«Το «στοίχημα» της αξιοποίησης των κονδυλίων της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), καλείται να κερδίσει ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Αθανάσιος Τσαυτάρης. Σημαντικότερη πτυχή της μεταρρύθμισης, η πρόβλεψη για ενίσχυση των νέων αγροτών έως το ύψος του 2% του συνόλου των ενισχύσεων της χώρας, όπως επίσης και 25% πρόσθετες πληρωμές σε αγρότες κάτω των 40 ετών, για τα πρώτα 25 εκτάριά τους. Ο υπουργός διαβεβαιώνει, μέσω της «Εφ.Συν.», πως θα εξαντληθούν όλες οι δυνατότητες υποστήριξης νέων αγροτών και νεοεισερχόμενων στη γεωργία, για την οποία αναφέρει πως μπορεί να δώσει περισσότερες θέσεις εργασίας από τη βιομηχανία».
Η νέα ΚΑΠ χαρακτηρίζεται πιο δίκαιη, πιο «πράσινη», έτοιμη να ενθαρρύνει τους νέους αγρότες. Ποια τα αποτελέσματα της εφαρμογής της στην Ελλάδα;
Είναι χαρακτηριστικό πως σε μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία, η Ελλάδα διασφάλισε περίπου 20 δις ευρώ κοινοτικών πόρων, τόσο από την ΚΑΠ όσο και από την Κοινή Αλιευτική Πολιτική. Θα υπάρξουν σημαντικά χρηματοδοτικά «εργαλεία». Το «στοίχημα» τώρα, είναι να τα αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ώστε και το τελευταίο ευρώ να πιάσει τόπο για τη χώρα μας για μια βιώσιμη και αειφόρα γεωργία. Μια σημαντική πρότασή μας, που υιοθετήθηκε από την Ε.Ε και που θα συμβάλλει τόσο στη μείωση της ανεργίας, όσο και στη δημογραφική «αναζωογόνηση» του αγροτικού πληθυσμού της Ελλάδας και ολόκληρης της Ε.Ε, είναι η ενίσχυση προς τους νέους αγρότες, έως το ύψος του 2% του συνόλου των ενισχύσεων της χώρας. Σημαντική επιτυχία αποτελεί και η αλλαγή του ορισμού των βοσκοτόπων που διεύρυναν την αξιοποίηση των εκτάσεων του τόπου μας. Προσέξτε τον όρο «αξιοποιούμενες» που είναι όρος ευρύτερος από τις «καλλιεργούμενες» εκτάσεις. Υπάρχουν δηλαδή, και άρα επιδοτούνται ως σημαντικοί πόροι π.χ. για την κτηνοτροφία, εκτάσεις που αξιοποιούνται χωρίς αναγκαστικά να είναι καλλιεργήσιμες γαίες.
Η χώρα μας σε ποιους παραγωγικούς τομείς θα εστιάσει;
Οι παραγωγικοί τομείς, στους οποίους θα εστιάσουμε στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ είναι η κτηνοτροφία, με στόχο την εξισορρόπηση του ισοζυγίου μεταξύ φυτικής και ζωικής παραγωγής, αλλά και η καλλιέργεια των ψυχανθών, που μπορεί να προσδώσει πολλαπλά οφέλη στους Έλληνες παραγωγούς. Σημαντικό «εργαλείο» για την ενίσχυση των παραγωγών είναι η συμβολαιακή γεωργία, αλλά και η στήριξη νέων μορφών συνεργατισμού, όπως είναι οι υγιείς συνεταιρισμοί, οι ομάδες παραγωγών, οι περιφερειακές συμπράξεις, οι συμπράξεις καινοτομίας που έρχονται να μετριάσουν και να θεραπεύσουν διαρθρωτικές αδυναμίες της χώρας μας.
Δίνεται μία διέξοδος στον πρωτογενή τομέα μέσω της καλλιέργειάς πρωτεϊνούχων φυτών;
Προς επίτευξη του στρατηγικού στόχου που θέσαμε, να υποστηριχθεί τόσο η αειφορία όσο και η ελληνική κτηνοτροφία, η χώρα μας πέτυχε στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για τη νέα ΚΑΠ τη διεύρυνση του ποσοστού της συνδεδεμένης ενίσχυσης, από το 2% της προηγούμενης περιόδου, στο 8%, με δυνατότητα χορήγησης επιπλέον συνδεδεμένης ενίσχυσης 2%, ανεβάζοντας έτσι το ποσοστό στο 10%, υπό την προϋπόθεση ότι θα αφορά την καλλιέργεια των πρωτεϊνούχων φυτών, δηλαδή ψυχανθή, φασόλια, φακές, ρεβίθι, κουκιά, βίκος, λαθούρι, λούπινο, τριφύλλι, είτε ως τροφή, είτε ως ζωοτροφή. Δεν μπορεί να υπάρξει ζωική παραγωγή χωρίς ζωοτροφές. Η εξισορρόπηση του ισοζυγίου μεταξύ φυτικής και ζωικής παραγωγής αποτελεί αναγκαιότητα για να δώσουμε ώθηση στην κτηνοτροφία μας και να ενισχύσουμε την εθνική μας οικονομία. Προχωρήσαμε όμως ήδη ένα βήμα νωρίτερα από τη νέα ΚΑΠ, δίνοντας από πέρυσι στους καλλιεργητές ψυχανθών 5 ευρώ ανά στρέμμα μαζί με την επιστροφή του ειδικού φόρου κατανάλωσης πετρελαιοειδών.
