Του Ενεργειακού Συμβούλου της ΠΟΜΙΔΑ Μηχανολόγου Δρ. Απόστολου Ευθυμιάδη (ΜΙΤ) και μέλους της Επιτροπής συντονισμού επικαιροποίησης του ΚΕΝΑΚ 2017*
ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Την 12η Ιουλίου 2017, δημοσιεύτηκε ο νέος αναθεωρημένος ΚΕΝΑΚ 2017 σε αντικατάσταση του υφιστάμενου Κανονισμού εκδόσεως 2010. Η αναθεώρηση αυτή ήταν υποχρεωτική από τον νόμο 3661/2013 και έγινε προς συμμόρφωση του εν λόγω Κανονισμού με τις απαιτήσεις τής νέας Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2010/30/ΕΕ) για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων η οποία αντικατέστησε την αρχική Οδηγία του 2002 για το θέμα αυτό, αλλά και καθυστερημένη με αποτέλεσμα η χώρα μας να καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό δικαστήριο για την καθυστέρηση αυτή.
Με την δημοσίευση του ΚΕΝΑΚ 2017 και με την ολοκλήρωση των αντίστοιχων Τεχνικών Οδηγιών του Τεχνικού Επιμελητήριου της Ελλάδος (ΤΟΤΕΕ), η δημοσίευση των οποίων αναμένεται περί τα τέλη Αυγούστου, ανοίγει πλέον ο δρόμος από τον Σεπτέμβριο για την επανέναρξη των χρηματοδοτήσεων του ΕΣΠΑ για τις κατοικίες («Εξοικονομώ κατ’ οίκον») ως και για τα κτίρια του δημοσίου τομέα.
Σημειώνεται ότι μέχρι την δημοσίευση του αναθεωρημένου ΚΕΝΑΚ που να συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις της Οδηγίας 2010/30/ΕΕ, τα χρηματοδοτικά προγράμματα ενέργειας του ΕΣΠΑ παρέμεναν σε καθεστώς «αιρεσιμότητας», δηλαδή σε καθεστώς στάσης χρηματοδοτήσεων από το ΕΣΠΑ για κάθε έργου εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια.
Υπενθυμίζεται ότι η ΠΟΜΙΔΑ μαζί με άλλους φορείς της αγοράς είχαν εγκαίρως επισημάνει το πρόβλημα αυτό από το 2015 και είχαν συμβάλει στην χρηματοδότηση της απαιτούμενης μελέτης από το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο δια την εύρεση των βέλτιστων απαιτήσεων ανά τεχνικό σύστημα και δομικό στοιχείο όπως απαιτείται από την Οδηγία 2010/30/ΕΕ. Ατυχώς όμως η πολιτεία καθυστέρησε δραματικά να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της και να συνεργαστεί με τους φορείς της αγοράς για την άμεση προώθηση της μελέτης «βελτίστων επιπέδων απαιτήσεων» ώστε να καταστεί δυνατή ή έκδοση του νέου ΚΕΝΑΚ, με αποτέλεσμα απόλυτη στασιμότητα στον τομέα ενεργειακής αναβάθμισης των υφισταμένων κτιρίων, τεράστιες επιπτώσεις στην αγορά υλικών και συσκευών θέρμανσης/ψύξης/κλιματισμού και γενικά περαιτέρω εμβάθυνση της κρίσης στην αγορά.
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΚΕΝΑΚ 2017 ΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥ ΚΕΝΑΚ 2010
Με τον ΚΕΝΑΚ 2017 επέρχονται πολλές συμπληρώσεις, βελτιώσεις και προσθήκες ως προς τον ΚΕΝΑΚ 2010, χωρίς όμως να μεταβάλουν ουσιαστικά τις ελάχιστες απαιτήσεις και προδιαγραφές υλικών και εγκαταστάσεων και χωρίς να μειώνουν, όπως θα έπρεπε, το κόστος των τεχνικών παρεμβάσεων, τόσο σε ανακαινίσεις υφιστάμενων κτιρίων όσο και στην υλοποίηση νέων κατασκευών.
