Οικοδόμηση ενός βιώσιμου συστήματος τροφίμων: η στρατηγική της ΕΕ

Η στρατηγική της ΕΕ για τη βιωσιμότητα των τροφίμων στοχεύει στην προστασία του περιβάλλοντος και στη διασφάλιση υγιεινών τροφίμων, διασφαλίζοντας παράλληλα τα προς το ζην των αγροτών.

Το σύστημα τροφίμων, από την παραγωγή έως την κατανάλωση και τα απόβλητα, έχει μεγάλο αντίκτυπο στο περιβάλλον, την υγεία και την ασφάλεια των τροφίμων. Με την γνωστή στρατηγική "Farm to Fork" που παρουσιάστηκε στις 20 Μαΐου 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στοχεύει στην οικοδόμηση ενός βιώσιμου συστήματος τροφίμων της ΕΕ το οποίο θα προστατεύει την επισιτιστική ασφάλεια, τους ανθρώπους και τον φυσικό περιβάλλον.

Καθορισμός στόχων

Η στρατηγική παρέχει το πλαίσιο για μια σειρά νόμων που θα προτείνει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την κάλυψη θεμάτων από την αναθεώρηση της νομοθεσίας της ΕΕ για τα φυτοφάρμακα, τους νέους κανόνες της ΕΕ για την καλή μεταχείριση των ζώων και τα σχέδια για την αντιμετώπιση των αποβλήτων τροφίμων έως και την αντιμετώπιση της απάτης τροφίμων στην σήμανσή τους, μια πρωτοβουλία για την εκτροφή άνθρακα και τη μεταρρύθμιση του αγροτικού συστήματος της ΕΕ.

Θα συμπληρώσει την υφιστάμενη νομοθεσία της ΕΕ και θα δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο που θα καλύπτει ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων.

Όλες οι προτάσεις θα αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης και έγκρισης από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Οι βασικοί στόχοι της στρατηγικής για το 2030:

• 50% μείωση στη χρήση και τον κίνδυνο των χημικών φυτοφαρμάκων

• τουλάχιστον 20% μείωση της χρήσης λιπασμάτων

• 50% μείωση των πωλήσεων αντιμικροβιακών που χρησιμοποιούνται για εκτρεφόμενα ζώα και υδατοκαλλιέργειες

• 25% της γεωργικής γης που χρησιμοποιείται για τη βιολογική γεωργία

Δημιουργία ενός φιλικού προς το περιβάλλον συστήματος τροφίμων

Παρόλο που η αγροκαλλιέργεια της ΕΕ είναι ο μόνος σημαντικός τομέας της γεωργίας παγκοσμίως που έχει μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (κατά 20% από το 1990), εξακολουθεί να ευθύνεται για περίπου το 10% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (εκ των οποίων το 70% οφείλεται σε ζώα). Μαζί με την κατασκευή, μεταποίηση, συσκευασία και μεταφορά, ο τομέας των τροφίμων είναι ένας από τους κύριους παράγοντες της κλιματικής αλλαγής.

Σύμφωνα με τη στρατηγική, μια αλλαγή στον τρόπο παραγωγής, αγοράς και κατανάλωσης τροφίμων είναι απαραίτητη για τη βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, προστατεύοντας ταυτόχρονα τα προς το ζην όλων των οικονομικών παραγόντων στην τροφική αλυσίδα, δημιουργώντας δίκαιες οικονομικές αποδόσεις και νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες.

Το "Farm to fork" αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και έχει ως στόχο να καταστήσει την ΕΕ ουδέτερη για το κλίμα έως το 2050 ενώ συνδέεται στενά με τη νέα στρατηγική για τη βιοποικιλότητα 2030   και τη νέα Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΠΓ).

Στόχος της είναι να καταστήσει το σύστημα τροφίμων της ΕΕ πιο ισχυρό και ανθεκτικό σε μελλοντικές κρίσεις, όπως του Covid-19, και σε πιο επαναλαμβανόμενες φυσικές καταστροφές, όπως πλημμύρες ή ξηρασίες.

Μάθετε περισσότερα για το πώς η ΕΕ στηρίζει τους αγρότες της μέσω της ΚΓΠ.

