Στον σημερινό κόσμο, οι ευρωπαίοι πολίτες δεν μπορούν να συμμετέχουν πλήρως στην κοινωνία χωρίς έναν βασικό τραπεζικό λογαριασμό. Οι τραπεζικοί λογαριασμοί έχουν καταστεί βασικό μέρος της καθημερινής μας ζωής, καθώς μας επιτρέπουν να πραγματοποιούμε και να δεχόμαστε πληρωμές, να κάνουμε αγορές μέσω του Διαδικτύου και να πληρώνουμε λογαριασμούς οργανισμών κοινής ωφελείας (τηλέφωνο, φυσικό αέριο, ηλεκτρισμός).
Ενώ η νομοθεσία για την ενιαία αγορά έχει εξασφαλίσει ότι οι τράπεζες μπορούν να λειτουργούν σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση και να παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε διασυνοριακό επίπεδο, η κινητικότητα αυτή δεν φθάνει μέχρι το επίπεδο των πολιτών οι οποίοι συχνά δεν είναι σε θέση να ανοίξουν λογαριασμό σε άλλο κράτος μέλος ή να αλλάξουν εύκολα τράπεζα. Επιπλέον, οι καταναλωτές πληρώνουν συχνά υπέρ το δέον για τις υπηρεσίες που τους προσφέρονται από την τράπεζά τους και πρέπει να καταβάλουν μεγάλη προσπάθεια για να έχουν σαφή εικόνα των διαφόρων εξόδων που τους επιβάλλονται.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιεύει σήμερα πρόταση οδηγίας για τη διαφάνεια και τη συγκρισιμότητα των εξόδων για τους λογαριασμούς πληρωμών, την αλλαγή λογαριασμού πληρωμών και την πρόσβαση σε βασικό λογαριασμό πληρωμών.
Ο Επίτροπος για την εσωτερική αγορά και τις υπηρεσίες, κ. Michel Barnier, δήλωσε τα εξής: «Στον σημερινό κόσμο, η έλλειψη πρόσβασης σε βασικό τραπεζικό λογαριασμό καθιστά την καθημερινή ζωή δύσκολη και πιο ακριβή. Η σημερινή πρόταση θα δώσει τελικά σε όλους τους ευρωπαίους πολίτες τη δυνατότητα να έχουν πρόσβαση σε ένα βασικό τραπεζικό λογαριασμό, να συμμετέχουν πλήρως στην κοινωνία όπου ζουν και να επωφελούνται από τα πλεονεκτήματα της ενιαίας αγοράς. Καθιστώντας ευκολότερη τη σύγκριση των εξόδων και την αλλαγή τραπεζικών λογαριασμών, ελπίζουμε επίσης ότι θα βελτιωθούν οι προσφορές των τραπεζών και θα μειωθεί το κόστος. Η πρόταση θα είναι επίσης επωφελής για τον κλάδο των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών καθώς θα υπάρχουν πρόσθετα κίνητρα για διασυνοριακή προσφορά προϊόντων και είσοδο σε νέες αγορές».
Ο Επίτροπος Υγείας και Πολιτικής Καταναλωτών Tonio Borg δήλωσε τα εξής: «Η παρούσα πρόταση επιτρέπει στους καταναλωτές σε ολόκληρη την ΕΕ να έχουν πρόσβαση σευπηρεσίες τραπεζικού λογαριασμού, να τις συγκρίνουν και, εάν δεν τους ικανοποιούν, να αλλάζουν πάροχο. Στόχος μας είναι οι καταναλωτές να ενημερώνονται πληρέστερα σχετικά με τα έξοδα τόσο πριν όσο και μετά το άνοιγμα του λογαριασμού, και να μπορούν να αλλάξουν πάροχο εύκολα και γρήγορα, εφόσον το επιθυμούν. Η πρόταση αυτή θα προωθήσει επίσης τον ανταγωνισμό στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών λιανικής και θα ανταμείβει τις επιχειρήσεις που προσφέρουν στους καταναλωτές περισσότερες επιλογές και καλύτερες τιμές.»
