσώπους τους) των εξής χωρών: Αυστρία, Βουλγαρία, Κροατία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιταλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Αλβανία, πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Σερβία και Ουκρανία (η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η Δημοκρατία της Μολδαβίας θα υπογράψουν σε μεταγενέστερο στάδιο). Η υπογραφή έγινε στο πλαίσιο της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου CESEC, η οποία συγκροτήθηκε τον Φεβρουάριο του 2015 για τη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού με φυσικό αέριο και την ολοκλήρωση της αγοράς της περιοχής.

Η έγκαιρη υλοποίηση των έργων υποδομής είναι ιδιαίτερα σημαντική λόγω της ευάλωτης θέσης της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, όπως κατέδειξαν πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Ενεργειακή Ασφάλεια και τα τεστ προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, που πραγματοποιήθηκαν το 2014.

Οι περισσότερες χώρες της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης δεν έχουν πρόσβαση σε διαφοροποιημένες πηγές εφοδιασμού με φυσικό αέριο. Αυτό οφείλεται κυρίως στην έλλειψη διασυνδέσεων με εναλλακτικές πηγές φυσικού αερίου ή στις μακροπρόθεσμες συμβάσεις εφοδιασμού με έναν μόνον προμηθευτή. Άλλα προβλήματα είναι η έλλειψη ανταγωνισμού στις ενεργειακές αγορές της περιοχής και η αναποτελεσματική χρήση των διασυνδέσεων.