Εξασφάλιση προσιτής, υγιεινής και βιώσιμης τροφής

Η στρατηγική "Farm to Fork" σκοπεύει να εξασφαλίσει προσιτή, ασφαλή και θρεπτική τροφή για τους καταναλωτές. Ανταποκρίνεται στις αυξανόμενες απαιτήσεις για υγιή και φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα.

Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2021, το ένα τρίτο περίπου των Ευρωπαίων αγοράζει και καταναλώνει περισσότερα βιολογικά τρόφιμα (32%), αγοράζει και καταναλώνει λιγότερο κρέας (31%), ενώ το 16% λαμβάνει υπόψη του το αποτύπωμα άνθρακα των τροφίμων που αγοράζει και διατίθεται να προσαρμόσει τις καταναλωτικές του επιλογές.

Τα πρότυπα κατανάλωσης αλλάζουν, αλλά με περισσότερους από 950.000 θανάτους το 2017 που σχετίζονται με ανθυγιεινές δίαιτες και οι μισοί ενήλικες είναι υπέρβαροι, υπάρχει περιθώριο βελτίωσης. Για να διευκολυνθεί η επιλογή υγιεινών οπτικών και η λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει ένα υποχρεωτικό εναρμονισμένο σύστημα σήμανσης διατροφικών στοιχείων στη συσκευασία.

Η ΕΕ ηγείται μιας παγκόσμιας μετάβασης

Η ΕΕ είναι ο νούμερο ένα εισαγωγέας και εξαγωγέας αγροδιατροφικών προϊόντων παγκοσμίως και η μεγαλύτερη αγορά θαλασσινών. Το ευρωπαϊκό φαγητό έχει το υψηλότερο παγκόσμιο πρότυπο και η στρατηγική στοχεύει στην προώθηση μιας παγκόσμιας μετάβασης στη βιωσιμότητα σε συνεργασία με τους εταίρους και μέσω εμπορικών συμφωνιών.

Το Κοινοβούλιο, ισχυρός υπερασπιστής της αειφορίας

Σε ψήφισμα που υιοθέτησε τον Οκτώβριο, το Κοινοβούλιο χαιρέτισε τη στρατηγική "Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο", τονίζοντας ωστόσο την ανάγκη να ενισχυθεί η βιωσιμότητα σε κάθε στάδιο της αλυσίδας παραγωγής τροφίμων. Οι ευρωβουλευτές υπογράμμισαν πόσο σημαντικό είναι η "Fit for 55" (δέσμη προσαρμογής στον στόχο του 55%) να θέσει φιλόδοξους στόχους και να ρυθμίσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που οφείλονται στη γεωργία και τις σχετικές χρήσεις γης. Κάλεσαν ακόμα την Επιτροπή να επιβάλει την υποχρεωτική σήμανση σε όλα τα συσκευασμένα τρόφιμα και να αντιμετωπίσει την υπερκατανάλωση κρέατος και τροφίμων υψηλής επεξεργασίας που περιέχουν μεγάλη ποσότητα αλατιού, ζάχαρης και λιπαρών, μεταξύ άλλων με τον καθορισμό μέγιστων επιπέδων πρόσληψης.

Τα μέλη του Κοινοβουλίου επιθυμούν επίσης τη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων για την προστασία των επικονιαστών και της βιοποικιλότητας. Ζήτησαν δε την κατάργηση της χρήσης κλουβιών στην κτηνοτροφία στην ΕΕ. Επιπλέον, το Κοινοβούλιο στηρίζει τον στόχο αύξησης των εκτάσεων βιολογικής καλλιέργειας στην ΕΕ μέχρι το 2030, υπογραμμίζοντας ωστόσο την ανάγκη τόνωσης της ζήτησης.

"Η διασφάλιση της παροχής τροφίμων στους καταναλωτές σε λογικές τιμές πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί προτεραιότητα", τόνισε ο Χέρμπερτ Ντόρφμαν (ΕΛΚ, Ιταλία). Από την πλευρά της, η Άνια Χάζεκαμπ (Η Αριστερά, Κάτω Χώρες) τόνισε ότι "ένα βιώσιμο σύστημα τρόφιμων είναι ζωτικής σημασία για το μέλλον των αγροτών"