Οι προτάσεις της Επιτροπής αφορούν τρεις τομείς:
- Συγκρισιμότητα των εξόδων για τους λογαριασμούς πληρωμών: καθίσταται ευκολότερο για τους καταναλωτές να συγκρίνουν τα έξοδα που επιβάλλονται από τις τράπεζες για λογαριασμούς πληρωμών και από άλλους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών στην ΕΕ·
- Αλλαγή λογαριασμού πληρωμών: θεσπίζεται απλή και ταχεία διαδικασία για τους καταναλωτές που επιθυμούν να αλλάξουν λογαριασμό πληρωμών από μια τράπεζα σε άλλη ή σε άλλο πάροχο υπηρεσιών πληρωμών·
- Πρόσβαση σε λογαριασμούς πληρωμών: παρέχεται η δυνατότητα στους καταναλωτές της ΕΕ να ανοίξουν λογαριασμό πληρωμών, χωρίς να είναι κάτοικοι της χώρας όπου είναι εγκατεστημένος ο πάροχος των υπηρεσιών πληρωμών. Επιπλέον, αυτές οι διατάξεις θα παρέχουν τη δυνατότητα σε όλους τους καταναλωτές της ΕΕ, ανεξαρτήτως της οικονομικής τους κατάστασης, να ανοίγουν λογαριασμό πληρωμών, που τους επιτρέπει να εκτελούν βασικές λειτουργίες, όπως να εισπράττουν τον μισθό, τις συντάξεις και τα επιδόματά τους, να πληρώνουν τους λογαριασμούς των υπηρεσιών κοινής ωφελείας, κλπ.
Η βελτίωση της διαφάνειας και της συγκρισιμότητας των εξόδων μαζί με την ευκολότερη διαδικασία αλλαγής παρόχου θα επιτρέπει στους καταναλωτές να επωφελούνται από καλύτερες προσφορές και χαμηλότερο κόστος για τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους. Ταυτόχρονα, ο κλάδος των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών θα αντλήσει οφέλη από την αυξημένη κινητικότητα των πελατών, με λιγότερους φραγμούς εισόδου, ιδίως σε διασυνοριακό επίπεδο.
Ιστορικό
Οι τραπεζικοί λογαριασμοί έχουν καταστεί απαραίτητοι για την πλήρη συμμετοχή στην οικονομική και κοινωνική ζωή της σύγχρονης κοινωνίας, δεδομένου ότι η χρήση μετρητών μειώνεται με ταχύ ρυθμό. Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, περίπου 58 εκατομμύρια καταναλωτές ηλικίας άνω των 15 ετών στην ΕΕ δεν έχουν λογαριασμό πληρωμών.
Επιπλέον, η έρευνα δείχνει ότι οι καταναλωτές εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη σύγκριση των προσφορών και των τιμών για τους λογαριασμούς πληρωμών διαφορετικών παρόχων υπηρεσιών πληρωμών. Ακόμη και στην περίπτωση που η σύγκριση είναι δυνατή, η διαδικασία αλλαγής από έναν υφιστάμενο λογαριασμό πληρωμών σε διαφορετικό είναι πολύπλοκη και αβέβαιη. Επιπλέον, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες καταναλωτές της ΕΕ δεν είναι ακόμη σε θέση να ανοίξουν λογαριασμό πληρωμών σε ένα κράτος μέλος στο οποίο δεν κατοικούν.
Έχουν καταβληθεί προσπάθειες στο παρελθόν για την αντιμετώπιση των θεμάτων αυτών, μεταξύ άλλων ενθαρρύνοντας την αυτορρύθμιση του κλάδου και με την έκδοση από την Επιτροπή σύστασης για πρόσβαση σε βασικό λογαριασμό πληρωμών, τον Ιούλιο του 2011 (βλ. IP/11/897 Επιλέξτε μεταφράσεις του προηγούμενου συνδέσμου). Ωστόσο, οι βελτιώσεις ήταν περιορισμένες και για αυτόν τον λόγο απαιτήθηκαν πιο ολοκληρωμένα και νομικά δεσμευτικά μέτρα για τους λογαριασμούς πληρωμών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η ενιαία αγορά λειτουργεί αποτελεσματικά και ωφελεί όλους τους πολίτες (βλ. IP/12/164 Επιλέξτε μεταφράσεις του προηγούμενου συνδέσμου). Τα μέτρα περιλαμβάνονται σε σχέδιο οδηγίας και έτσι δεν είναι υπερβολικά περιοριστικά και λαμβάνονται υπόψη οι διάφορες ιδιαιτερότητες των κρατών μελών.