Επηρεάζονται οι αγρότες μας από τα «πράσινα» μέτρα της νέας ΚΑΠ;
Κατ’ αρχάς οι μικροί μας αγρότες το κάνουν ήδη χωρίς καλά καλά να το γνωρίζουν, γιατί έτσι το επέβαλλε η παράδοσή τους και ο μικρός, διάσπαρτος και πολυποίκιλος κλήρος. Οι μικρές εκμεταλλεύσεις της χώρας μας απαλλάσσονται από τις υπέρμετρες υποχρεώσεις του «πρασινίσματος». Επιπλέον, έγιναν δεκτές οι προτάσεις της Ελλάδας, για εξαιρέσεις των οπωρώνων, βοσκότοπων, χορτονομών κ.ά. Το ίδιο ισχύει και με την καλλιέργεια ψυχανθών που, όπως υποστήριξα και έγινε τελικά δεκτό, και μόνο η είσοδός τους στην καλλιέργεια είναι πράξη «πρασινίσματος», μιας και τα φυτά αυτά δεν χρειάζονται λιπάσματα, αφού αυτολιπαίνονται.
Στη χώρα, ποιο θα είναι το μέγεθος της στήριξης των νεοεισερχόμενων στη γεωργία;
Στο πλαίσιο αναγκαιότητας ενίσχυσης των νέων, αποφασίστηκε η υποστήριξή τους με ποσοστό 2% του συνόλου των ενισχύσεων της χώρας, αλλά και 25% πρόσθετες συμπληρωματικές πληρωμές σε αγρότες κάτω των 40 ετών για τα πρώτα 25 εκτάριά τους. Θα εξαντλήσουμε όλες τις δυνατότητες υποστήριξης των νέων αγροτών και των νεοεισερχόμενων στη γεωργία. Στο υπουργείο ήδη εφαρμόζουμε πλέγμα στοχευμένων δράσεων που προσφέρουν λύσεις για να αντιμετωπίσουμε το οξυμένο πρόβλημα της ανεργίας και να κατευθύνουμε, ιδίως τους νέους, σε αυτή τη μεγάλη «δεξαμενή χεριών», όπως είναι η γεωργία. Προκειμένου να μειωθεί η «διαρροή» στο εξωτερικό αξιόλογου επιστημονικού προσωπικού, προχωράμε στην πρόσληψη 100 ερευνητών - 60 έως το τέλος του 2013 και άλλοι 40 το 2014 - που θα απασχοληθούν στους τομείς της εφαρμοσμένης έρευνας και καινοτομίας στον αγροδιατροφικό τομέα. Για τον ίδιο σκοπό θα προσληφθούν επιπλέον 180 μεταπτυχιακοί επιστήμονες.
Στρέφονται οι νέοι στη γεωργία;
Κάνουν λάθος όσοι επικαλούνται το αντίθετο. Περίπου 6.000 είναι εκείνοι που τους τελευταίους μήνες «μπήκαν» είτε στην παραγωγή, είτε στη μεταποίηση. Το πρόγραμμα μας, επίσης, για την εκχώρηση δημόσιας γης αφορά 4.000 κυρίως νέους, πτυχιούχους γεωτεχνικούς που έχουν τα εφόδια και την κατάρτιση να φέρουν αποτελέσματα. Τώρα μάλιστα ξεκινούμε νέα δράση εκπαίδευσης των υποψηφίων αγροτών, ύψους 20 εκατ. ευρώ, για την εκπαίδευση και την επιμόρφωσή τους σε νέα είδη και ποικιλίες ή φυλές ζώων για την καλύτερη αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων που δίνει η βιοποικιλότητα της χώρας μας, σε συνδυασμό με τη μόρφωση, την κατάρτιση και τις νέες τεχνολογίες. Χωρίς νέους αγρότες δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη της γεωργίας, δεν μπορεί να ενσωματωθεί νέα γνώση και καινοτομία και δεν μπορεί να γίνει αειφόρος διαχείριση των διαθέσιμων πόρων.
Μπορεί η γεωργία να αποτελέσει ένα μέσο ανάπτυξης της χώρας;
Φυσικά. Πυλώνα ανάπτυξης. Πες μου έναν άλλο τρόπο που θα μπορούσε να δώσει πολλές θέσεις εργασίας. Η βιομηχανία, ναι. Άντε τώρα να έρθει η βιομηχανία, να βρει το οικόπεδο, να χτίσει το εργοστάσιο κλπ. Αυτό θα γίνει σε μια εβδομάδα; Δεν το πιστεύω. Σε ένα μήνα; Ούτε. Θα δω 200 άτομα να απασχολούνται σε μια βιομηχανία, εφόσον έρθει και επενδύσει, σε 2 χρόνια. Ναι, αλλά εγώ τώρα έχω ένα εκατομμύριο, απ' έξω, άνεργους. Αύριο θέλω. Σε ένα μήνα μπορούν να πάνε άνθρωποι να δουλέψουν. Και στον τουρισμό αλλά και στη γεωργία.