Ελαφρώς αυξημένες απαιτήσεις θερμομόνωσης
Π.χ. τα όρια για τον μέγιστο επιτρεπόμενο συντελεστή θερμομόνωσης διαφόρων δομικών στοιχείων μειώθηκαν ελαφρώς κατά περίπου 10% . Τα παλαιά και τα νέα όρια καθώς και το τυπικό πάχος θερμομόνωσης που αντιστοιχεί στα όρια αυτά δίδονται στον Πίνακα 1 που ακολουθεί.
Πίνακας 1 : Όρια θερμοπερατότητας και αντίστοιχου πάχους μονώσεως σε παλαιό και νέο ΚΕΝΑΚ
Από τον πίνακα αυτό διαπιστώνεται ότι το απαιτούμενο ελάχιστο πάχος θερμομόνωσης αυξήθηκε κατά 1 έως 2 εκατοστά, λόγω αυστηροποίησης των ορίων θερμοπερατότητας. Επειδή το τυπικό υλικό θερμομόνωσης τιμάται εις την αγορά περί τα 100 € ανά κυβικό μέτρο, δηλαδή περί το 1 ευρώ ανά cm και τετραγωνικό μέτρο επιφάνειας, η αύξηση του πάχους της θερμομόνωσης ισοδυναμεί με πρόσθετο κόστος περί τα 1 με 2 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο επιφανείας έναντι του ΚΕΝΑΚ 2010. Από τον πίνακα 1 επίσης παρατηρείται ότι το μέγιστο πάχος θερμομόνωσης είναι γενικώς κάτω των 10 εκατοστών εκτός για τις οροφές και τα δάπεδα σε πιλοτές όπου το πάχος φθάνει έως και 12 εκατοστά.
Αυξημένες θερμομονωτικές ιδιότητες κουφωμάτων
Μία ελαφρά επιβάρυνση εις το τίμημα των κουφωμάτων θα προκύψει επίσης και από τις ελαφρώς αυξημένες απαιτήσεις θερμομονωτικών ιδιοτήτων των κουφωμάτων, όπως αυτές περιγράφονται στον ακόλουθο πίνακα:
Απαιτήσεις βαθμού απόδοσης λεβήτων
Οι ελάχιστες απαιτήσεις για τον βαθμό απόδοσης του λέβητα θερμάνσεως δεν καθορίζονται από την υπουργική απόφαση για τον ΚΕΝΑΚ αλλά από την αντίστοιχη Τεχνική Οδηγία του Τεχνικού Επιμελητηρίου (ΤΟΤΕΕ-1). Βάσει όμως της νέας ΤΟΤΕΕ-1, αυτή τη φορά όμως οι απαιτήσεις αυτές εκφράζονται με τον εποχιακό βαθμό απόδοσης του λέβητα έναντι του στιγμιαίου βαθμού απόδοσης υπό πλήρες φορτίο του ΚΕΝΑΚ 2010. Συγκριτικά όμως οι απαιτήσεις αυτές παραμένουν πρακτικά οι ίδιες. Π.χ. ενώ για λέβητα 100 έως 200 kW η παλαιά απαίτηση βαθμού αποδόσεως λέβητα-καυστήρα ήταν 93,4%, η νέα απαίτηση εποχιακού βαθμού αποδόσεως είναι 85%.
Σημειώνεται ότι αυτές οι νέες απαιτήσεις του ΚΕΝΑΚ 2017 είναι κατώτερες από τις απαιτήσεις του νέου Κανονισμού 813/2013 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (EE) δια τον οικολογικό σχεδιασμό λεβήτων, με τις οποίες προβλέπεται ως ελάχιστος εποχιακός βαθμός απόδοσης για νέους λέβητες ισχύος > 70 kW : για μεν λέβητες πετρελαίου : 99,3%, για δε λέβητες αερίου : 103,9%. Τέτοιου είδους αποδόσεις επιτυγχάνονται μόνο από την νέα τεχνολογία λεβήτων συμπυκνώσεως, δηλαδή λέβητες χαμηλής θερμοκρασίας καυσαερίων, είτε αερίου είτε πετρελαίου.