Τα μέτρα που περιλαμβάνονται στην πρόταση οδηγίας αφορούν τρεις τομείς
1. Διαφάνεια των εξόδων των λογαριασμών πληρωμών
Η προτεινόμενη οδηγία ορίζει ότι όλοι οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών πρέπει να παρέχουν στους καταναλωτές τα ακόλουθα έγγραφα:
- έγγραφο με πληροφορίες για τις συνηθέστερες υπηρεσίες που παρέχονται και τα έξοδα που χρεώνονται για κάθε μια από αυτές·
- κατάσταση των εξόδων που έχει επιβάλει ο πάροχος υπηρεσιών πληρωμών κατά τη διάρκεια των τελευταίων δώδεκα μηνών για τις υπηρεσίες που έχουν παρασχεθεί σε σχέση με τον λογαριασμό πληρωμών·
- κατόπιν αιτήσεως, γλωσσάριο των όρων που χρησιμοποιούνται σε σχέση με λογαριασμούς πληρωμών.
Τα εν λόγω έγγραφα πρέπει να έχουν συνταχθεί χρησιμοποιώντας τυποποιημένη ορολογία και τυποποιημένους μορφότυπους, για να διευκολύνεται η σύγκριση μεταξύ των προσφορών των διαφόρων παρόχων υπηρεσιών πληρωμών.
Τέλος, η πρόταση απαιτεί να υπάρχει τουλάχιστον ένας ανεξάρτητος δικτυακός τόπος σύγκρισης σε κάθε κράτος μέλος, που θα συγκεντρώνει πληροφορίες για τα έξοδα που επιβάλλονται από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμής. Αυτό θα επιτρέπει στους καταναλωτές να συγκρίνουν εύκολα τις τιμές και τους όρους των λογαριασμών πληρωμών που προσφέρονται στην αγορά.
2. Αλλαγή λογαριασμού πληρωμών
Η προτεινόμενη οδηγία θα διευκολύνει επίσης τη διαδικασία που συνεπάγεται η αλλαγή τραπεζικών λογαριασμών. Όταν ο καταναλωτής ζητά να μεταβιβαστούν σε άλλο λογαριασμό όλες ή μέρος των επαναλαμβανόμενων εντολών πληρωμής (όπως οι μεταφορές πίστωσης ή οι άμεσες χρεώσεις) που έχει δημιουργήσει στο λογαριασμό του, οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών πρέπει να αναλάβουν όλα τις διαδικασίες που απαιτούνται για την αλλαγή αυτή. Οι πελάτες μπορούν επίσης να ζητούν τη μεταβίβαση του υπολοίπου του παλαιού λογαριασμού και το κλείσιμό του.
Οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών πρέπει να ολοκληρώνουν τη διαδικασία αυτή εντός 15 ημερών (30 ημέρες, εάν η αλλαγή γίνεται μεταξύ παρόχων που είναι εγκατεστημένοι σε διαφορετικές χώρες της ΕΕ) και η υπηρεσία πρέπει να παρέχεται δωρεάν.
Τέλος, οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών θα πρέπει να παρέχουν στους καταναλωτές επαρκή πληροφόρηση σχετικά με τα δικαιώματά τους όσον αφορά την αλλαγή τραπεζικού λογαριασμού και τη σχετική διαδικασία.
3. Πρόσβαση σε λογαριασμούς πληρωμών
Η προτεινόμενη οδηγία θα δώσει τη δυνατότητα στους καταναλωτές στην Ευρώπη να ανοίγουν λογαριασμό πληρωμών σε οποιονδήποτε πάροχο υπηρεσιών πληρωμών στην ΕΕ, ακόμη και όταν δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι της χώρας στην οποία είναι εγκατεστημένος ο πάροχος.
Επιπλέον, οι καταναλωτές θα έχουν το δικαίωμα να έχουν πρόσβαση σε βασικό λογαριασμό πληρωμών ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής τους στην ΕΕ ή την προσωπική οικονομική τους κατάσταση. Τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίζουν ότι τουλάχιστον ένας πάροχος υπηρεσιών πληρωμών προσφέρει έναν βασικό λογαριασμό πληρωμών στην επικράτειά τους και θα πρέπει να ενημερώνουν το κοινό σχετικά με την διαθεσιμότητα των εν λόγω λογαριασμών πληρωμών. Ο πάροχος υπηρεσιών πληρωμών δεν μπορεί να χρησιμοποιεί την οικονομική κατάσταση του ατόμου ως λόγο άρνησης για το άνοιγμα λογαριασμού.
Η οδηγία αναφέρει τις βασικές υπηρεσίες που θα παρέχονται σε αυτόν τον λογαριασμό, οι οποίες περιλαμβάνουν αναλήψεις, τραπεζικά εμβάσματα και χρεωστική κάρτα. Υπεραναλήψεις ή πιστωτικές διευκολύνσεις δεν θα επιτρέπονται για τους βασικούς λογαριασμούς.
