Προτάσεις της ΕΕ για την κλωνοποίηση των ζώων και τα νέα τρόφιμα

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε σήμερα τρία σχέδια νομοθετικών πράξεων σχετικά με την κλωνοποίηση των ζώων και τα νέα τρόφιμα, τα οποία θα παρέχουν ασφάλεια δικαίου στον συγκεκριμένο τομέα.

Δύο προτάσεις θα απαγορεύουν, εντός της ΕΕ, τη χρήση της τεχνικής της κλωνοποίησης στα εκτρεφόμενα ζώα, καθώς και τις εισαγωγές κλωνοποιημένων ζώων. Επίσης θα απαγορεύεται η εμπορία των τροφίμων που προέρχονται από κλωνοποιημένα ζώα. Σκοπός των προτάσεων αυτών είναι να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες που έχουν εκφραστεί σχετικά με την καλή μεταχείριση των ζώων και άλλες δεοντολογικές πτυχές της συγκεκριμένης τεχνικής. Το σχέδιο νομοθετικής πράξης για τα νέα τρόφιμα αναθεωρεί τον ισχύοντα κανονισμό σχετικά με τα νέα τρόφιμα, με σκοπό να βελτιωθεί η πρόσβαση νέων και καινοτόμων τροφίμων στην αγορά της ΕΕ, παράλληλα με τη διατήρηση ενός υψηλού επιπέδου προστασίας των καταναλωτών. 

Ο κ.  Tonio Borg, ο αρμόδιος για θέματα υγείας επίτροπος της ΕΕ, δήλωσε:«Οι σημερινές πρωτοβουλίες σχετικά με την κλωνοποίηση των ζώων αντιμετωπίζουν, με ρεαλιστικά και εφικτά μέτρα, τις ανησυχίες για την καλή μεταχείριση των ζώων, καθώς και τις αντιλήψεις των καταναλωτών σχετικά με τα τρόφιμα που προέρχονται από κλωνοποιημένα ζώα. Οι αλλαγές σχετικά με τα νέα τρόφιμα θα διαμορφώσουν ένα αποδοτικότερο σύστημα. Το σύστημα αυτό θα προσφέρει στους καταναλωτές της ΕΕ τη δυνατότητα να επιλέγουν από ένα ευρύ φάσμα τροφίμων και θα παρέχει ευνοϊκό περιβάλλον για τον κλάδο παραγωγής τροφίμων της Ευρώπης.»

Βασικά στοιχεία σχετικά με την κλωνοποίηση

Στην ΕΕ δεν θα πραγματοποιείται καμία κλωνοποίηση για γεωργικούς σκοπούς ούτε θα εισάγονται κλώνοι, στον βαθμό που εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την καλή μεταχείριση των ζώων.

Στο πρώτο σχέδιο οδηγίας προβλέπεται να απαγορευθούν προσωρινά τόσο η χρήση της κλωνοποίησης στα εκτρεφόμενα ζώα όσο και η διάθεση ζωντανών κλωνοποιημένων ζώων και εμβρύων στην αγορά. Το δεύτερο σχέδιο οδηγίας μεριμνά ώστε τρόφιμα όπως το κρέας ή το γάλα από κλωνοποιημένα ζώα να μην διατίθενται στην αγορά της ΕΕ.

Ωστόσο, η κλωνοποίηση δεν θα απαγορεύεται για σκοπούς όπως η έρευνα, η διατήρηση σπάνιων φυλών και ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση ή η χρήση ζώων για την παραγωγή φαρμάκων και ιατροτεχνολογικών συσκευών, σε περίπτωση που η χρήση της τεχνικής αυτής μπορεί να δικαιολογείται.

Βασικά στοιχεία σχετικά με τα νέα τρόφιμα

Σύμφωνα με το σχέδιο κανονισμού, τα νέα τρόφιμα θα υπόκεινται σε απλούστερη, σαφέστερη και αποτελεσματικότερη διαδικασία έγκρισης, η οποία θα εφαρμόζεται κεντρικά σε επίπεδο ΕΕ και αναμένεται ότι θα επιτρέπει σε ασφαλή και καινοτόμα τρόφιμα να φτάνουν ταχύτερα στην αγορά της ΕΕ.