Σημειώνεται ότι αυτή η νέα απαίτηση του Κανονισμού (ΕΕ) 813/2013 αφορά όλους τους νέους λέβητες που τίθενται σε κυκλοφορία στην αγορά μετά τον Σεπτέμβριο του 2015. Αυτό όμως σημαίνει ότι ακόμα κυκλοφορούν εις την αγορά λέβητες παλαιότερης τεχνολογίας οι οποίοι έχουν μείνει ως απόθεμα και οι οποίοι επιτρέπεται να τοποθετούνται ακόμα κατά ΚΕΝΑΚ 2017.
Σε κάθε περίπτωση η ΠΟΜΙΔΑ συνιστά στα μέλη της σε περίπτωση αντικατάστασης του υφιστάμενου λέβητα να προσανατολίζονται προς την τεχνολογία λεβήτων συμπυκνώσεως η οποία χαρακτηρίζεται για τον υψηλό βαθμό απόδοσης και επιφέρουν οικονομία στην κατανάλωση καυσίμων από 30% έως και 40% ως προς την υφιστάμενη κατάσταση.
Απαιτήσεις για τις αντλίες θερμότητας κατά την θέρμανση
Εδώ οι απαιτήσεις του νέου ΚΕΝΑΚ για τον εποχιακό βαθμό απόδοσης των αντλιών θερμότητας (SCOP)κατά την θέρμανση είναι ακριβώς οι ίδιες με τις αντίστοιχες απαιτήσεις του ΚΕΝΑΚ 2010 :
• Για αερόψυκτες αντλίες θερμότητας : SCOP = 3,2
• Για υδρόψυκτες αντλίες θερμότητας : SCOP = 4,3
• Για αντλίες θερμότητας υδρόψυκτες με θαλασσινό νερό ή γεωθερμικό εναλλάκτη : SCOP=3,5
Οι απαιτήσεις αυτές για το βαθμό απόδοσης (SCOP) όμως ικανοποιούνται ανέτως από τις νέες αντλίες θερμότητας με ρυθμιστή στροφών (ινβέρτερ) όπου αυτός προσεγγίζει άνετα το 3,8 (για τις αερόψυκτες μονάδες).
Απαιτήσεις για αντλίες θερμότητας και ψύκτες κατά την ψύξη
Και εδώ οι απαιτήσεις μεταξύ των δύο εκδόσεων ΚΕΝΑΚ 2010 και 2017 για τον εποχιακό βαθμό απόδοσης ψυκτών SEER του κτιρίου αναφοράς είναι οι ίδιες χωρίς ο Κανονισμός ΕΕ για τον οικολογικό σχεδιασμό να θέτει άλλες ειδικότερες απαιτήσεις. Σημειώνεται ότι η νέα τεχνολογία ψυκτών και αντλιών θερμότητας εμφανίζει ιδιαιτέρως αυξημένους εποχιακούς βαθμούς αποδόσεως και έτσι η ικανοποίηση των απαιτήσεων του ΚΕΝΑΚ 2017 να είναι συγκριτικά ευχερέστερη.
Κεντρικές Κλιματιστικές Μονάδες (ΚΚΜ) στα κτίρια του τριτογενούς τομέα
Και εδώ διαπιστώνεται ότι οι απαιτήσεις δια τις ΚΚΜ του κτιρίου αναφοράς είναι ακριβώς οι ίδιες στον νέο ΚΕΝΑΚ. Όμως οι απαιτήσεις για τις ΚΚΜ στα νέα κτίρια αυξάνουν σημαντικά όπως απαιτείται από τον Κανονισμό (ΕΕ) 1253/2014 και ιδίως τα Παραρτήματα ΙΙ και ΙΙΙ αυτού με τα οποία προβλέπεται:
• KKM με μεταβλητή ταχύτητα ή πολλαπλών ταχυτήτων ανεμιστήρα
• ΚΚΜ με σύστημα ανάκτησης θερμότητας (ΣΑΘ) με διάταξη θερμικής παράκαμψης ΣΑΘ και ελάχιστη θερμική απόδοση ΣΑΘ : 67% (ή 63% σε πτερυγιοφόρους εναλλάκτες)
• Ελάχιστη απόδοση ανεμιστήρα
• Μέγιστη ισχύς ανεμιστήρα με φίλτρα : 250 W/(m3/s)
Οι απαιτήσεις αυτές είναι ιδιαιτέρως ενισχυμένες έναντι των απαιτήσεων για το κτίριο αναφοράς του ΚΕΝΑΚ 2017 και 2010.
Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στην παράγραφο 6 του άρθρου 7 του νέου ΚΕΝΑΚ που προβλέπει ότι:
«6. Στα υφιστάμενα κτίρια ή υφιστάμενες κτιριακές μονάδες, κάθε δομικό στοιχείο που αποτελεί τμήμα του κελύφους, όταν τοποθετείται εκ των υστέρων ή αντικαθίστανται, και κάθε τεχνικό σύστημα, όταν τοποθετείται εκ των υστέρων, αναβαθμίζεται ή αντικαθίσταται, πρέπει να ικανοποιεί τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης της παρούσας, κατά τα οριζόμενα στα άρθρα 7 και 8 του ν.4122/2013 στο βαθμό που αυτό είναι τεχνικά, λειτουργικά και οικονομικά εφικτό.» Με την νέα αυτή διατύπωση του άρθρου αυτού του ΚΕΝΑΚ 2017 η οποία προέρχεται από την Οδηγία 2010/31/ΕΕ και δεν υπήρχε στον ΚΕΝΑΚ 2010, οι προδιαγραφές του ΚΕΝΑΚ ισχύουν όχι μόνο δια τα «νέα κτίρια» ή τα «ριζικώς ανακαινιζόμενα κτίρια» αλλά επεκτείνονται και για τις μεμονωμένες επεμβάσεις ανακαίνισης σε ένα δομικό στοιχείο ή ένα τεχνικό σύστημα, ή ακόμη και στην αλλαγή π.χ. ενός παραθύρου!!!
Π.χ. όταν κάποιος ιδιοκτήτης ακινήτου επιχειρήσει να αντικαταστήσει τους παλαιούς μονούς με διπλούς υαλοπίνακες, θα πρέπει να επιδιώξει η θερμοπερατότητα του ανακαινιζόμενου κουφώματος να φθάσει στα επίπεδα που ορίζει ο νέος κανονισμός για τα ριζικώς ανακαινιζόμενα κτίρια!!!
Βεβαίως αυτό επιβάλλεται υπό την αίρεση της εφικτότητας (τεχνική, λειτουργική, οικονομική) η οποία πρέπει να τεκμηριώνεται επαρκώς σε κάθε περίπτωση ανακαίνισης ελεγχόμενη από τον ΚΕΝΑΚ, δεδομένου ότι αυτό στις περισσότερες περιπτώσεις είναι τεχνικοοικονομικά ανέφικτο! Γι΄αυτό η ΠΟΜΙΔΑ θα παρέχει συμβουλές και οδηγίες προς τα ενδιαφερόμενα μέλη της αναφορικά με την περίπτωση αυτή και την απαιτούμενη τεκμηρίωση σε περίπτωση απόκλισης από τις προδιαγραφές του ΚΕΝΑΚ σε μεμονωμένες επεμβάσεις ανακαίνισης υφισταμένων κτιρίων.
* Ἀπό τον Ἀπρίλιο του 2014 συντονιστής της Επιτροπής ἘΛΟΤ ΤΕ 101 για την "Τυποποίηση τῆς ἐνεργειακῆς ἐπίδοσης κτιρίων". Εμπειρογνώμονας και βασικός εισηγητής του ΤΕΕ στην ημερίδα παρουσίασης του νέου ΚΕΝΑΚ (Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων, 7/7/2017) https://youtu.be/0xgF1-RIsGI?t=4130