«Στα χρόνια μου το να μείνεις στο χωριό ήταν ένδειξη αποτυχίας»
Βλέπουμε να επιστρέφουν στην ύπαιθρο άνθρωποι με μόρφωση ακαδημαϊκού επιπέδου...
Αυτό είναι ευλογία. Βάζοντας τον προβληματισμό αυτό στο «κάδρο» της κοινωνίας μας, αποδεικνύεται ότι είναι ένας παραγωγικός τομέας με σημασία, αν πάει κάποιος από επιλογή, όχι από ανάγκη. Όταν ο άνθρωπος κάνει κάτι από επιλογή, βάζει το μεράκι, γνώση και ιδρώτα. Πρέπει να νοιώθουν περήφανοι για αυτό. Στα δικά μου χρόνια, το να μείνεις στο χωριό ήταν ένδειξη αποτυχίας. Θυμάμαι η μάνα μου έλεγε: «Μάθε παιδί μου γράμματα, να σωθείς, να γλιτώσεις από τις λάσπες. Να μπεις κάτω από το κεραμίδι του Κράτους. Ακόμα και να στάζει, φτάνει. Κάθε μήνα βρέχει, χιονίζει, τρέχει η σταγόνα». Αυτά άλλαξαν ριζικά. Τα παιδιά που περιγράφεις, δεν πάνε να κάνουν Γεωργία από ανάγκη ή επειδή απέτυχαν. Έχω δει ανθρώπους που πάνε και γυρίζουν στη γεωργία, ακόμη και αν έχουν δουλειά. Όχι επειδή δεν τους φτάνουν τα χρήματα, επειδή δεν επαρκούν στις ανησυχίες τους, όπως μου λένε. Είναι το φυσικό περιβάλλον, το πλησίασμα της φύσης, αγαθά που ακόμα συγκινούν τους νέους ανθρώπους. Όταν ήρθα στο υπουργείο, είπα: «Παιδιά, σταματήστε αυτές τις εκθέσεις και τα περίπτερα, μόνο για τους εργολάβους είναι. Θα κάνουμε μερικές δράσεις, όπου πρέπει να δείξουμε αυτές τις έννοιες και να δείξουμε κάποιους ανθρώπους που το δοκίμασαν». Το κάναμε στη ΔΕΘ αυτό. Είπαμε, αν πέτυχαν, να σηκωθούν απάνω. Ο κόσμος δάκρυσε εκεί μέσα από τις ιστορίες τους. Τα νέα παιδιά είναι από σίδερο.
Αυτή η πρόθεση για δημιουργία που έχουν οι νέοι άνθρωποι, εμποδίζεται από την οικονομική συγκυρία και την οικονομική πολιτική;
Εμποδίζεται, άρα είναι αρνητικό το οικονομοτεχνικό περιβάλλον. Αλλά, από την άλλη μεριά ο νέος «βάζει γινάτι». Εκεί βλέπετε και τη δικιά μας ευαισθησία να βοηθήσουμε τα νέα παιδιά, όπου μπορούμε, στο ξεκίνημα. Με τα σχέδια βελτίωσης, με τις μεταποιητικές μονάδες που θέλουν να κάνουν. Με το θεσμό της οικοτεχνίας που θα θεσμοθετήσουμε σε λίγο. Γιατί μέχρι τώρα το κομμάτι ανάμεσα στην παραγωγή και την κατανάλωση στον τομέα των τροφίμων, το είχε μόνο η μεγάλη βιομηχανία και η βιοτεχνία. Τώρα μπορεί να υπάρξει και μια οικοτεχνία που να κάνει σε μικρότερη κλίμακα προϊόντα. Μια μαρμελάδα, φασόλια, μια τυποποίηση και να τα δίνει στην ντόπια αγορά. Με άμεση διάθεση. Αφήσαμε τον τριτογενή τομέα να έρθει πολύ κοντά σε αυτούς, όπως ο τουρισμός. Αυτό ήταν το πνεύμα να βάλουμε την πρωτογενή παραγωγή να υποστηρίξει τον τριτογενή τομέα και αντιστρόφως να υποστηριχθεί από αυτόν. Έτσι φτιάξαμε το «ελληνικό πρωινό». Έτσι κάνουμε τις «ελληνικές παλέτες τυριών», κατά Περιφέρεια. Και θα δείτε και άλλα τέτοια.
Συνέντευξη
Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Αθανάσιου Τσαυτάρη,
στην εφημερίδα «H ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ» και το δημοσιογράφο Στέργιο Ζιαμπάκα