Κατά κανόνα, ο όρος «νέα τρόφιμα» αναφέρεται σε τρόφιμα τα οποία δεν καταναλώνονταν ευρέως στην ΕΕ πριν από τον Μάιο του 1997, δηλ. πριν από την έναρξη ισχύος του τρέχοντος κανονισμού, και ιδίως στα τρόφιμα που παράγονται με τη χρήση νέων τεχνικών και τεχνολογιών, όπως τα νανοϋλικά.

Θεσπίζονται επίσης ειδικές διατάξεις για τα τρόφιμα τα οποία δεν έχουν αποτελέσει αντικείμενο εμπορίας στην ΕΕ, αλλά έχουν ιστορικό ασφαλούς χρήσης σε χώρες εκτός ΕΕ. Αυτό δημιουργεί πιο ισορροπημένο σύστημα και διαμορφώνει ευνοϊκό περιβάλλον για το εμπόριο.

Η προστασία της καινοτομίας συνιστά επίσης χαρακτηριστικό του σχεδίου νομοθετικής πράξης. Με βάση το νέο σύστημα, εάν η καινοτομία υποστηρίζεται από νέες επιστημονικές εξελίξεις, η εταιρεία τροφίμων που υπέβαλε την αίτηση θα λαμβάνει έγκριση ώστε να διαθέτει το προϊόν στην αγορά για 5 χρόνια, προτού αυτό μπορέσει να παραχθεί από άλλους.

Επόμενα βήματα

Άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, θα εξετάσουν τα σχέδια νομοθετικών πράξεων της Επιτροπής και θα εκδώσουν τις αποφάσεις τους σε εύθετο χρόνο. Σ’ αυτό το στάδιο, μπορεί να εκτιμηθεί ότι τα σχέδια νομοθετικών πράξεων θα τεθούν σε ισχύ το νωρίτερο το 2016.

Ιστορικό του φακέλου

Η κλωνοποίηση των ζώων είναι μια σχετικά νέα τεχνική αναπαραγωγής ζώων. Η κλωνοποίηση δεν συνεπάγεται καμία γενετική τροποποίηση. Οι κλώνοι δεν είναι ΓΤΟ. Η τεχνική της κλωνοποίησης δεν βελτιώνει τις επιδόσεις του ζώου. Ωστόσο, οι εκτροφείς μπορεί να εξετάσουν το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσουν την κλωνοποίηση για να αυξήσουν την ποσότητα του αναπαραγωγικού υλικού (σπέρματος ή εμβρύων) ενός ιδιαίτερα πολύτιμου ζώου.

Σήμερα, η κλωνοποίηση δεν χρησιμοποιείται για την παραγωγή τροφίμων. Προς το παρόν, η εμπορία τροφίμων από κλώνους στην ΕΕ θα απαιτούσε έγκριση πριν από τη διάθεση στην αγορά σύμφωνα με τον κανονισμό σχετικά με τα νέα τρόφιμα και με βάση επιστημονική αξιολόγηση της ασφάλειας των τροφίμων που διενεργείται από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA). Μέχρι στιγμής, κανένας ευρωπαίος ή αλλοδαπός υπεύθυνος επιχειρήσεων τροφίμων δεν έχει υποβάλει αίτηση για τη χορήγηση έγκρισης με σκοπό την εμπορία τροφίμων που παράγονται με την τεχνική της κλωνοποίησης.

Το 2008 η EFSA διεξήγαγε επιστημονική αξιολόγηση των κινδύνων που συνεπάγεται η κλωνοποίηση, και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις για τυχόν διαφορές ως προς την ασφάλεια ανάμεσα στο κρέας και το γάλα των κλώνων και των απογόνων τους και στα τρόφιμα από ζώα που αναπαράγονται με συμβατικές μεθόδους. Η γνώμη αυτή επικυρώθηκε το 2009, το 2010 και το 2012.

Οι ερευνητές χρησιμοποιούν την κλωνοποίηση για ορισμένες έρευνες. Το αναπαραγωγικό υλικό (σπέρμα και έμβρυα) και τα τρόφιμα (κρέας, γάλα) από κλώνους δεν διατίθενται στην αγορά.